Biwa (jezioro)

Biwa
琵琶湖

Biwa-ko

Widok jeziora z kosmosu
Położenie
Państwo	Japonia
Lokalizacja	Prefektura Shiga
Miejscowości nadbrzeżne	Hikone, Ōtsu, Maibara, Nagahama, Ōmihachiman, Kusatsu, Moriyama, Yasu
Wysokość lustra	86 m n.p.m.
Wyspy	3
Morfometria
Powierzchnia	674 km²
Wymiary • max długość • max szerokość	63,49 km 22,8 km
Głębokość • maksymalna	103,58 m
Objętość	27,5 km³
Hydrologia
Rzeki zasilające	118
Rzeki wypływające	Seta
Rodzaj jeziora	tektoniczne
Położenie na mapie Japonii Biwa 琵琶湖
35°20′N 136°11′E/35,333333 136,183333

Hiroshige, Ostatnia stacja traktu Kiso w Ōtsu (w głębi jezioro Biwa)

Wystawa drzewek moreli japońskiej

Biwa (jap. 琵琶湖 Biwa-ko) – największe, słodkowodne jezioro Japonii. Położone na wyspie Honsiu, w prefekturze Shiga. Południowy kraniec jeziora znajduje się ok. 10 km na północny wschód od Kioto^[1]. Nazwa jeziora pochodzi od skojarzenia z kształtem instrumentu muzycznego, rodzajem lutni, która nazywa się biwa.

Opis

Jezioro jest pochodzenia tektonicznego. Uważa się, że jest jednym z najstarszych jezior na świecie. Jego wiek szacuje się na około 5–6 mln lat^[2][3]. Jezioro zawsze dostarczało ryb i wody pitnej dla ludności (obecnie - ok. 14 milionów mieszkańców aglomeracji Kioto i Osaki), jego wody służyły do nawadniania pól, a z czasem były wykorzystywane przez przemysł. Jeszcze ok. połowy XX w. powierzchnia jeziora wynosiła 716 km². Od tego czasu na wschodnich, nizinnych brzegach rozpoczęto budowę systemu tam i osuszanie objętych nimi fragmentów jeziora z przeznaczeniem dla rolnictwa. Do końca lat 60. XX w. powierzchnia jeziora zmalała w ten sposób już o 22,5 km²^[4]. Obecnie (2020 r.) powierzchnia jeziora wynosi 674 km², długość linii brzegowej 235 km, maksymalna głębokość basenu północnego to 104 m, a południowego 8 m^[5]. Wpada do niego 118 cieków wodnych, z czego 38 większych^[4], natomiast wypływa tylko jeden - rzeka Yodo.

Otoczone górami porośniętymi lasem jezioro Biwa od dawna znane jest z pięknego krajobrazu i krystalicznie czystej wody, opiewane w poezji i uwieczniane na obrazach^[3]. Jest ważnym celem turystycznym i ośrodkiem wędkarstwa sportowego.

Obszar jeziora i jego otoczenie należy do Quasi-Parku Narodowego Biwako.

Historia

W latach 1576–1579 nad brzegiem jeziora Biwa pierwszy z „trzech zjednoczycieli państwa”, Nobunaga Oda (1534–1582), zbudował zamek Azuchi w specjalnie wybranym, korzystnym strategicznie punkcie, blisko Kioto, aby kontrolować szlaki prowadzące do stolicy oraz ruch pomiędzy wrogimi mu klanami: Uesugi, Takeda i Mōri.

Obszar wokół jeziora należał w przeszłości do prowincji Ōmi. Usytuowana w pobliżu politycznego centrum kraju i jego stolicy Kioto, od czasów starożytnych była węzłem komunikacyjnym między wschodnią i zachodnią Japonią, a przez jezioro Biwa transportowano ryż i towary do Kioto i Osaki z regionów położonych nad Morzem Japońskim i północy kraju. Miały tu miejsce także wydarzenia o zasadniczym znaczeniu dla całego kraju. W 1600 roku w pobliżu miejscowości Sekigahara trzeci „zjednoczyciel”^[a], Ieyasu Tokugawa (1543–1616), odniósł zwycięstwo w ważnej bitwie, co pozwoliło mu na osiągnięcie pełnej władzy nad krajem dla jego rodu na 250 lat^[3].

