Bitwa pod Ostródą

Bitwa pod Ostródą
— Wojna polsko-szwedzka (1626–1629) —
Czas	23 października 1628
Miejsce	lasy pomiędzy Piławkami a Faltyjankami
Terytorium	Polska
Przyczyna	wyprawa oddziału szwedzkiego w kierunku Ostróda
Wynik	wygrana Polaków
Strony konfliktu
I Rzeczpospolita Królestwo Szwecji
Dowódcy
Stanisław Koniecpolski Jakub Butler Wolf Heinrich von Baudissin
Siły
2700 kawalerii 800 piechoty 1000 kawalerii
Straty
Brak danych 250 zabitych 50 w niewoli
Położenie na mapie gminy Miłomłyn miejsce bitwy
Położenie na mapie Polski miejsce bitwy
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego miejsce bitwy
53°44′29″N 19°53′52″E/53,741389 19,897778

Bitwa pod Ostródą – starcie zbrojne, które miało miejsce 23 października 1628 roku w rejonie Ostródy w czasie wojny polsko-szwedzkiej (1626–1629), pomiędzy wojskami polskimi dowodzonymi przez hetmana polnego koronnego Stanisława Koniecpolskiego a oddziałem wojsk szwedzkich dowodzonym przez pułkownika Wolfa Heinricha von Baudissina.

Przed bitwą

Po utracie Brodnicy hetman Koniecpolski rozpoczął wojnę szarpaną przeciwko wojskom szwedzkim. W trakcie wymarszu znad Osy utraciła ona ponad 5000 ludzi. Jak pisał jeden ze szwedzkich oficerów: ”Nasi Szwedzi codzień umykają z szeregów, a cudzoziemcy są tak zniechęceni, że lada dzień buntu oczekiwać wypada… W kraju tutejszym nędza. Dobrych kwater brakuje tak dalece, że na półk ledwie cztery domy się dostaje. Drogi tak okropne, że z działami ledwie pół mili dziennie zrobić można. Nieprzyjaciel zaś rąbie z tyłu i wszelkie dowozy odcina”^[1].

Przebieg bitwy

Koniecpolski dzięki przejęciu wrogiej korespondencji, dowiedział się o wymarszu z Pasłęka, regimentu jazdy pod dowództwem pułkownika Baudissina^[2]. Postanowił urządzić zasadzkę przy drodze łączącej Miłomłyn i Ostródę. Siły polskie liczyły ok. 3500 żołnierzy^[3]. W ich skład wchodził regiment dragonów pod dowództwem Jakuba Butlera^[4], kilka chorągwi lekkiej jazdy oraz chorągwie husarii^[5]. Regiment liczył kilkuset ludzi, głównie niemieckich najemników, którzy wraz z dowódcą opuścili duńską armię i przeszli do armii szwedzkiej^[6]. Pułki te stały się jednymi z najlepszych niemieckich pułków kawalerii w służbie szwedzkiej w latach 1626–1634. Wiadomo, że na początku kampanii liczył 1500 jeźdźców, zgrupowanych w 12 kompaniach, jednak w trakcie walk poniósł duże straty i w październiku liczył niewiele ponad tysiąc żołnierzy^[3]. Regiment dotarł do obozu szwedzkiego znajdującego się w Miłomłynie, skąd został wysłany przez króla szwedzkiego do Ostródy w celu zdobycia prowiantu oraz zabezpieczeniu ciężkich dział pozostawionych tam przez Szwedów^[3].

Do starcia doszło pomiędzy Piławkami a Faltyjankami, prawdopodobnie niedaleko młyna wodnego, znajdującego się w wąwozie przy trakcie. Młyn w trakcie walk spalono^[7]. Szwedzi natknęli się na polską kawalerię pokonującą bród. Baudissin nieświadomy polskiej przewagi zdecydował się zaatakować Polaków^[8]. Rajtarzy rozpoczęli pościg za wycofującymi się w kierunku wąwozu oddziałami polskimi, jednak w trakcie szarży wpadli pod ostrzał ukrytych w lesie oddziałów pułkownika Butlera. Prowadzący szarżę Baudissin został ranny, natomiast jego regiment zaatakowało kilka polskich chorągwi (husarskich), ukrytych dotychczas za drzewami. Dzięki zapadającemu zmrokowi, większości rajtarów udało się wyrwać z okrążenia^[3]. W toku walki niemieccy najemnicy ponieśli ciężkie straty. Zginęło 250 żołnierzy, a sam pułkownik oraz 50 żołnierzy zostali wzięci do niewoli. Inne źródła mówią o wybiciu całego regimentu w liczbie 350 żołnierzy, jednak należy traktować je z dystansem^[9]. Jak pisał uradowany hetman Koniecpolski „Baudis [ma tu na myśli Baudissina] (…) w ręce się nasze z wielą swoich znacznych żołnierzów dostał, i jego regiment, który siła Gustawa kosztował i wiele sobie po nim obiecywał, jest zniesiony”. Szwedzi przyznali się do utraty trzech kornetów (o czym jednak hetman w liście nie wspomina), a gdy Baudissin został wymieniony na polskich jeńców i wrócił do armii szwedzkiej, otrzymał reprymendę za stosowanie ‘niemieckiej taktyki’ (czyli karakolu) w obliczu polskiej jazdy^[10].

Koniecpolski zdecydował się na odwrót, uznając pozycję pod Ostródą za zbyt niewygodną do obrony. Pojmany dowódcą udzielił hetmanowi informacji na temat finansowania wojsk szwedzkich przez Holendrów^[2]. Starcie nie miało większego znaczenia strategicznego. Regiment Baudissina, pomimo sporych strat, nie został całkowicie zniszczony. Jego dowódca został wkrótce zwolniony z polskiej niewoli. Uczestniczył później w bitwach pod Górznem i Trzcianą. W trakcie wojny trzydziestoletniej awansował do stopnia generała kawalerii armii szwedzkiej. Następnie służył w armii saskiej. Dzień po bitwie Ostródę zajęły liczące 4000 żołnierzy wojska szwedzkie pod wodzą króla Gustawa II Adolfa^[11].

Przypisy