Biuro Informacji i Propagandy

Historia Polski
Kotwica

Ten artykuł jest częścią cyklu:
Polskie Państwo Podziemne

Wacław Kaźmierczak w powstaniu warszawskim
Antoni Bohdziewicz – kierownik Referatu Filmowego
Joachim Joachimczyk, fotoreporter Referatu Fotograficznego (pierwszy z lewej)
Andrzej Ancuta – operator Referatu Filmowego

Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej (BIP KG ZWZ – AK) – konspiracyjny oddział utworzony na przełomie marca i kwietnia 1940 w okupowanej przez Niemców Polsce i podlegający Związkowi Walki Zbrojnej, a później Komendzie Głównej Armii Krajowej (jako VI Oddział).

Szefem BIP do jesieni 1940 był mjr Tadeusz Kruk-Strzelecki, następnie płk dypl. Jan Rzepecki (ps. „Wolski”, „Prezes”). Do końca 1940 r. zastępcą był Hipolit Niepokulczycki. Od października 1944 do stycznia 1945 kpt. Kazimierz Moczarski.

Do zadań BiP-u należało informowanie polskiego społeczeństwa o działaniach polskiego rządu w Londynie, dokumentowanie działań okupanta niemieckiego, walka psychologiczna z propagandą hitlerowską, podbudowywanie solidarności w walce o niepodległość narodu polskiego, zbieranie informacji, raportów, rozkazów. BIP wydawało pisma: „Biuletyn Informacyjny”, „Werble wolności”, „Wiadomości Polskie” i „Insurekcja”, zaś niektóre Referaty prowadziły szkolenia: Dział A (Informacyjno-filmowy), udzielał tajnych szkoleń fotoreportażu, reżyserii, obsługi megafonów. Oddział odpowiedzialny był również za konstruowanie i uruchamianie konspiracyjnych radiostacji, w trakcie samego tylko powstania warszawskiego działało pięć niezależnych rozgłośni radiowych Polskiego Państwa Podziemnego, w tym m.in. słynne: "Błyskawica" i "Burza"[1][2][3][4][5].

Dla BIP-u pracowali m.in.: operatorzy i montażyści Antoni Bohdziewicz, Wacław Kaźmierczak, Leonard Zawisławski, Seweryn Kruszyński; reżyserzy Jerzy Gabryelski, Jerzy Zarzycki, Bohdan Korzeniewski, Andrzej Ancuta; fotografowie Sylwester Braun, Joachim Joachimczyk; architekci Gerard Ciołek, Jan Zachwatowicz; dziennikarze Aleksander Kamiński, Witold Giełżyński; historycy Aleksander Gieysztor, Marceli Handelsman, Witold Kula, Tadeusz Manteuffel, Władysław Bartoszewski, Stanisław Herbst; historycy sztuki Michał Walicki, Stanisław Lorentz; inżynierowie: Antoni Zębik, Bolesław Drożdż, Roman Kitzner[6][7][8][9]; filolog Kazimierz Feliks Kumaniecki; a także socjolog Halina Krahelska i prawnik Zygmunt Kapitaniak. Łączniczkami były m.in. Krystyna Wyczańska, Hanna Bińkowska.

