Bitwa pod Zagajem
Bitwa pod Zagajem – jedna z bitew insurekcji kościuszkowskiej, stoczona niedaleko wsi Zagaje.
19 maja 1794 roku Tadeusz Kościuszko wyruszył z Połańca w pościg za wojskami rosyjskimi gen. Fiodora Denisowa. Po bezskutecznej pogoni za nieprzyjacielem Kościuszko rozbił obóz pod Sieczkowem. Tu nastąpiło połączenie jego sił z dywizją Grochowskiego, liczącą 6500 doświadczonych żołnierzy[1]. Denisow otrzymawszy rozkaz Igelstróma, aby się połączył z korpusem pruskim gen. lejtn. Franciszka Favarata, parł niestrudzenie na zachód i zatrzymał się dopiero w rejonie Szczekocin[2].
21 maja Kościuszko przesunął swoje wojska do Borkowa, dywizja Grochowskiego była w Gortatowicach. I Wielkopolska BKN z gen. Antonim Madalińskim na czele zatrzymała się w Sędziejowicach. Brakowało informacji o ruchach wojsk rosyjskich. Kościuszko wysłał więc przed siebie dla rozpoznania II Małopolską Brygadę Kawalerii Narodowej[3].
Kawaleria ta przemieszczając się przez Pińczów, Niegosławice i Konary w pogoni za nieprzyjacielem[4] dopiero na południe od Jędrzejowa w Zagaju 24 maja[4] napotkała na tylną straż kozaków Denisowa[5], doszło do starcia między siłami polskimi (około 120 kawalerzystów) i rosyjskimi, siły nieprzyjaciela zostały odepchnięte[6]. Po potyczce wezwano ze wsi kilku chłopów, aby pochowali zabitych. Ciała poległych Polaków i Kozaków załadowano na wozy i przewieziono w okolice drogi Zagaje – Łysaków i pochowano ich we wspólnej mogile[7]. Według wspomnień mieszkańców Zagaja jeszcze w latach 30 XX w. stał w tym miejscu krzyż. Mogiła została całkowicie zniszczona po II wojnie światowej, kiedy nastąpił podział gruntów należących do zagajskiego folwarku po reformie rolnej. Krzyż ponownie został postawiony w miejscu mogiły w 2015 roku[8].
Dzięki zwycięskiej potyczce pod Zagajem upewniony, iż okolica jest oczyszczona, Kościuszko 25 maja przesunął swą dywizję na silną pozycję nad Mierzawą, zakładając obóz w Konarach i Przyłęku[6], po czym w następnych dniach skierował się przez Przyłęk na Jędrzejów[9]. Do kolejnej potyczki na terenie Zagaja doszło 25 maja, kiedy to ponownie starły się siły kozackie z kawalerią polską idącą znad Mierzawy na Jędrzejów. 29 maja w pogoni za Rosjanami wojska polskie posunęły się z Jędrzejowa do Krzcięcic i obozowały tu przez cztery dni[10].
Przypisy
- ↑ Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, wydawnictwo Ancher, 1994, ISBN 83-85576-10-X str 184.
- ↑ Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, wydawnictwo Ancher, 1994, ISBN 83-85576-10-X, str 185.
- ↑ Stanisław Herbst, Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 roku, Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1983, ISBN 83-05-11028-1, str 155.
- ↑ a b Jan Wimmer, Studia i materiały do historii wojskowości, Tom 8, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1962 r. s. 160.
- ↑ Денисов, Русская старина XI, Sankt Petersburg, 1874, str 387-388.
- ↑ a b Stanisław Herbst, Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 roku, Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1983, ISBN 83-05-11028-1, s. 156.
- ↑ Zapiski Chruszczowych 1794 r. Sankt Petersburg, 1820, str 188.
- ↑ Mirosław Frančić, Insurekcja kościuszkowska, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, 1988, s. 73–90, ISBN 83-03-02373-X.
- ↑ Kalendarium kościuszkowskie. [dostęp 2019-06-22].
- ↑ Mirosław Frančić, Insurekcja kościuszkowska, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, 1988, s. 73, ISBN 83-03-02373-X.
Media użyte na tej stronie