Po zwycięskiej bitwie i przejęciu kontroli nad krajem, Ieyasu Tokugawa przekazał fudai-daimyō Naomasie Ii (1561–1602) zamek Sawayama usytuowany przy brzegu jeziora, czyniąc go panem dzisiejszego Hikone. Po śmierci Naomasy został rozebrany, a nowy zamek wzniesiono na pobliskim wzgórzu Hikone.

Kanał Biwa

Kanał Biwa (Biwa-ko Sosui, ang. Lake Biwa Canal) został zbudowany w okresie Meiji (1868–1912) w celu nawadniania, transportu, wytwarzania energii i dostarczania wody pitnej z jeziora Biwa do Kioto. Brzegi kanału słyną z kwitnących kwiatów wiśni (sakura) na wiosnę^[6].

Jest to jeden z największych obiektów dziedzictwa przemysłowego, który jest nadal wykorzystywany. Składa się z trzech głównych kanałów o różnej długości: (1) – 20 km, (2) – 7,4 km (biegnie w tunelu), (3) – 3,3 km. W 1881 roku gubernator prefektury Kioto, Kunimichi Kitagaki, planując budowę nowych fabryk oraz rozwój transportu towarów statkami, zdecydował o wykorzystaniu mocy wody z jeziora Biwa. Uczynił to, aby odbudować Kioto, które podupadło w wyniku zniszczeń wojennych pod koniec okresu Edo i utraciło znaczenie gospodarcze po przeniesienia stolicy do Tokio. Ważne publiczne prace powierzano wówczas zagranicznym inżynierom, ale budowa Kanału była pierwszą inwestycją całkowicie zrealizowaną wyłącznie przez Japończyków. Budowa rozpoczęła się w 1885 roku i została ukończona w ciągu pięciu lat. Po wielu zmianach i przebudowach Kanał do dziś zaopatruje Kioto w wodę^[7].

Nakasendō

W okresie Edo wzdłuż południowego i wschodniego brzegu jeziora przebiegał jeden z pięciu traktów systemu Gokaidō o nazwie Nakasendō (inaczej Kiso Kaidō)^[b], o długości około 530 km, łączący Kioto i Edo. Znajdowało się tam 10 (z 69 stacji szlaku ogółem) odpoczynkowych stacji pocztowych (shukuba):

Szlaki podróżne odegrały znaczącą rolę w utrzymaniu władzy rodu Tokugawa. Były one bowiem wykorzystane do kontroli lokalnych daimyō przy pomocy systemu o nazwie sankin-kōtai („zmiennego uczestniczenia w służbie”). Został on wprowadzony przez Iemitsu w 1635 roku jako bezwzględny obowiązek polegający na tym, że daimyō musieli spędzać tyle samo czasu w Edo, jak i w swoich hanach. Przeważnie był to okres jednego roku. Kiedy daimyō opuszczał ze swoją bardzo liczną świtą Edo, udając się do własnej siedziby, musiał zostawiać żonę i synów jako zakładników. Orszaki musiały podróżować ściśle wyznaczoną trasą i nie wolno im było komunikować się po drodze z władcami ziem, przez które przechodzili^[8].

W 1872 roku cesarz otworzył pierwszą w Japonii linię kolejową biegnącą pomiędzy Jokohamą i Tokio. Została ona zbudowana dzięki brytyjskim kredytom przez brytyjskich inżynierów. Natomiast pierwszą linią zbudowaną bez pomocy zagranicznej była linia łącząca Kioto z Ōtsu leżącym nad jeziorem Biwa.

