Bitwa pod Prochorowką

Bitwa pod Prochorowką

II wojna światowa, front wschodni, część bitwy na łuku kurskim
(c) Bundesarchiv, Bild 101III-Groenert-019-23A / Grönert / CC-BY-SA 3.0 PzKpfw VI Tiger otwiera ogień do radzieckiego czołgu w czasie walk na południowym skrzydle łuku kurskiego
Czas	12 lipca 1943
Miejsce	okolice Prochorowki
Terytorium	ZSRR
Przyczyna	dążenie sił radzieckich do zniszczenia nacierających w kierunku Prochorowki sił niemieckich
Wynik	taktyczne zwycięstwo III Rzeszy; strategiczne zwycięstwo ZSRR
Strony konfliktu
ZSRR  III Rzesza
Dowódcy
Nikołaj Watutin Pawieł Rotmistrow Aleksiej Żadow Stiepan Krasowski Władimir Sudiec Hermann Hoth Paul Hausser Otto Deßloch
Siły
5 Gwardyjska Armia Pancerna • 18 Korpus Pancerny • 29 Korpus Pancerny • 2 Gwardyjski Korpus Pancerny • 2 Korpus Pancerny • 5 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany II Korpus Pancerny SS • 1 Dywizja Pancerna SS „Leibstandarte SS Adolf Hitler” • 2 Dywizja Pancerna SS „Das Reich” • 3 Dywizja Pancerna SS „Totenkopf”
Położenie na mapie obwodu biełgorodzkiego miejsce bitwy
Położenie na mapie Rosji miejsce bitwy
51°01′01,2″N 36°40′30,0″E/51,017000 36,675000

Bitwa pod Prochorowką (ros. Сражение под Прохоровкой, niem. Panzerschlacht bei Prochorowka) – bitwa pancerna stoczona 12 lipca 1943 w rejonie miejscowości Prochorowka, jako część bitwy na łuku kurskim na froncie wschodnim II wojny światowej.

Historia

W kwietniu 1943 niemieckie dowództwo rozpoczęło przygotowania do operacji „Cytadela”, mającej na celu otoczenie i zniszczenie wojsk radzieckich w wybrzuszeniu kurskim^[1]. Radzieckie naczelne dowództwo, Stawka, znało niemieckie plany i rozpoczęło budowanie głęboko urzutowanej obrony na odcinkach planowanej niemieckiej ofensywy. Daleko na swoich tyłach Sowieci zgromadzili olbrzymie siły rezerwowe w postaci Frontu Stepowego generała Iwana Koniewa, w skład którego wchodziła między innymi 5 Gwardyjska Armia Pancerna generała Pawła Rotmistrowa. Zamierzano ich użyć do przeprowadzenia kontrofensywy po zatrzymaniu niemieckiego uderzenia^[2]. 5 lipca 1943 rozpoczęła się operacja „Cytadela”. Na południowym odcinku łuku kurskiego do ofensywy przystąpiła niemiecka 4 Armia Pancerna generała Hermanna Hotha i nacierająca na jej prawej flance Grupa Operacyjna „Kempf” generała Wernera Kempfa^[3]. Obronę przeciwko nim organizował radziecki Front Woroneski generała Nikołaja Watutina^[4].

W tydzień po rozpoczęciu niemieckiej ofensywy Sowieci kontratakowali. Na południu wybrzuszenia kurskiego niedaleko Prochorowki 12 lipca 5 Gwardyjska Armia Pancerna zaatakowała II Korpus Pancerny SS 4 Armii Pancernej SS-Oberstgruppenführera Paula Haussera, co doprowadziło do bitwy pancernej. Natarcie 5 Gwardyjskiej Armii Pancernej zostało zatrzymane i nie udało jej się całkowicie zniszczyć sił II Korpusu Pancernego SS. Osiągnęła ona jednak cel strategiczny ponieważ powstrzymała Niemców uniemożliwiając im zajęcie Prochorowki i przełamanie trzeciej linii obronnej Armii Czerwonej i wejście na głęboką strefę operacyjną wojsk radzieckich^[5][6]. Niemiecka ofensywa została następnie wstrzymana, a siły niemieckie wycofane na pozycje wyjściowe sprzed 5 lipca^[7]. Według większości źródeł w walkach pod Prochorowką wzięło udział około 1500 czołgów, co zapewniło temu starciu tytuł największej bitwy pancernej II wojny światowej^[8].

3 sierpnia Armia Czerwona przeszła do generalnej kontrofensywy na południowym skrzydle łuku kurskiego^[9] i przejęła inicjatywę strategiczną na froncie wschodnim, którą utrzymała aż do końca II wojny światowej^[10].

26 kwietnia 1995 dekretem prezydenta Rosji, Borysa Jelcyna obszar wokół Prochorowki został uznany za Państwowe Muzeum Wojenno-Historyczne o nazwie „Prochorowskie Pole” (ros. Государственный Военно-Историческый Музей-Заповедник „Прохоровское Поле”).

Kontrowersje

Badania dziennikarza historycznego Svena Felixa Kellerhoffa z „Die Welt”, opublikowane w 2019 na podstawie niemieckich zdjęć lotniczych wykonanych podczas bitwy i odkrytych w amerykańskich archiwach, wykazały, że pod Prochorowką sowiecki atak pancerny został odparty przez Niemców, a czynnikiem uniemożliwiającym przeprowadzenie go były wykonane wcześniej przez sowieckich saperów rowy przeciwczołgowe. W tej sytuacji sowieckie czołgi mogły poruszać się jedynie gęsiego wąskim przepustem, co umożliwiło Niemcom wstrzelanie się i niszczenie sowieckich pojazdów. Na podstawie fotografii i konsultacji specjalistów Kellerhoff ustalił, że w bitwie wzięły udział 672 sowieckie czołgi (zidentyfikowano T-34, T-70 oraz brytyjskie Churchill) i 186 niemieckich, a z czego Sowieci stracili 235, a Niemcy tylko pięć^[8].

W odpowiedzi na publikację, rosyjski minister kultury Władimir Miedinski zarzucił Kellerhoffowi fałszowanie historii^[8].

Przypisy