Bitwa pod Zwiahlem

Bitwa pod Zwiahlem
Wojna polsko-bolszewicka
Czas

21 marca 1920

Miejsce

pod Zwiahlem

Terytorium

Ukraińska Republika Ludowa

Wynik

zwycięstwa Polaków

Strony konfliktu
 Polska Rosyjska FSRR
Dowódcy
Emanuel Hermann
Wiktor Eichler
Siły
13 Dywizji Piechoty
26 pułk piechoty
oddz. 58.;44.;45 DS
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[1]

Bitwa pod Zwiahlemwalki polskiego 26 pułku piechoty ppłk. Emanuela Hermanna z oddziałami sowieckiej 44 Dywizji Strzelców Iwana Dubowoja i 45 Dywizji Strzelców Iony Jakira w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

Zimą 1919/1920 na froncie polsko-sowieckim odnotowywano tylko działania lokalne. Linia frontu była rozciągnięta od środkowej Dźwiny, wzdłuż Berezyny, Uborci, Słuczy, po Dniestr[2]. Zastój w działaniach wojennych obie strony wykorzystywały na przygotowanie się do decydujących rozstrzygnięć militarnych planowanych na wiosnę i lato 1920[3]. W połowie marca dowództwo sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego rozpoczęło przygotowania do ofensywy siłami 12. i 14 Armii na Płoskirów - Równe. Koncentracja sił Armii Czerwonej nie uszła uwadze dowództwa polskiego. Zarządzono przeprowadzenie serii wypadów, które miały zdezorganizować przygotowania nieprzyjaciela i dostarczyć więcej informacji o jego siłach i zamiarach[4]. Jeszcze w styczniu 26 pułk piechoty ppłk. Emanuela Hermanna został przerzucony na Wołyń i wszedł czasowo w skład 13 Dywizji Piechoty. Do marca pułk zorganizował około trzydziestu wypadów przed przedni skraj obrony[5].

Walczące wojska

Jednostka
Dowódca
Podporządkowanie
II Rzeczpospolita Wojsko Polskie
dowództwo 13 Dywizji Piechotygen. Jan Romer
26 pułk piechotyppłk Emanuel Robert Hermann13 Dywizja Piechoty
→ II/26 pułku piechotykpt. Wiktor Eichler26 pułk piechoty
→ 7 i 13 kompanie saperów13 Dywizja Piechoty
27 pułk piechotyppłk Tadeusz Świderski13 Dywizja Piechoty
→ kompania 27 pp
43 pułk piechotymjr Wacław Piekarski13 Dywizja Piechoty
Armia Czerwona
oddziały 44 Dywizji Strzelcówkomdiw Iwan Dubowoj12 Armia
oddziały 45 Dywizji Strzelcówkomdiw Iona Jakir
oddziały 58 Dywizji Strzelcówkomdiw Pawieł Kniagnicki
⇒ 172 BS (514., 515., 516 ps)
⇒ 174 BS (520., 521., 522 ps)
98 pułk kawalerii
pułk międzynarodowy

Walki pod Zwiahlem

Na początku 1920 26 pułk piechoty przybył ze Śląska na Wołyń, zluzował pododdziały 48 pułku piechoty i objął odcinek obrony „Kościuszko”[6]. II batalion kpt. Wiktora Eichlera obsadził przyczółek mostowy w Zwiahlu. Obronę przyczółka zorganizowano systemem placówek i punktów oporu. Placówki otoczone były zasiekami z drutu kolczastego i wspierały się wzajemnie ogniem. Stanowiska obronne obsadzały rotacyjnie dwie kompanie, a trzecia stanowiła odwód. Obronę wzmocniły dwa samochody pancerne „Dziadek” i „Wnuk”. Wsparcie artyleryjskie zapewniały stojące na zachodnim brzegu Słuczy bateria lekka i bateria ciężka. Punkt obserwacyjny dowódcy batalionu znajdował się na wieży zrujnowanego pałacu[7].