Trzy wyspy

Na jeziorze znajdują się trzy wyspy:

• Chikubu – niewielka wyspa o obwodzie 2 km, około 6 km od brzegu. Miejsce kultu od czasów starożytnych, popularne jako miejsce silnej mocy duchowej. Jest tu świątynia buddyjska Hōgon-ji (poświęcona bogini Benzaiten) i chram shintō Tsukubusuma-jinja. Mówi się, że jeśli napisze się życzenie na małej płytce i uda się rzucić je przez bramę torii, to życzenie się spełni^[9];
• Oki – jedyna zamieszkana (ok. 350 osób), największa wyspa na jeziorze w Japonii, około 1,5 km od miasta Ōmihachiman. Na wyspie jest tak wiele kotów, że czasami nazywa się ją „miastem kotów”^[10].
• Takei (Takeshima) – mówi się, że wyspa jest miejscem duchowej mocy. „Wyspa wielu widoków” otrzymała tę nazwę, gdyż oferuje wiele możliwości podziwiania krajobrazu w zależności od lokalizacji obserwatora. Jest to mała wyspa o średnicy 600 m, która znajduje się w odległości 6,5 km od miasta Hikone, leżącego na wschodnim brzegu jeziora. Jest tu świątynia Kentō-ji szkoły Nichirena i kamienny pomnik, o którym mówi się, że wylał krew, kiedy zamordowano kluczową postać siogunatu, daimyō i urzędnika schyłkowego okresu Edo, Naosuke Ii (1815–1860)^[1][11][12].

„Nurkujący” mnisi

W niewielkiej świątyni buddyjskiej Isaki-ji, znajdującej się nad samym brzegiem jeziora, naprzeciwko wyspy Oki, jest kontynuowany od 1100 lat, co roku w dniu 1 sierpnia, rytuał nurkowania (skakania do wody) przez młodych adeptów świątyni z wysokości 7 m z belki o długości 13 m, wysuniętej ponad taflę wody. Według legendy zwyczaj ten wywodzi się od skoku mistrza Konryū (Konryū Daishi). Rzucił on z wysokiego brzegu miskę na jezioro, aby zebrać datki od rybaków na dole, a następnie zanurkował do wody, aby ją podjąć^[13].

Bonbai – kwitnące morele

Bonbai to bonsai drzewek ume (rodzaj japońskiej moreli). Od 1957 roku – w okresie od połowy stycznia do połowy marca – w Nagahama jest organizowana co roku wystawa o nazwie Nagahama Bonbai Exhibition. Prezentowane jest tam kilkadziesiąt kwitnących wówczas drzewek. Niektóre z nich mają wysokość ponad 3 m i wiek 400 lat^[14].

Fauna i flora

W jeziorze stwierdzono występowanie 595 gatunków zwierząt i 491 roślin. Z tego 62 są endemitami^[2], w tym 16 gatunków ryb, 21 gatunków ślimaków, 9 gatunków małży i 12 gatunków owadów^[5]. Między innymi są to:

Galeria

• 

  Świątynia Hōgon-ji na wyspie Chikubu

• 

  Wyspa Takei

• 

  Widok z przełęczy Kitahira

• 

  Widok z góry Ibuki

• 

  (c) 田附宏秀, CC BY 3.0

  Kanał w porze kwitnienia wiśni

• 

  Kanał Biwa

• 

  Port Nagahama

Zobacz też

• Jeziora Japonii
• Jeziora Azji
• Azuchi-Momoyama

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Informator turystyczny o jeziorze (ang.)
• Informacja o Lake Biwa Canal - kanale łączącym jezioro z Kioto (ang.)
• Strona oficjalna Lake Biwa Museum (ang.)
• Strona oficjalna Lake Biwa Canal Museum (ang.)
• Informator o wycieczkach po jeziorze (ang. • jap.)
• Bonsai Exhibition of Ume Trees with Blossoms (zdjęcia, wideo) (ang. • jap.)
• Informacja o mnichach Isaki-ji (zdjęcia) (ang.)