Bitwa pod Proszowicami

Bitwa pod Proszowicami

II wojna światowa, Kampania wrześniowa 1939
Czas	6/7 września 1939
Miejsce	Proszowice, Małopolska
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	kampania wrześniowa
Wynik	zwycięstwo Niemców
Strony konfliktu
Polska  III Rzesza
Dowódcy
ppłk Wiktor Eichler
Siły
204 Pułk Piechoty z 55 Dywizji Piechoty pododdziały 10 Armii
Straty
118 zabitych, 201 rannych, 3 działa ? zabitych, ? rannych,
Położenie na mapie Polski w 1939 r. (c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0 miejsce bitwy
50°11′35,30″N 20°17′19,38″E/50,193139 20,288717

Bitwa pod Proszowicami – bitwa stoczona pod Proszowicami w nocy z 6/7 września 1939 roku między oddziałami polskimi z 55 Dywizji Piechoty a pododdziałami niemieckiej 10 Armii.

Zarys sytuacji

Sytuacja Armii „Kraków” już w przeddzień rozpoczęcia działań wojennych była trudna. Jej najważniejszym zadaniem była obrona Górnego Śląska oraz obszaru na południowy zachód od Krakowa^[1]. Dowódca Armii „Kraków” gen. Antoni Szylling do obrony tak dużego obszaru dysponował niewielkim siłami, a mianowicie: pięcioma dywizjami piechoty, Krakowską Brygadą Kawalerii, 10 Brygadą Kawalerii (Zmotoryzowanej) i 1 Brygadą Górską. Wojska niemieckie uderzając na odcinku bronionym przez Armię „Kraków” dysponowały trzykrotną przewagą^[1]. Dowódcy 14 i części 10 Armii Niemieckiej, których celem było rozbicie wojsk polskich w Małopolsce i wyjście na głębokie tyły polskiej obrony, dysponowali około 14–16 wielkim jednostkami (w tym dywizjami pancernymi i lekkimi).

Dnia 1 września rozpoczęły się intensywne działania wojenne na odcinku bronionym przez Armię „Kraków”. Uderzenie niemieckich dywizji pancernych z doliny Orawy zagroziło oskrzydleniem polskiej obrony od strony południowej, zaś rozbicie polskich oddziałów Obrony Narodowej pod Kłobuckiem spowodowało utratę łączności z Armią „Łódź”^[2]. W związku z tym gen. Szylling już 2 września zarządził odwrót podległych mu oddziałów w kierunku wschodnim.

55 Dywizja Piechoty była jednostką rezerwową, sformowaną z śląskich batalionów Obrony Narodowej. Jednostka wchodziła w skład GO „Śląsk” będącej częścią Armii „Kraków”. Dywizja składała się z 203 pułku piechoty, 204 pułku piechoty oraz 65 pułku artylerii lekkiej. Jej dowódcą był płk Stanisław Kalabiński^[3].

1 i 2 września 55 Dywizja Piechoty walczyła niedaleko Mikołowa, skąd 3 i 4 września przemaszerowała nad Nidę^[4]. Sytuacja jednostki była trudna ze względu na szybkość poruszania się niemieckich oddziałów pancernych i zmotoryzowanych. Wieczorem 6 września w rejon Proszowic przybyły 204 pułk piechoty oraz 65 pułk artylerii lekkiej, stanowiące południową część kolumny marszowej 55 Dywizji Piechoty.

Przebieg bitwy

Pododdziały 55 Dywizji Piechoty wycofywały się w nocy z 6/7 września z rejonu Posądzy w kierunku na Kazimierzę Wielką. Na terenie miasta Proszowic oddziały polskie zostały niespodziewanie zaatakowane od strony Słomnik^[4]. Początkowo wybuchło duże zamieszanie, jednakże niebawem polska obrona zaczęła tężeć. Polacy odpowiedzieli ogniem broni maszynowej ustawionej w domach na Rynku, cmentarz w Proszowicach zajął batalion z Rybnika, a artylerzyści zaczęli ostrzeliwać niemieckie czołgi i piechotę. W ciągu nocy trwała intensywna wymiana ognia między oddziałami polskimi a niemieckimi. Nad ranem do natarcia ruszyły niemieckie oddziały pancerne, które przełamały polską obronę i zadały 55 Dywizji Piechoty znaczne straty w ludziach i sprzęcie. Zginęło 118 żołnierzy polskich, 201 zostało rannych^[5]. Ponadto 65 pułk artylerii lekkiej stracił 3 działa i kilkanaście koni. Pobite polskie oddziały wycofały się w kierunku północno-wschodnim. W wyniku bitwy została spalona około 1/3 zabudowań miasta Proszowic^[6].

Mogiły poległych polskich żołnierzy 55 Dywizji Piechoty

Tablice z personaliami poległych w bitwie pod Proszowicami

Współczesne obchody upamiętniające to wydarzenie

Każdego roku w Proszowicach dnia 6 września odbywają się uroczyste obchody mające na celu upamiętnienie wydarzeń tamtych dni. Zaczynają się one od uroczystej Mszy Świętej w kościele pw. NMP w Proszowicach. Następnie zebrani uroczystym konduktem zmierzają na cmentarz parafialny, gdzie odbywa się apel poległych, złożenie wieńców pod obeliskiem oraz salwa honorowa.

W uroczystościach biorą udział posłowie pochodzący z regionu Proszowic, przedstawiciele władz Gminy Proszowice czy Powiatu Proszowickiego, uczniowie tutejszych szkół oraz mieszkańcy miasta czy okolicznych wsi. Co roku także na obchody przybywają pododdziały żołnierzy z 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa.

Przypisy

Bibliografia

• Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk: Kampania Polska 1939 roku. Warszawa: Rytm Oficyna Wydawnicza, 2005. ISBN 83-7399-169-7.
• Władysław Steblik: Armia „Kraków”. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07434-8.
• Batalie największej z wojen, gazetki historyczne Rzeczpospolitej, 2009.