Struktura organizacyjna BIP-u

  • Szef BIP-u –
  • Sekretariat – kierownictwo: Irena Piasecka (ps. „Elżbieta”, „Kreska”)
  • Dział Finansowy – Maria Wielhorska-Szpręglewska (ps. „Maska”)
  • Dział Pocztowy – NN (ps. „Anna”)
  • Dział Łączności Alarmowej – Irena Markiewicz (ps. „Jaga”)
  • Komórka Mikrofotograficzna – Andrzej Pronaszko (ps. „Majster”)
  • Wydział Propagandy Bieżącej – mjr Tadeusz Wardejn-Zagórski (ps. „Gozdawa”)
    • Sekretariat – Hanna Hryniewiecka (ps. „Maryna”)
    • Biuletyny Agencyjne (redakcje „Biuletynu Informacyjnego”, „Wiadomości Polskich”, „Głosu Ojczyzny”)
    • Wojskowe Biuro Historyczne – dr Stanisław Płoski (ps. „Sławski”)
  • Wydział Informacji – kierownictwo: mjr Jerzy Makowiecki (ps. „Tomasz”), por. Aleksander Gieysztor (ps. „Lissowski”, „Borodzicz”)
    • Sekretariat – Zofia Straszewska (ps. „Magdalena”)
    • Biuro Wydziału Informacji
    • Podwydział W – sytuacja wewnętrzna okupowanej Polski – Antoni Szymanowski (ps. „Brun”)
      • Referat W 1 – polityka okupanta, germanizacja, propaganda niemiecka, rejestrowanie aktów terroru
      • Referat W 2 – administracja, ustawodawstwo okupanta, aparat samorządowy
      • Referat W 3 – problematyka gospodarcza
      • Referat W 4 – sprawy społeczne
      • Referat W 5 – sprawy kulturalne
    • Podwydział P – Kazimierz Ostrowski (ps. „Łaski”)
      • Referat P 1 – zorganizowane życie polityczne podziemia
      • Referat P 2 – organizacje komunistyczne i komunizujące
      • Referat P 3 – postawa polskiego społeczeństwa
      • Referat P 4 – problematyka oporu społecznego
      • Referat P 5 – prasa i wydawnictwa programowe stronnictw politycznych
      • Referat Żydowski – Henryk Woliński (ps. „Wacław”)
    • Podwydział R – Informacji Radiowej – Jerzy Olivier-Merson (ps. „Wiktor”)
      • Referat R 1 – redakcja „Dziennika Radiowego”
      • Referat R 2 – redakcja „Służby Reutera”
      • Referat R 3 – redakcja „Biuletynu Sztabowego”
      • Referat R 4 – redakcja „Serwisu Kościuszki” i „Świtu”
      • Inspektorat Terenowy
  • Wydział Propagandy Mobilizacyjnej – kierownictwo: kpt. Tadeusz Żenczykowski (ps. „Kania”, „Kowalik”)
    • Podwydział Propagandy „N” – kpt. Tadeusz Żenczykowski
      • Dział I Organizacyjny – Antoni Szadkowski (ps. „Leszek”)
        • Zespół kurierski
        • Zespół do „Obsługi”
        • Komórka Legalizacyjna
      • Dział II – Studiów – Michał Mendys (ps. „Baca”)
        • Komórka Gospodarcza
        • Komórka Historyczna
        • Komórka Wewnątrzpolityczna
        • Komórka Propagandowa
        • Komórka Prasowa
        • Komórka Zagraniczna
        • Dział III – Redakcyjny – kierownictwo: prof. Kazimierz Feliks Kumaniecki (ps. „Kozakiewicz”)
      • Redakcje pism: „Der Klabautermann”, „Die Ostwache”
      • Dział IV Akcji specjalnych – Kazimierz Gorzkowski (ps. „Godziemba”, „Wolf”)
      • Dział V Kolportażu – Jerzy Rolicki (ps. „Jacek”)
    • Podwydział Propagandy Mobilizacyjnej „Rój” – Zygmunt Ziółek (ps. „Sawa”)
    • Redakcja „Gawęd Żołnierskich” – Zygmunt Ziółek (ps. „Sawa”)
    • Podwydział Pomoc Żołnierzowi[11] – mjr Hanna Łukaszewicz (ps. „Ludwika”)
      • Referat Organizacyjny
      • Referat Propagandowo–szkoleniowy
      • Referat Gospodarczy
      • Referat Pomocy Społecznej
    • Podwydział „Antyk” – kpt. Tadeusz Żenczykowski (ps. „Krawczyk”)
      • Dział Redakcyjny – kpt. Tadeusz Żenczykowski
      • Dział Organizacyjny – NN
      • Dział Kolportażowy – Bolesław Trenda
  • Wydział Kolportażu – kierownictwo: Wanda Kraszewska-Ancerewicz (ps. „Lena”)
  • Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze – kierownictwo: Jerzy Rutkowski (ps. „Michał”, „Kmita”)
    • Sekretariat – Maria Rutkowska-Mierzejewska (ps. „Janka”)
    • Dział Administracyjny – Igor Telechun (ps. „Łukasz”)
    • Dział Zaopatrzenia – Aleksander Wąsowski (ps. „Józef”)
    • Dział Techniczny – Stefan Berent (ps. „Steb”)
    • Komórka kreślarska – Stanisław Kunstetter (ps. „Krzysztof”)
    • Drukarnia W 2 – Jerzy Paszyc (ps. „Stefan”)
    • Drukarnia W 3 – Władysław Pomorski (ps. „Jerzy”)
    • Drukarnia W 4 – Michał Wojewódzki (ps. „Andrzej”)
    • Drukarnia W 5 – Czesław Mierzejewski (ps. „Marek”)
    • Drukarnia W 6 – Jerzy Mierzejewski (ps. „Jacek”)
    • Drukarnia W 7 – Michał Wojewódzki (ps. „Andrzej”)
    • Drukarnia W 8 – Jerzy Paszyc (ps. Stefan”)
    • Drukarnia W 9 – Marian Jędrzejczyk (ps. „Kazimierz”)
    • Drukarnia W 10 – Stanisław Stopczyk (ps. „Antoni”)
  • Redakcja Fachowych Pism Wojskowych – ppłk Mieczysław Biernacki (ps. „Mieczysław”)
    • „Insurekcja” – Mieczysław Biernacki
    • „Żołnierz Polski” – Mieczysław Biernacki

Biura Informacji i Propagandy funkcjonowały również w poszczególnych okręgach AK, np. w Okręgu „Łódź”[12].

