Bitwa pod Szelkowem

Bitwa pod Szelkowem
— Wojna polsko-bolszewicka —
Czas	9 sierpnia 1920
Miejsce	pod Szelkowem
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
46 pułk piechoty Lidzki ps oddziały 15 Armii
Straty
92 poległych i rannych przeszło 500 zabitych i rannych, kilkudziesięciu jeńców i kilkanaście km-ów
brak współrzędnych

Bitwa pod Szelkowem – walki polskich 46 pułku piechoty i Lidzkiego pułku strzelców z sowieckimi oddziałami 15 Armii w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

W pierwszej dekadzie lipca 1920 przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[4]. Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu^[5][6].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4. Armia oraz Grupa Poleska powstrzymają bolszewików i umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia^[7]. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[8].

Utrata Twierdzy Brzeskiej spowodowała, że plan Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego uderzenia znad Bugu w skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego i rozegrania tam decydującej bitwy przestał być realny^[9]. Wojska polskie cofały się nadal, a kolejną naturalną przeszkodą terenową dogodną do powstrzymania sowieckiej ofensywy była Wisła^[10]. 7 sierpnia dowództwo 1 Armii wydało rozkaz opuszczenia rejonu Różana grupie podpułkownika Andrzeja Kopy. Wycofująca się grupa obsadziła odcinek obrony Gostkowo – Szelków – Ćwilin^[11].

Działania wojsk w rejonie Szelkowa

Lidzki pułk strzelców obsadził 3 ½ kilometrowy odcinek obrony. Jego II batalion ugrupował się od wsi Magnuszewo Małe do Magnuszewa Wielkiego, dalej I batalion do szosy włącznie, a III batalion do szelkowskiego cmentarza^[12].

9 sierpnia oddziały sowieckiej 15 Armii zaatakowały broniących się pod Szelkowem I batalion 46 pułku piechoty oraz Lidzki pułk strzelców. Po dwóch godzinach walki 46 pułk piechoty wycofał się na zachodni brzeg rzeki i odsłonił skrzydło lidzkiego pułku^[13].

Przeciwnik kontynuował pościg z zamiarem wyjścia na skrzydła i tyły pułku lidzkiego^[11]. Także i Lidzki ps zaczął wycofywać się za Orzyc^[14]. Jedyny w tym rejonie most na rzece był ostrzeliwany przez sowieckie ckm-y i polskie pododdziały ponosiły duże straty. Interweniował 101 pułk piechoty, który uderzył czterema kompaniami i zmusił czerwonoarmistów do chwilowego opuszczenia Szelkowa^[11]. Wieczorem Lidzki pułk strzelców wycofał się do Pułtuska^[14].

Bilans walk

Lidzki pułk strzelców stracił w walce 92 poległych i rannych^[11]. Sowieci stracili przeszło 500 zabitych i rannych, kilkudziesięciu jeńców i kilkanaście karabinów maszynowych^[14].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• . Komisja pułkowa 76 pp: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920. 76 Lidzki pułk piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Józef Władysław Wyzina: Zarys historii wojennej 5-go pułku Strzelców Podhalańskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.