Bitwa pod Penang

Bitwa pod Penang

I wojna światowa
(c) Bundesarchiv, Bild 137-001329 / CC-BY-SA 3.0 Lekki krążownik SMS „Emden” w Qingdao w styczniu 1914 r.
Czas	28 października 1914
Miejsce	Penang, Malaje, Ocean Indyjski
Przyczyna	misja rajderska
Wynik	zwycięstwo Niemców
Strony konfliktu
Imperium Rosyjskie  Francja  Cesarstwo Niemieckie
Dowódcy
nieznani Karl von Müller
Siły
1 krążownik lekki 1 niszczyciel 1 krążownik lekki
Straty
1 krążownik lekki zatopiony 1 niszczyciel zatopiony
Położenie na mapie Oceanu Indyjskiego miejsce bitwy
5°26′N 100°20′E/5,433333 100,333333

Bitwa pod Penang – bitwa stoczona 28 października 1914 roku podczas I wojny światowej. Niemiecki krążownik lekki SMS „Emden” wtargnął do portu na wyspie Penang leżącej w Cieśninie Malakka i zatopił dwa okręty wojenne ententy.

Tło bitwy

W czasie I wojny światowej Penang był częścią kolonii brytyjskiej Straits Settlements. Penang jest wyspą leżącą w niewielkiej odległości od zachodniego wybrzeża Malezji (w tamtym czasie nazywanej Malajami). Głównym miastem na Penang jest George Town, które położone jest nad zatoką. W początkowym okresie wojny była ona intensywnie wykorzystywana przez alianckie okręty i statki.

Krótko po wybuchu wojny Niemiecka Eskadra Wschodnioazjatycka opuściła swoją chińską bazę w Qingdao i skierowała się na wschód, do Niemiec, ale „Emden” dowodzony przez komandora podporucznika Karla von Müllera został wysłany na samodzielną misję rajderską.

W składzie okrętów ochraniających żeglugę i poszukujących niemieckich rajderów znajdował się między innymi rosyjski niewielki krążownik lekki „Żemczug”, oddany do dyspozycji sojuszniczej eskadry, działającej w południowo-wschodniej Azji. Był on starszy od niemieckiego okrętu i nieco mniejszy oraz słabiej opancerzony, mimo to dysponujący nawet nieco silniejszym uzbrojeniem (8 lepiej rozmieszczonych dział 120 mm wobec 10 dział 105 mm; oba okręty były z konstrukcyjnego punktu widzenia krążownikami pancernopokładowymi). Jego dowódca, komandor porucznik baron I. Czerkasow, jednak nie przedsiębrał należytych środków ostrożności i nie wymagał tego od załogi, a ponadto wysyłał co jakiś czas przez radio nieszyfrowane i możliwe do przechwycenia informacje o swojej pozycji do krążownika „Askold”^[1]. Co gorsza, po zawinięciu do George Town, załoga przystąpiła do czyszczenia 13 z 16 kotłów okrętu, a pod parą pozostawał tylko jeden, co nie zapewniało pracy wszystkich mechanizmów pomocniczych, m.in. dostarczania amunicji z komór, nie wystawiono też wystarczających wacht. Sam dowódca z kolei wieczorem 27 października zszedł na ląd do hotelu, aby spotkać się z żoną, którą informował o postojach okrętu^[1].

Przebieg bitwy

Wczesnym rankiem 28 października 1914 „Emden” przypłynął pod George Town i zaatakował okręty stojące w zatoce. Komandor von Müller, poprzez dodanie fałszywego czwartego komina, zakamuflował swój okręt na brytyjski krążownik. Pomimo braku odpowiedzi na sygnały z niszczyciela patrolującego przed portem, nie podniesiono alarmu^[1]. Dopiero po wpłynięciu do zatoki Müller podniósł banderę niemiecką.

Po dostrzeżeniu zacumowanego rosyjskiego krążownika, „Emden”, przepływając obok niego, wystrzelił z odległości zaledwie ok. 180 metrów torpedę oraz otworzył ogień. Trafiony w rufę z lewej burty „Żemczug” zaczął tonąć^[1]. Po pierwszym zaskoczeniu rosyjski krążownik odpowiedział ogniem, ale nieskutecznie. „Emden”, ostrzeliwany też z innych stron, zawrócił, po czym przechodząc koło „Żemczuga” wystrzelił drugą torpedę, która trafiła w dziobową komorę amunicyjną, powodując wybuch i szybkie zatonięcie okrętu. Na jego pokładzie zginęło 81 osób, a 122 zostało rannych, z tego 7 zmarło^[1]. „Emden” wychodząc z portu zatopił ponadto francuski stary niszczyciel „Mousquet” (47 zabitych).

Po bitwie

Dowódca rosyjskiego krążownika, baron Czerkasow, który zszedł na noc z okrętu, został 11 września 1915 skazany przez sąd wojenny za zaniedbania na 3 i pół roku więzienia, degradację i wydalenie ze służby. Skazany został także na półtora roku więzienia jego zastępca, starszy oficer kapitan Kulibin, który pozostał na okręcie w noc jego zatopienia. Car jednak zmienił wyroki na skierowanie na front w stopniu marynarza (obaj później odznaczyli się w walkach, byli dekorowani krzyżami św. Jerzego i awansowali)^[1].

„Emden” kontynuował swoją rajderską misję jeszcze przez kilka kolejnych tygodni, do momentu zatopienia go przez australijski krążownik „HMAS Sydney” w bitwie koło Wysp Kokosowych.

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Strumph Wojtkiewicz: Korsarze Wilhelma II. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1965, s. 44-54, seria: Sensacje XX wieku. (pol.).
• (ros.) W.W. Chromow (В.В. Хромов), Kriejsiera tipa "Żemczug" (Крейсера типа «Жемчуг»), Morskaja Kollekcja 1/2005

Linki zewnętrzne

• SMS Emden. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-23)]. (ang.).