Bitwa pod Murową

Bitwa pod Murową

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	19 i 28 maja 1920
Miejsce	pod Murową
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	majowa ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	utrzymanie status quo
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
mjr Stanisław Tessaro
Siły
oddziały 2 DP Leg. i 4 DP oddziały 8 DS i 17 DS
Straty
ponad 500 zabitych i rannych nieznane
brak współrzędnych

Bitwa pod Murową – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki polskich oddziałów z 2 Dywizji Piechoty Legionów i 4 Dywizji Piechoty z oddziałami sowieckiej 8. i 17 Dywizji Strzelców w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Położenie wojsk przed bitwą

W maju 1920, po zajęciu Kijowa i zdobyciu przyczółków mostowych po wschodniej stronie Dniepru, wojska polskie przeszły do obrony. Wódz Naczelny Józef Piłsudski zdawał sobie sprawę z tego, że nie udało mu się rozbić większych sił nieprzyjaciela, a jedynie zmusił je do wycofania się dalej na wschód. Stąd też planował nowe uderzenie, tym razem na północnym odcinku frontu wschodniego^[1]. W tym czasie dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski grupował wojska na wschodnim brzegu Berezyny i także przygotowywał je do ofensywy^[2].

Skład wojsk

Wojsko Polskie

• 1 Armia gen. Stefana Majewskiego obsadzała odcinek Dryssa–Połock–Uszacz–Lepel. W pierwszym rzucie posiadała 8 Dywizję Piechoty i 1 Dywizję Litewsko-Białoruską, a w odwodzie 3 Dywizję Piechoty Legionów i 1 Brygadę Jazdy.
• 4 Armia gen. Szeptyckiego w składzie 2 Dywizja Piechoty Legionów, 6., 14. i 9. dywizje piechoty broniła linii Berezyny od Lepla po ujście do Dniepru.

17 maja dowodzenie nad obu armiami przejął gen. Stanisław Szeptycki^[3].

Armia Czerwona

Na wschodnim brzegu Berezyny utworzono zgrupowanie uderzeniowe^[4]:

• 15 Armia Augusta Korka w składzie 4., 6., 5., 53., 56. dywizje strzeleckie i 15 Dywizja Kawalerii^[a]
• Grupę Północną Jewgienija Siergiejewa w składzie 48 Dywizja Strzelców i 164 Brygada Strzelców
• 16 Armia Nikołaja Sołłohuba w składzie 2., 8., 10., 17. i 21. dywizje strzeleckie^[b].

Całością sił uderzeniowych dowodził dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski^[6][7].

Przebieg działań

14 maja 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy^[1]. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia przystąpiła do forsowania Berezyny poniżej Borysowa. Nocą z 18 na 19 maja 8. i 17 Dywizje Strzelców z rejonu Bóbr - Klewa sforsowały Berezynę. 22 i 23 Brygada Strzelców ze składu 8 Dywizji Strzelców przystąpiły do natarcia na Ihumeń, a 49 i 50 Brygada Strzelców ze składu 17 Dywizji Strzelców na Smolewicze^[8].

Stanisław Bartlitz, rtm. dypl., Działania w obszarze Ihumenia w maju 1920 r.^[9]

Uderzenie 16 Armii trafiło w styk polskich 2 Dywizji Piechoty Legionów i 14 Dywizji Piechoty. Sowieckie brygady posuwały się na zachód bez większego oporu ze strony oddziałów polskich^[10]. Tylko pod Murową 49 Brygada Strzelców natrafiła na opór I batalionu 2 pułku piechoty Legionów, który dozorował dwudziestokilometrowy odcinek Berezyny. W samej Murowej stała 3 kompania z 8 baterią 2 pułku artylerii polowej Legionów. Pierwsze natarcie na Murową zostało odparte, ale przeciwnik opanował w tym czasie wieś Uszę nad rzeką Uszą, nacierał dalej wzdłuż zachodniego brzegu Berezyny i wyparł ze wsi Snuje 4 kompanię I batalionu^[8].

Dowódca 2 pp Leg. mjr Tessaro, kontratakował na Uszę dwoma, a na Snuje trzema plutonami odwodowymi^[11]. Snuje tylko na chwilę zostały odbite. Przewaga Sowietów była znacząca, a około 800 czerwonoarmistów uderzyło na Murowę, opanowując ją po dwugodzinnej walce. Wieczorem mjr Tessaro sformował grupę uderzeniową. Natarciem nocnym odbito Murowę i Snuje, ale 49 Brygada Strzelców utrzymała przyczółek na zachodnim brzegu Berezyny. Poniosła jednak znaczne straty i została zluzowana przez 50 Brygadę Strzelców^[8].

Nowo wprowadzona sowiecka brygada 20 maja odbiła Murowę i Snuje, ale wyczerpana walką nie kontynuowała natarcia. Wieczorem pododdziały mjr. Tessaro wzmocnione zostały dwoma kompaniami ckm i dwoma strzeleckimi z 4 pułku piechoty Legionów, oraz III/16 pułku piechoty^[12].

21 maja 50 Brygada Strzelców uderzyła na obsadzone przez III/16 pułku piechoty Czerniewicze, oraz na Osowę, której broniły dwie kompanie 2 pułku piechoty Legionów. Po ciężkich walkach Polacy utrzymali obie miejscowości.

Tego dnia zadanie wyrzucenia oddziałów sowieckich za Berezynę otrzymała przybywająca transportami kolejowymi z Ukrainy do rejonu Smolewicz 4 Dywizja Piechoty gen. Leonarda Skierskiego. W rejon działań grupy mjr. Tessaro wprowadzone zostały II/16 pułku piechoty i batalion 10 pułku piechoty. Na Murowę uderzyło pięć polskich kompanii 2. i 4 pp Leg. oraz z 10 pułku piechoty. Kilkakrotne ataki nie dawały oczekiwanego rezultatu. Kompanie poniosły wysokie straty i zostały zmuszone do odwrotu na stanowiska wyjściowe^[8].

24 maja 50 Brygada Strzelców, wzmocniona przez pododdziały 62 Brygady Strzelców ze składu 21 Dywizji Strzelców bez powodzenia atakowała Czerniewicze i Osowę^[13]. 25 maja kolejne natarcie kompanii z 2 pp Leg. i 16 pp dotarło pod Murowę i uchwyciło skraj miejscowości. Kontratak odwodów 62 Brygady Strzelców zmusił Polaków do odwrotu. 26 i 27 maja Sowieci bez powodzenia atakowali Osowę i Czerniewicze^[14].

28 maja po raz kolejny uderzyły pododdziały grupy mjr. Tessaro. Po ciężkich walkach pod Murową i wsią Zamok, Polacy wyrzucili przeciwnika za Berezynę^[15][16].

Bilans walk

Grupa mjr. Tessaro, we współdziałaniu z grupą ppłk. Władysława Andersa wyparła oddziały 17. i 8 Dywizji Strzelców za Berezynę. W walkach w rejonie Murowej Polacy stracili ponad 500 poległych i rannych. Straty sowieckie są nieznane^[15].
28 maja – zdobycie Murowy stał się dniem święta 16 pułku piechoty Ziemi Tarnowskiej^[16].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Bartlitz. Działania w obszarze Ihumenia w maju 1920 r.. „Bellona”. 41, s. 393-434, 1933. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy. 
• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Zdzisław, Grzegorz Kowalski: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 na łamach polskich fachowych periodyków wojskowych z lat 1919-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-856-6.
• Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Józef Sitko: Zarys historii wojennej 2-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Franciszek Znamirowski: Zarys historii wojennej 16-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.