Björn Collinder

Erik Alfred Torbjörn „Björn“ Collinder

Björn Collinder (ur. 22 lipca 1894 w Sundsvall, zm. 20 maja 1983 w Wiedniu) – szwedzki językoznawca-uralista.

Życie

Björn Collinder urodził się w Sundsvall jako syn nauczyciela szkoły średniej Erika Collinder i Violi Horney^[1]. W roku 1912 rozpoczął studia w uniwersytecie w Uppsali, początkowo w zakresie języków nordyckich, lecz ostatecznie poświęcił się językom ugrofińskim, zwłaszcza saami. W latach 1921–1922 przeprowadził podróż naukową do Finlandii, a 1924 pracował jako prasowy attaché w fińskiej ambasadzie w Szwecji. Jego praca doktorska Über den finnisch-ugrischen Stufenwechsellehre ukazała się w 1929. Był professorem uniwersytetu w Uppsali 1933–1961. Stał się doktorem honoris causa uniwersytetu w Helsinkach 1960.^[2] Jako profesor wizytujący wykładał w Stanach Zjednoczonych Ameryki: Uniwersytet Indiany 1947, Uniwersytet Minnesoty 1948, Uniwersytet Kalifornijski 1963; w Australii w Australian National University 1963, oraz w Uniwersytecie Wiedeńskim w trzech periodach 1963–1964, 1966–1967 i 1971–1972.^[1]

Ożenił się w 1940 ze śpiewaczką Brittą Norrby-Collinder^[3].

Działalność językoznawcza

Znany był jako nie tylko badacz poszczególnych języków uralskich, ale także zwolennik ustalania związków genetycznych pomiędzy rodzinami językowymi, np. związków uralsko-indoeuropejskich, uralsko-ałtajskich czy uralsko-jukagirskich, przez co w pewnym stopniu współprzygotowywał grunt pod teorię nostratyczną.

Dla studentów filologii uralskich podstawowe znaczenie mają jego prace o charakterze pół-podręcznikowym: Fenno-Ugric Vocabulary: An Etymological Dictionary of the Uralic Languages (1955), Survey of the Uralic Languages (1957), Comparative Grammar of the Uralic Languages (1960) oraz An Introduction to the Uralic Languages (1965) - stanowią one swego rodzaju wzajemnie się uzupełniające tomy "tetralogii podręczników uralistycznych".

W zakresie języka szwedzkiego był Collinder zdecydowanym purystą, sprzeciwiał się przejawom mody językowej, zwłaszcza wpływom języka angielskiego^[2].

Collinder był także aktywny jako tłumacz. Między innymi przetłumaczył na szwedzki język finski epos Kalevala (pierwsze wydanie 1948 z ilustracjami Akseli Gallen-Kallela), a także staroangielski poemat Beowulf (1954), dramat Eurypidesa Cyklop (1955), Eddę młodszą (1958) i Eddę starszą (1957), oraz dramaty Williama Shakespearea i Sofoklesa^[2].

Wybór prac

• 1929 Über den finnisch-lappischen Quantitätswechsel I, Uppsala.
• 1934 Indo-uralisches Sprachgut, Uppsala.
• 1938 Lautlehre des waldlappischen dialektes von Gällivare, Helsinki.
• 1939 Reichstürkische Lautstudien, Uppsala.
• 1940 Jukagirisch und Uralisch, Uppsala.
• 1943 Lappisches Wörterverzeichnis aus Härjedalen, Uppsala.
• 1949 The Lapps, New York.
• 1949 The Lappish Dialect of Jukkasjärvi: A Morphological Survey, Uppsala.
• 1954 Scandinavica et fenno-ugrica, Uppsala.
• 1964 The Kalevala and Its Background, Stockholm.
• 1965 Hat das Uralische verwandte? Eine sprachvergleichende Untersuchung, Uppsala
• 1968 Kritische Bemerkungen zum Saussure'schen Cours de linguistique générale, Uppsala.
• 1970 Noam Chomsky und die generative Grammatik. Eine kritische Betrachtung, Uppsala.
• 1978 Sprache und Sprachen. Einführung in die Sprachwissenschaft, Hamburg.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dwa zdjęcia Collindera: TITUS-Galeria: Collinder