Bitwa pod Zarębami Kościelnymi

Bitwa pod Zarębami Kościelnymi
— Wojna polsko-bolszewicka —
Czas	5 sierpnia 1920
Miejsce	pod Zarębami Kościelnymi
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo II BL-B
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
II Brygada Litewsko-Białoruska 5 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Zarębami Kościelnymi – walki polskiej II Brygady Litewsko-Białoruskiej płk. Kazimierza Rybickiego z sowiecką 5 Dywizją Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

W pierwszej dekadzie lipca 1920 przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[4]. Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu^[5][6].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4. Armia oraz Grupa Poleska powstrzymają bolszewików i umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia^[7]. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[8].

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
Dywizja Litewsko-Białoruska	gen. Stefan Latour	1 Armia
II Brygada Litewsko-Białoruska	płk Kazimierz Rybicki	Dywizja Lit.-Biał.
⇒ Grodzieński pułk strzelców	ppłk Bronisław Bohaterewicz
⇒ Nowogródzki pułk strzelców	mjr Władysław Oziewicz
2 szwadron Ułanów Grodzieńskich	ppor. Jan Pietraszko
Armia Czerwona
5 Dywizja Strzelców	komdyw. Karl Griunsztejn

Działania wojsk w rejonie Zarębów Kościelnych

Broniąca przedmościa w Wyszkowie grupa gen. Lucjana Żeligowskiego uwikłała się w walki z oddziałami Armii Czerwonej. Aby odciążyć załogę przedmościa, dowódca 1 Armii przerzucił pod Małkinią na prawy brzeg Bugu część grupy generała Jana Rządkowskiego z zadaniem uderzenia na skrzydło sowieckich oddziałów maszerujących na Wyszków. 5 sierpnia II Brygada Litewsko-Białoruska podpułkownika Kazimierza Rybickiego, wzmocniona 2 szwadronem Ułanów Grodzieńskich, przeprawiła się przez Bug pod Małkinią^[9]. Grodzieński pułk strzelców uderzył od czoła na pozycje 5 DS przy drodze Małkinia – Ostrów, a Nowogródzki ps wraz z 2 szwadronem Ułanów Grodzieńskich wykonał obejście i skierował się na Zaręby Kościelne^[10][11]. Jego I i III batalion uderzyły na nieprzyjaciela rozwiniętego pod wsią, a II batalion ubezpieczał zgrupowanie uderzeniowe od wschodu^[10]. Zdobyto wieś i rozbrojono stacjonujący tam sztab 5 Dywizji Strzelców. Ułani grodzieńscy ścigali rozproszonego przeciwnika na przestrzeni kilku kilometrów^[12].

Bilans walk

Porażka pod Zarębami Kościelnymi sparaliżowała przejściowo dowodzenie oddziałami sowieckiej 5 Dywizji Strzelców i zmusił ją do wstrzymania marszu w kierunku Wyszkowa. Tym samym poprawione zostało położenie grupy gen. Lucjana Żeligowskiego^[12].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Jerzy Dąbrowski: Zarys historii wojennej 81-go pułku Strzelców Grodzieńskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Ludwik Jędrzejczyk: Zarys historii wojennej 80-go pułku Strzelców Nowogródzkich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.