Bitwa pod Owruczem (I 1920)

Bitwa pod Owruczem

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	10–12 stycznia 1920
Miejsce	pod Owruczem
Terytorium	Ukraińska Republika Ludowa
Wynik	zwycięstwa Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Władysław Grabowski I.I. Smolin
Siły
22 pułk piechoty oddziały 47 DS
brak współrzędnych

Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921^[1]

Bitwa pod Owruczem – seria wypadów pododdziałów 22 pułku piechoty ppłk. Władysława Grabowskiego i partyzantów ukraińskich w czasie kampanii zimowej w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

Zimą 1919/1920 na froncie polsko-sowieckim odnotowywano tylko działania lokalne. Linia frontu była rozciągnięta od środkowej Dźwiny, wzdłuż Berezyny, Uborci, Słuczy, po Dniestr^[2]. Zastój w działaniach wojennych obie strony wykorzystywały na przygotowanie się do decydujących rozstrzygnięć militarnych planowanych na wiosnę i lato 1920^[3].

9 Dywizja Piechoty zajmowała stanowiska na prawym brzegu Uborci. Jej 22 pułk piechoty obsadzał 75 kilometrowy odcinek frontu na linii Kruszniki – Buda – Sokołodniki – Machnowicze – Śnickie Pole – Stodolicze – Kartenicze – Bobrowe. W jego ugrupowaniu działał 4 Wołyński dywizjon strzelców konnych mjr. Feliksa Jaworskiego. Poddziały ogólnowojskowe wspierała 4 bateria 7 pułku artylerii polowej i 1 bateria 9 pułku artylerii polowej. Na północy sąsiadem pułku był 34 pułk piechoty, a na południu patrolami kawalerii utrzymywano łączność z lewoskrzydłowymi oddziałami Frontu Wołyńskiego^[4].

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
9 Dywizji Piechoty	płk Władysław Sikorski
⇒ 22 pułk piechoty	ppłk Władysław Grabowski	9 Dywizja Piechoty
→ II/22 pułku piechoty	kpt. Fryderyk Stanek	22 pułk piechoty
Armia Czerwona
47 Dywizja Strzelców	I.I. Smolin

Walki pod Owruczem

Wypad 10-12 stycznia 1920

W pierwszej dekadzie stycznia 1920 dowódca 22 pułku piechoty ppłk Władysław Grabowski uzyskał informacje, że dowództwo sowieckie koncentruje swoje oddziały w rejonie Owrucza. Po przeprowadzonej analizie sytuacji, postanowił zorganizować wypad na sowiecki garnizon^[5]. W skład oddziału wypadowego weszły: 5 i 6 kompania oraz dwie kompanie partyzantów ukraińskich z Lelczyc. 10 stycznia do działań wyruszyły dwie kolumny. Siły główne pod dowództwem kpt. Fryderyka Stanka maszerowały wprost na Owrucz, a pluton 6 kompanii i kompania ukraińska pod dowództwem ppor. Adama Studzińskiego na Sławeczno. W Sławecznie ppor. Studziński rozbił napotkany tam mały oddział czerwonoarmistów, po czym skierował się do Pokalowa^[6].

Pod Chałupniami, napotkano sowiecką kompanię narciarzy i oddział zwiadowców. Wykorzystując element zaskoczenia, ppor. Studziński poprowadził kolumnę do walki wręcz i pobił sowiecką kompanię. Po tym sukcesie grupa polsko-ukraińska dołączyła do sił głównych i nocą z 11 na 12 stycznia połączony już oddział wypadowy kpt. Stanka stanął pod Owruczem^[7]. Nocne uderzenie na miasto zaskoczyło obrońców i po krótkiej walce zostało ono przez Polaków opanowane. Wtedy na dworzec kolejowy wjechał pociąg z Korostenia wiozący posiłki dla załogi^[8]. Skuteczny ogień 6 kompanii do wyładowującego się eszelonu spowodował duże straty wśród czerwonoarmistów, ale krótko potem nadjechał z Mozyrza kolejny transport wojska. Przewaga liczebna stała się zbyt duża i zniknął element zaskoczenie, dlatego też dowódca oddziału wypadowego kpt. Stanek nakazał odwrót. Podczas wypadu Polacy stracili dwudziestu poległych i rannych^[9].
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 14 stycznia 1920 donosił^[10]:

Wypad 6 lutego 1920

Sowieckie dowództwo ponownie zaczęło koncentrować w Owruczu swoje oddziały, z zamiarem przerwania frontu 22 pułku piechoty. Dlatego też dowódca pułku zdecydował się uprzedzić działania przeciwnika i zorganizować kolejny wypad na Owrucz. Grupę wypadową dowodził kpt. Fryderyk Stanek, a jego II batalion wzmocniła 2 kompania^[11]. Przeciwnikami Polaków miały być pododdziały sowieckiej 47 Dywizji Strzelców. Wieczorem 5 lutego I batalion ruszył z Letycz i po przebyciu około 60 kilometrów, niezauważony przez nieprzyjaciela, uderzył na Owrucz. Po krótkich, ale zaciętych walkach ulicznych opanowano Owrucz, biorąc siedemdziesięciu jeńców i dużą ilość materiałów wojskowych^[9]. Po dokonaniu zniszczeń na stacji Polacy wycofali się do Łuczanek. Tam przenocowano, a następnego dnia oddział wrócił do Lelczyc^[12]. Straty oddziału to 2 zabitych, 2 zaginionych i 10 rannych^[13].
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 12 lutego 1920 donosił^[14]:

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Bronisław Kowalczewski: Zarys historii wojennej 22-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918–1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa o Ukrainę. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2016. ISBN 978-83-7399-669-4.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
• Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.