Bitwa pod Starym Wielisławiem

Bitwa pod Starym Wielisławiem

Wojny husyckie
Robert Hauk: Bitwa pod Czerwoną Górą (1894)
Czas	27 grudnia 1428
Miejsce	między Starym Wielisławiem a Szalejowem Dolnym
Terytorium	Księstwo ziębickie
Wynik	zwycięstwo husytów przejście księstwa ziębickiego pod panowanie Korony Czeskiej
Strony konfliktu
Husyci (Sierotki) Rycerstwo śląskie
Dowódcy
Jan Královec Jan ziębicki † Albrecht z Koldic Puta III z Czastolowic
Straty
nieznane około 700 poległych
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie Polski miejsce bitwy
50°24′55,9″N 16°33′28,5″E/50,415528 16,557917

Bitwa pod Starym Wielisławiem (zwana również bitwą pod Czerwoną Górą) – starcie zbrojne, które miało miejsce 27 grudnia 1428 podczas wojen husyckich.

Okoliczności i przebieg bitwy

Po zwycięstwie nad krzyżowcami w 1427 roku, husyci zaatakowali Śląsk. Atak był karą za pomoc udzieloną przez książąt śląskich krzyżowcom, którzy w ramach czwartej krucjaty zaatakowali Czechy^[1]. W grudniu siły husyckie (Sierotki) pod dowództwem Jana Královca wkroczyły do Kotliny Kłodzkiej i rozbiły się warownym obozem między Starym Wielisławiem a Szalejowem Dolnym w okolicy góry Czerwoniak (Czerwona Góra). Obóz był doskonale zabezpieczony, a husyci pod jego osłoną dokonywali grabieży okolicznych terenów oraz szachowali załogę Kłodzka. Stacjonarny charakter husyckiej wyprawy próbował wykorzystać książę Jan ziębicki, głównodowodzący armią śląskiego rycerstwa. Książę zerwał zawarte przymierze z husytami i na czele dowodzonych oddziałów rycerstwa śląskiego wkroczył na ziemię kłodzką.

Podczas szybkiego marszu, późnym popołudniem 27 grudnia oddziały Jana ziębickiego natknęły się na siły husyckie w rejonie wsi Stary Wielisław. Pomimo braków własnych taborów, książę ziębicki zdecydował się na walną bitwę. Przeprawił siły przez Bystrzycę Dusznicką i z marszu uderzył na utworzony przez siły czeskie szyk taborowy (wagenburg). Nierozważny, frontalny atak ciężkozbrojnego rycerstwa śląskiego zakończył się militarną katastrofą. Pod siłą husyckiego ognia uderzenie błyskawicznie się załamało, a armia Jana ziębickiego poszła w rozsypkę. Dzieła zniszczenia dokończyło kontruderzenie sił czeskich. Książę Jan ziębicki poległ opuszczony przez własne rycerstwo^[2].

Szacuje się, że w bitwie poległo około 700 Ślązaków. Wraz ze śmiercią Jana ziębickiego wygasła linia Piastów ziębickich, a księstwo ziębickie włączono bezpośrednio do Korony Czech^[2].

Bitwa w kulturze i sztuce

Wydarzenia bitwy pod Czerwoną Górą były kilkukrotnie inspiracją dla batalistów^[3]:

• scena śmierci księcia Jana uwieczniona została na sklepieniu księcia Jana ziębickiego, a autorem malowidła z lat 1904–1905 był malarz Wilhelm von Wörndle(niem.),
• monumentalną scenę bitwy na obrazie olejnym z około 1894 namalował Robert Hauk; obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej,
• ścianę klatki schodowej ratusza w Ziębicach zdobi malowidło przedstawiające bitwę, wykonane w 1928 przez Alfreda Gottwalda, z okazji 500-lecia wydarzeń.
• nie zachowało się w oryginale dzieło Franza Kunzego, nauczyciela z Gorzanowa, które powstało jako pomoc naukowa, a znane jest z reprodukcji w jednym z przedwojennych niemieckich czasopism.
• literacki opis bitwy i śmierci Jana ziębickiego pojawia się w powieści Boży bojownicy Andrzeja Sapkowskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Robert Primke, Maciej Szczerepa, Wojciech Szczerepa: Wojny husyckie na Śląsku, Łużycach i Pomorzu, Wydawnictwo Technol, 2007, s. 73–74.
• Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: Wokół bitwy pod Czerwoną Górą w: „IV Almanach Ziemi Kłodzkiej”, Oficyna Wydawnicza „Brama”, Kłodzko 2009, ISBN 978-83-60549-09-4, s. 46–53.
• Marek Plewczyński: Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku. Wyd. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-166-6.