Bitwa pod Olszanami

Bitwa pod Olszanami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	2 sierpnia 1919
Miejsce	pod Olszanami
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
22 pułk piechoty 64 pułk strzelców
brak współrzędnych

Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921^[1]

Bitwa pod Olszanami – walki polskiego 22 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 8 Dywizji Strzelców toczone w pierwszym roku okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

W pierwszych miesiącach 1919 roku na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego^[2]. W lutym 1919 oddziały polskie weszły w kontakt bojowy z jednostkami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy nie wypowiedziana wojna polsko-bolszewicka^[3].

Na początku kwietnia na litewsko-białoruskim obszarze działań wojennych oddziały polskie stały na linii Jasiołda - Kanał Ogińskiego, podchodząc na północ od Niemna do linii kolejowej Baranowicze - Lida i do rzeki Dzitwy. W tym czasie oddziały Armii Czerwonej tworzyły cztery zgrupowania. Jedno z nich zgrupowane było na Polesiu w rejonie Łunińca^[4].

Wiosną wojska grupy gen. Listowskiego trzykrotnie próbowały zdobyć ten ważny węzeł kolejowy, broniony przez 8 Dywizję Strzelców i mniejsze oddziały Armii Czerwonej^[5]. Dopiero w lipcu udało się Polakom zdobyć Łuniniec. 10 lipca grupa mjr. Aleksandra Łuczyńskiego zajęła miasto, a obchodzący miasto 3 pułk ułanów zmusił przeciwnika do odwrotu za Łań^[6].

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
⇒ Grupa ppłk. Grabowskiego	ppłk Władysław Grabowski	9 Dywizja Piechoty
→ 4/22 pułku piechoty	kpt. Zawadzki
Armia Czerwona
8 Dywizja Strzelców		16 Armia
→ 64 pułk strzelców		22 Brygada Strzelców
→ batalion instruktorski (Chińczyków)
→ ochotniczy oddział spartakusowców
→ jednostki Flotylli Dnieprzańskiej

Walki pod Olszanami

Po opanowaniu Łunińca, wojska polskie wstrzymały chwilowo marsz na wschód. 22 pułk piechoty ppłk. Władysława Grabowskiego zajął stanowiska na wschód od miasta. Jego I batalion wzmocniony oddziałem rtm. Stefana Felsztyńskiego i plutonem 4 baterii 7 pułku artylerii polowej, liczący około sześciuset żołnierzy, dwa działa i szesnaście ckm-ów, obsadził poszczególnymi kompaniami Olszany, Remel i Moczule. Ze względu na ukształtowanie terenu każda z nich tworzyła samodzielny punkt oporu^[7][8].

2 sierpnia sowieckie dowództwo podjęło próbę odzyskania Łunińca. Do natarcia ruszył 64 pułk strzelców, batalion instruktorski^[a], ochotniczy oddział spartakusowców oraz kilka jednostek Flotylli Dnieprzańskiej. W sumie sowieckie zgrupowanie uderzeniowe liczyło około 1800 żołnierzy, dwa działa, dwadzieścia pięć ckm-ów^[10][11]. O świcie przeciwnik uderzył jednocześnie na trzy wioski. Do 15.00 Polacy zostali wyparci z Remla i Moczul. W Olszanach broniła się jeszcze 4 kompania kpt. Zawadzkiego. Polacy odparli siedem ataków sowieckich i zadali nacierającym duże straty. Wieczorem czerwonoarmiści przypuścili kolejny szturm na wioskę. Dzięki dużej przewadze liczebnej, wdarli się na stanowiska polskie, a walka przeniosła się między zabudowania wioski. W krytycznej chwili, gdy plutony zaczęły już ustępować, kpt. Zawadzki zebrał kilkunastu żołnierzy i rzucił się do kontrataku „na bagnety”. Sowieci w zapadającym mroku nie rozpoznali siły kontratakujących i zaczęli wycofywać się. Do kontrataku dołączyli się żołnierze pozostałych plutonów, a uciekających w panice czerwonoarmistów ścigano jeszcze około półtora kilometra. Następnego dnia Sowieci nie przejawiali aktywności, a 4 sierpnia, po nadejściu dwóch kompanii 34 pułku piechoty, Polacy odzyskali Remel i Moczule^[12].

Bilans walk

Skuteczna polska obrona Olszan zapobiegła przełamaniu frontu polskiego pod Łunińcem i uniemożliwiła Sowietom przeprowadzenie planowanego natarcia na to miasto. 4 kompania 22 pułku piechoty pod Olszanami straciła pięciu poległych i 34 rannych, czyli około 30% stanu osobowego. Sowieci stracili blisko dwustu zabitych i rannych. Wzięto do niewoli trzydziestu jeńców i zdobyto cztery ckm-y^[13].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Bronisław Kowalczewski: Zarys historii wojennej 22-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.