W drugiej dekadzie marca zauważono symptomy przygotowywania się Sowietów do działań ofensywnych. Przed frontem grupowały się oddziały 44. i 45 Dywizji Strzelców oraz 98 pułku kawalerii. Dowództwo polskiej 13 Dywizji Piechoty gen. Jana Romera wzmocniło obsadę przyczółka nowo przybyłą na front kompanią marszową 27 pułku piechoty[8].

19 marca sowieckie oddziały 58 Dywizji Strzelców podjęły próbę sforsowania Słuczy pod Hulskiem i Iwaszkówką[9]. Atak odparły 5/26 pp oraz pułkowa 4 kompania ciężkich karabinów maszynowych. Ponowny atak nastąpił w nocy z 20 na 21 marca. Forsowanie połączone z uderzeniem na styku 43. i 26 pułków piechoty zostało odparte kontratakiem odwodów 13 Dywizji Piechoty[8]. Jednakże główne uderzenie nieprzyjaciel wyprowadził na przyczółek mostowy pod Zwiahlem. Na tym kierunku uderzyły cztery pułki strzelców, 3 międzynarodowy pułk Armii Czerwonej i 98 pułk kawalerii. Walki wspierały cztery baterie artylerii, dwa samochody pancerne i jeden czołg[5].

20 marca wieczorem rozpoczęło się artyleryjskie przygotowanie natarcia. Ostrzał trwał całą noc, a około 8.00 od strony Romanówki i Kropiwny zaatakowała sowiecka piechota. Pierwszy atak został przez Polaków odparty. Kolejny atak, poprzedzony gwałtowną nawałą ogniową czterech baterii artylerii, rozpoczął się około 11.00. Do natarcia ruszyły gęste tyraliery 516., 520. i 521 pułku strzelców, wspierane przez dwa samochody pancerne i uzbrojony w trzy ckm-y czołg „Ukrainiec”[8]. Wzdłuż toru kolejowego na 6 kompanię nacierał spieszony 98 pułk kawalerii. Jadące szosą samochody pancerne wyprzedziły tyraliery, przerwały zasieki z drutu kolczastego i wjechały na stanowiska 7 kompanii. Kompania rozpoczęła odwrót. Obserwatorzy artylerii musieli opuścić swoje punkty obserwacyjne i baterie polskie przerwały ogień. Dowódca polskiego batalionu skierował kompanię 27 pułku piechoty do obsadzenia luki między 6 i 7 kompanią, a dowódca pułku ppłk Hermann wsparł II batalion 7 i 13 kompanią saperów. 13 kompania otrzymała rozkaz obejścia, wspólnie z dwoma plutonami odwodowej 8 kompanii, nieprzyjaciela przez Łubczyce i zaatakowania jego tyłów. 7 kompania saperów z 7 i resztą 8 kompanii piechoty, przy wsparciu samochodów pancernych, ruszyła do kontrataku po obu stronach szosy[8][10]. Pocisk z działka polskiego samochodu pancernego „Dziadek" przebił pancerz czołgu „Ukrainiec" i Polacy zdobyli go. Po utracie czołgu, zagrożeni oskrzydleniem Sowieci rozpoczęli szybki odwrót. Do 14.00 Polacy odzyskali wszystkie utracone placówki i punkty oporu[11].

Bilans walk

Skuteczna obrona przyczółka przez II batalion 26 pułku piechoty zniweczyła sowieckie plany odrzucenia Polaków znad Słuczy. Sukces okupiony został stratą około 20 poległych i rannych[12]. Po walce grupa sowieckich komunistów z 516 pułku strzelców wystosowała do dowództwa Frontu list z protestem przeciwko niewłaściwemu użyciu pułku, który po ataku na pozycje polskie praktycznie przestał istnieć[13][14].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
Flag of Poland (1919–1927).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
A.Przybylski - Szkic nr 13.jpg
Listopad - grudzień 1919 r. Adam Przybylski, Wojna Polska 1918 ― 1921; Szkic Nr 13.