Przypisy

  1. Stowarzyszenie Pamięci Powstania Warszawskiego 1944, Powstanie Warszawskie 1944 - Oficjalna strona Stowarzyszenia Pamięci Powstania Warszawskiego 1944, www.sppw1944.org [dostęp 2017-09-18].
  2. Radiostacja "Błyskawica" – kawałek wolnej Polski zapisany w dźwięku, „PolskieRadio.pl” [dostęp 2017-09-18].
  3. Salon Kultury Polskiej, Edinburgh, UK, „Salon Kultury Polskiej - Obchody 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego w UK” [dostęp 2017-09-18].
  4. Wiesław. Paszta, Cień "Błyskawicy", Stare Garkowo: [Wiesław Paszta], 2009, ISBN 83-929453-2-8, OCLC 711872277.
  5. "Tu Błyskawica, Radiostacja Armii Krajowej", „PolskieRadio.pl” [dostęp 2017-09-18].
  6. Władysław. Jewsiewicki, Powstanie warszawskie 1944 : okiem polskiej kamery, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Wydawn. Interpress, 1989, ISBN 83-223-2531-2, OCLC 54195303.
  7. Kazimierz. Malinowski, Żołnierze łączności walczącej Warszawy, wyd. Wyd. 1, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1983, ISBN 83-211-0378-2, OCLC 11676095.
  8. Antoni Zębik – twórca radiostacji "Błyskawica", „PolskieRadio.pl” [dostęp 2017-09-18].
  9. Powstańcze Biogramy - Roman Kitzner, www.1944.pl [dostęp 2017-09-18] (ang.).
  10. Zadania: nadzór referatu radiowego i megafonowego pod względem zaopatrzenia technicznego, gromadzenie materiałów i środków.
  11. Romuald Śreniawa Szypiowski: Powstanie warszawskie: 1 sierpnia-2 października 1944 : służby w walce (PWN 1994). [dostęp 2014-03-23]. (pol.).
  12. Kubik Tomasz, Struktura i zadani...

Bibliografia

  • Marek Ney-Krwawicz, Struktura organizacyjna Armii Krajowej. „Mówią Wieki” 1986 nr 9.
  • Grzegorz Mazur, Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939–1945. Warszawa: IW Pax, 1987.
  • Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990, s. 179-203. ISBN 83-211-1055-X.
  • Michał Komar: Zabójstwo Makowieckiego. [w:] Pomocnik Historyczny [on-line]. „Polityka” – nr 34 (2568), 2006-08-26. s. 34-38. [dostęp 2014-09-22].
  • Kubik Tomasz, Struktura i zadania Biura Informacji i Propagandy AK okręgu „Łódź” w odniesieniu do struktury i zadań Komendy Głównej AK, 1939–1945. praca magisterska. Łowicz 2007 Dostępna w bibliotece oddz. „Radogoszcz” w Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, sygn. 30 624/R (tel. 42/657 93 34; prosić z b-ką)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flaga PPP.svg
Flaga Armii Krajowej; symbol na fladze jest złożeniem liter "P" i "W", będących skrótem od "Polska Walcząca" (zob. Znak Polski Walczącej)
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
Joachimczyk J powstanie.jpg
Fotograf Joachim Joachimczyk w rozmowie z oficerami baonu "Sokół".Z prawej ppor "Goryl" Brunon Wolski w srodku kpt "Skała" Alfons Laska.
Rzepecki.jpg
Col. Jan Rzepecki, Officer of Polish Army before 1939 and Home Army
Ancuta A Powstanie.jpg
Andrzej Ancuta podczas powstania warszawskiego w 1944
Tadeusz Żenczykowski.jpg
Tadeusz Żenczykowski, Polish historian, politician, deputy of Polish en:Sejm, soldier of en:Home Army, deputy chief of Polish section of en:Radio Free Europe
K moczarski.jpg
Kazimierz Moczarski, officer of Polish Home Army, writer , d.1975