Bitwa pod Osjami

Bitwa pod Osjami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	15 maja 1920
Miejsce	pod Osjami[a]
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	majowa ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
pododdziały Mińskiego pułku strzelców oddziały 56 DS
brak współrzędnych

Bitwa pod Osjami – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki polskich pododdziałów Mińskiego pułku strzelców z oddziałami sowieckiej 56 Dywizji Strzelców w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Położenie wojsk przed bitwą

W maju 1920, po zajęciu Kijowa i zdobyciu przyczółków mostowych po wschodniej stronie Dniepru, wojska polskie przeszły do obrony. Wódz Naczelny Józef Piłsudski zdawał sobie sprawę z tego, że nie udało mu się rozbić większych sił nieprzyjaciela, a jedynie zmusił je do wycofania się dalej na wschód. Stąd też planował nowe uderzenie, tym razem na północnym odcinku frontu wschodniego^[1]. W tym czasie dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski grupował wojska na wschodnim brzegu Berezyny i także przygotowywał je do ofensywy^[2].

Skład wojsk

Wojsko Polskie

• 1 Armia gen. Stefana Majewskiego obsadzała odcinek Dryssa–Połock–Uszacz–Lepel. W pierwszym rzucie posiadała 8 Dywizję Piechoty i 1 Dywizję Litewsko-Białoruską, a w odwodzie 3 Dywizję Piechoty Legionów i 1 Brygadę Jazdy.
• 4 Armia gen. Szeptyckiego w składzie 2 Dywizja Piechoty Legionów, 6., 14. i 9. dywizje piechoty broniła linii Berezyny od Lepla po ujście do Dniepru.

17 maja dowodzenie nad obu armiami przejął gen. Stanisław Szeptycki^[3].

Armia Czerwona

Na wschodnim brzegu Berezyny utworzono zgrupowanie uderzeniowe^[4]:

• 15 Armia Augusta Korka w składzie 4., 6., 5., 53., 56. dywizje strzeleckie i 15 Dywizja Kawalerii^[b]
• Grupę Północną Jewgienija Siergiejewa w składzie 48 Dywizja Strzelców i 164 Brygada Strzelców
• 16 Armia Nikołaja Sołłohuba w składzie 2., 8., 10., 17. i 21. dywizje strzeleckie^[c].

Całością sił uderzeniowych dowodził dowódca Frontu Zachodniego Michaił Tuchaczewski^[6][7].

Przebieg działań

14 maja 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy^[1]. Sowieckie 5. i 56 Dywizje Strzelców z 15 Armii Augusta Korka uderzyły 1 na pozycje 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Jana Rządkowskiego pod Leplem.
Wieczorem oddziały polskie wycofały się na drugą linię obrony Dzwony – Pyszno – Osieczyszcze. Miński pułk strzelców zajął stanowiska na lewym skrzydle dywizji. Jego I batalion osłaniał odcinek Ostrów – Porówno, a II batalion odcinek Babijbór – Rożki. Odwód pułku stanowił III batalion rozlokowany w Pysznie^[8].

Rano 15 maja oddziały 56 Dywizji Strzelców uderzyły na Ostrów. Odparte, odeszły w kierunku Osji bronionych przez 6 kompanię mińskiego pułku strzelców. Powiadomiony o nadciąganiu nieprzyjaciela dowódca III batalionu kpt. Niedźwiedzki, wysłał na zagrożony kierunek 5 i 7 kompanię z zadaniem wciągnięcia przeciwnika w zasadzkę ogniową. Maszerujący bez ubezpieczeń Sowieci weszli w przygotowaną zasadzkę. Na dany sygnał żołnierze 5. i 7 kompanii ukazali się na skrzydłach nieprzyjaciela, a dowódca 6 kompanii zażądał od przeciwnika złożenia broni. Czoło kolumny zaczęło rzucać karabiny, ale dalsze grupy, widząc, że Polacy są znacznie słabsi liczebnie, otworzyły ogień^[8][9].

Wówczas 5 i 7 kompania przeszły do ataku spychając zdezorientowanych czerwonoarmistów w stronę Osji pod ogień 6 kompanii. Część Sowietów poddała się, a część rozbiegła po lesie^[8][10].

Bilans walk

Zwycięstwo pod Osjami tylko na krótko powstrzymała natarcie 56 Dywizji Strzelców. Wieczorem 1 Dywizja Litewsko-Białoruska przystąpiła do odwrotu na linię Berezyny. Po bitwie wzięto do niewoli około dwustu jeńców i zdobyto cztery ckm, a na pobojowisku znaleziono ponad stu poległych i rannych czerwonoarmistów^[11]. Straty polskie to kilku lekko rannych^[12].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Zdzisław, Grzegorz Kowalski: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 na łamach polskich fachowych periodyków wojskowych z lat 1919-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-856-6.
• Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
• Stanisław Mieczkowski: Zarys historji wojennej 86-go mińskiego pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Wojciech Market: 86 pułk piechoty. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2004, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• BolesławB. Waligóra BolesławB., Dzieje 85-go pułku Strzelców Wileńskich, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1928 .
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.