Bitwa pod Nowymi Święcianami

Bitwa pod Nowymi Święcianami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	10 lipca 1920
Miejsce	pod Nowymi Święcianami
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	przegrana Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
2 Dywizja L-B Białostocki ps Słucki ps 60 pułk strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Nowymi Święcianami – walki polskiego Białostockiego pułku strzelców i Słuckiego pułku strzelców z 60 pułkiem kawalerii z 3 Korpusu Gaja Gaja w okresie lipcowej ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. Naczelne Dowództwo nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[2]. Ściągnięta z polsko-litewskiej linii demarkacyjnej 2 Dywizja Litewsko-Białoruska gen. Aleksandra Boruszczaka^[3] obsadzała rubież obrony Skajtaszyle – Korkożyszki – Dubinka^[3]. Oddziały IV Brygady Litewsko-Białoruskiej oraz 8 Dywizja Piechoty obsadziły linię Dzisny^[4].

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
2 Dywizja Litewsko-Białoruska	gen. Aleksander Boruszczak	Front Północny
IV Brygada Litewsko-Bialoruska	ppłk Stefan Pasławski
⇒ Białostocki pułk strzelców		2 D L-B
→ I/ Białostockiego ps	kpt. Lewicki
⇒ Słucki pułk strzelców
→ I/ Słuckiego ps		2 D L-B
pociąg pancerny „Mściciel”
Armia Czerwona
10 Dywizja Kawalerii		3 Korpus Kawalerii
⇒ 60 pułk kawalerii		10 Dywizja Kawalerii

Walki pod Nowymi Święcianami

Zaskoczone szybkością działania sowieckiego 3 Korpusu Kawalerii Gaja Gaja dowództwo polskie wysyłało na trasę jego przypuszczalnego marszu oddziały nie w pełni zorganizowanej i wyszkolonej 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. 8 lipca 1920 do walki mogły wejść jedynie dwa bataliony Słuckiego pułku strzelców, batalion Białostockiego pułku strzelców i jedna bateria artylerii^[5]. W tym samym czasie sowiecka 15 Dywizja Kawalerii zajęła Dukszty i weszła w rejon Ignalina. 9 lipca Sowieci uderzyli na stację Ignalino^[6][7]. W wyniku zaciętych walk, na pole bitwy musiał osobiście przybyć Gaja Dmitrijewicz Gaj. Pod Ignalino skierował oddaną do dyspozycji korpusu 164 Brygadę Strzelców i jedną z brygad 10 Dywizji Kawalerii^[6][8].

W Nowych Święcianach kwaterował sztab IV Brygady Litewsko-Białoruskiej z jej dowódcą ppłk. Stefanem Pasławskim^[9]. W mieście znajdowały się też składy intendentury z dużymi zapasami żywności i amunicji. Kwaterowały tu bataliony Słuckiego i Białostockiego pułku strzelców oraz załoga pociągu pancernego „Mściciel”.

Już wieczorem 9 lipca 1920 sowiecki 60 pułk kawalerii dowodzony przez płk. Sosnowskiego wdarł się do Nowych Święcian i wywołał wiele zamieszania w oddziałach polskich. Jednak brak należytego rozpoznania i błędna ocena przeciwnika dokonana przez sztab IV Brygady Litewsko-Białoruskiej spowodowały, że miasto nie było przygotowane do obrony. Tymczasem dowódca sowieckiego 60 pułku kawalerii nocą z 9 na 10 lipca przygotował improwizowany pociąg pancerny, wyposażył go w zdobyczne działo i kilka ckm-ów i pod jego osłoną dokonał kolejnego uderzenia na Nowe Święciany. Atak kompletnie zaskoczył dowództwo polskiej brygady. Nie potrafiło ono zorganizować obrony, a jej pododdziały wycofały się w nieładzie, ponosząc przy tym wysokie straty. Około południa do miasta wkroczyły oddziały 15 Dywizji Kawalerii. W ręce Sowietów wpadło kilkuset jeńców, tabor kolejowy i niemal wszystkie zapasy nagromadzone przez polską intendenturę, których z powodu braku czasu nie zdążono ewakuować^[9].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Marian Różycki, Stefan Dybkowski: Zarys historii wojennej 79-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Stanisław Szabłowski, Franciszek Suchomel: Zarys historii wojennej 78-go Słuckiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.