Bitwa pod Zarudziem
| ||||
| ||||
| Czas | 13 czerwca 1920 | |||
| Miejsce | pod Zarudziem[a] | |||
| Terytorium | Ukraińska Republika Ludowa | |||
| Przyczyna | wyprawa kijowska | |||
| Strony konfliktu | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Siły | ||||
| ||||
Bitwa pod Zarudziem – walki pododdziałów polskiej 6 Dywizji Piechoty gen. Kazimierza Raszewskiego z oddziałami sowieckiej Baszkirskiej Brygady Kawalerii toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego na Ukrainie w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
Po spektakularnym sukcesie wojsk polskich na Ukrainie i zajęciu 7 maja 1920 Kijowa, front ustabilizował się na linii od Prypeci, wzdłuż Dniepru, przez Białą Cerkiew, Skwirę, Lipowiec, Bracław, Wapniarkę do Jarugi nad Dniestrem[2][3][4].
Armia Czerwona wykorzystała okres zastoju na reorganizację sił i przygotowanie ofensywy. 26 maja rozpoczęła się sowiecka ofensywa na Ukrainie, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej przełamały trwale polski front na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego [5][6].
W związku z sukcesami wojsk sowieckich, dowództwo polskie zaczęło ściągać na Front Ukraiński oddziały z innych, mniej zagrożonych odcinków frontu. Do rejonu Korostenia przybyły transporty zabranej z północy 6 Dywizji Piechoty gen. Kazimierza Raszewskiego[7].
Walczące wojska
 Wojsko Polskie | ||
|---|---|---|
| 6 Dywizja Piechoty | gen. Kazimierz Raszewski | 3 Armia |
| ⇒ 65 pułk piechoty | ppłk Franciszek Korewo | |
| → II/65 pułku piechoty | por. Rafał Krywko | |
| — 5/65 pułku piechoty | ||
| — 7/65 pułku piechoty | ||
| ⇒ 12 pułk piechoty | ||
| → II/12 pułku piechoty | por. Władysław Kulma | |
 Armia Czerwona | ||
| Baszkirska Brygada Kawalerii | ||
| ⇒ 224 pułk kawalerii | ||
Walki pod Zarudziem
Po przybyciu w rejon Korostenia dowódca 6 Dywizji Piechoty gen. Kazimierz Raszewski uporządkował swoje oddziały i 11 czerwca 1920 wysłał w kierunku Malina dwubatalionową grupę taktyczną por. Władysława Kulmy, w składzie II/12 pułku piechoty i II/65 pułku piechoty por. Rafała Krywki. Miała ona nawiązać łączność z Grupą płk. Józefa Rybaka, stanowiącą prawe skrzydło cofającej się 3 Armii[9][10].
12 czerwca pod Jacewką 5 i 7 kompania 65 pp zmusiły do odwrotu 224 pułk kawalerii z Baszkirskiej BK, ale w Malinie nie zastano jednak oddziałów płk. Rybaka. Batalion 12 pułku piechoty zorganizował obronę miasta[10]. Następnego dnia II batalion 65 pułku piechoty uderzył na Zarudzie. Był to jego chrzest bojowy. Początkowo odniesiono sukces, wypierając z wioski sowieckich kawalerzystów[7][11]. Jednak zaskoczony przeciwnik, po uporządkowaniu swoich wojsk, ruszył do kontrataku i okrążył polski batalion. Piechurzy musieli bagnetami otwierać sobie drogę odwrotu. Osłonę taboru ogarnęła panika i młodzi żołnierze uciekli bez walki, gdy do szarży na wozy ruszył niewielki, pięćdziesięcioosobowy oddział sowieckiej kawalerii[7].
Bilans walk
Pod Zarudziem Polacy ponieśli porażkę. Stracono około 50 poległych i rannych, dwa ckm-y oraz cały tabor, porzucony w Łubowiczach. Mimo porażki, Polacy utrzymali Malin do 15 czerwca, kiedy to nadeszły od strony Kijowa kolumny 3 Armii. Tego dnia grupa por. Kulmy wycofała się do Korostenia[7][12].
Uwagi
- ↑ Zarudzie (Zarudje, Żarudje), miejscowość na Ukrainie, na północny wschód od Malina.
Przypisy
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 149.
- ↑ Stachiewicz 1925 ↓, s. 106.
- ↑ Odziemkowski i Rukkas 2017 ↓, s. 183.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 475.
- ↑ Kutrzeba 1937 ↓.
- ↑ Proskurnicki 1929 ↓, s. 11.
- ↑ a b Mucha 1928 ↓, s. 16.
- ↑ Mucha 1928 ↓, s. 17.
- ↑ Proskurnicki 1929 ↓, s. 12.
Bibliografia
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Franciszek Mucha: Zarys historji wojennej 12-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski, Andrij Rukkas: Polska – Ukraina 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 2017. ISBN 978-83-64708-29-9.
- Ludwik Proskurnicki: Zarys historii wojennej 65 Starogardzkiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Stanisław Rutkowski. Pierwsze walki z armją konną pod Koziatynem (28. V. 1920 — 6. VI. 1920). „Bellona”. 31, s. 231-252, 1928. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy.
- Julian Stachiewicz: Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
.svg)
Ofensywa rosyjska na Ukrainie i odwrót 3 Armii polskiej. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 18.
Gen. Tadeusz Kutrzeba, "Wyprawa kijowska 1920 roku". Załącznik 8: Położenie na froncie ukraińskim dnia 13 czerwca 1920 wieczorem i dalsze zamiary