Blachownia Śląska

Blachownia Śląska

Część miasta Kędzierzyn-Koźle
Kościół w Blachowni Śląskiej
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	kędzierzyńsko-kozielski
Miasto	Kędzierzyn-Koźle
W granicach Kędzierzyn-Koźle	(1973[1]) 1975
Populacja (2000) • liczba ludności	3351
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-225
Tablice rejestracyjne	OK
Położenie na mapie Kędzierzyna-Koźla Blachownia Śląska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Blachownia Śląska
Położenie na mapie województwa opolskiego Blachownia Śląska
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego Blachownia Śląska
50°21′17″N 18°15′31″E/50,354722 18,258611
Portal Polska

Blachownia Śląska (niem. Blechhammer) – dawna wieś, od 1973 dzielnica Kędzierzyna, a od 1975 przemysłowa część Miasta Kędzierzyn-Koźle w województwie opolskim

Blachowania Śląska leży nad Kanałem Gliwickim i Kłodnicą^[2].

W latach 1945–1954 siedziba gminy Blachownia Śląska. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Blachownia Śląska. W 1973 włączona do miasta Kędzierzyn.

Nazwa

Miejscowość była wzmiankowana w formach Meedar und Blechhammer (1713), Medar und Bleghamer (1743), Blechhammer, Medarde (1783), Blechhammer, Blachownia (1845), Blachownia (Blechhammer) (1885), Miedary – Blachownia, Medar-Blechhammer, też Blechhammer (1939), Blachownia Śląska – Blechhammer (Medar-Blechhammer) (1951). Dawna nazwa niemiecka pochodzi od wyrazu pospolitego Blechhammer oznaczającego blachownię, a nazwa polska jest jej dokładnym tłumaczeniem^[3].

Nazwa Blachownia Śląska obowiązuje od 26 grudnia 1946 roku^[4].

Historia

W 1819 wieś Blachownia uwolniła się od pańszczyzny.

Rozwój gospodarczy

W połowie XIX wieku Blachownia i pobliskie Sławięcice były ważnym ośrodkiem przemysłowym. Po Kanale Kłodnickim kursowało rocznie ponad 1000 statków, przewożąc głównie towary z Gliwic do manufaktury w Sławięcicach oraz do składnicy towarów żelaznych utworzonej u ujścia Kanału do Odry.

Plebiscyt i III powstanie śląskie

W 1910 roku 807 mieszkańców mówiło w języku polskim, 3 w językach polskim i niemieckim, natomiast 100 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku 118 głosów oddano na kandydatów z list polskich, co pozwoliło im zdobyć 7 z 12 mandatów. Podczas plebiscytu w 1921 roku w miejscowości uprawnionych do głosowania było 606 mieszkańców (w tym 92 emigrantów). Za Polską głosowały 323 osoby, za Niemcami 273 osoby. W 1921 r. mieszkańcy założyli tu gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[6].

Podczas III powstania śląskiego Blachownia była ważnym punktem ze względów strategicznych. 6 maja z Łabęd wyruszył 1 katowicki pułk piechoty im. J. Piłsudskiego dowodzony przez ppor. Walentego Fojkisa. 7 maja zajął on Sławięcice i Blachownię. 4 czerwca miejscowość została zaatakowana przez wojska niemieckie i kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk. Ostatecznie została zajęta przez Niemców 5 czerwca^[6].

III Rzesza

Droga do Blachowni Śląskiej

Krematorium w obozie koncentracyjnym

W ramach rozpoczętej przez NSDAP walki z bezrobociem podjęto budowę Kanału Gliwickiego (lata 1934–1938), który połączył Gliwice z Koźlem-Port.

W 1939 roku rozpoczęto w Blechhammer budowę zakładu chemicznego – uwodorniania koncernu Oberschlesische Hydrierwerke AG). Tutejsze zakłady miały produkować benzynę syntetyczną na drodze uwodorniania węgla z kopalń węgla kamiennego GOP.

Na potrzeby budowy zakładów i utrzymania produkcji rozpoczęto w 1940 tworzenie rozległej sieci różnego rodzaju obozów, położonych w pasie od Blachowni przez Kędzierzyn i Azoty do Bierawy. Skoncentrowano tutaj około 35 tys. ludzi uwięzionych w różnych obozach.

• niemieckie obozy jenieckich batalionów budowlano-roboczych (Bau- und Arbeitsbataillonen) w Blachowni i Kędzierzynie (prawie 2,5 tys. jeńców brytyjskich i francuskich);
• obóz pracy przymusowej w Blachowni (około 18 tys. robotników z Generalnego Gubernatorstwa, ZSRR, Protektoratu Czech i Moraw, Francji i Włoch).

Alianckie lotnictwo (startowało z Włoch) przeprowadziło pierwsze loty rozpoznawcze w rejonie Kędzierzyna w marcu 1944. Zmasowane naloty bombowe rozpoczęły się w lipcu 1944. W wyniku masowych bombardowań tutejsze zakłady chemiczne zostały zniszczone. W dniach 21/22 stycznia 1945 przeprowadzono ewakuację zakładów i obozów przymusowej pracy.

W Polsce Ludowej

W dniu 31 stycznia 1945 Armia Czerwona zajęła Blechhammer. 21 marca 1945 rozpoczęło się przejmowanie od radzieckich żołnierzy obiektów gospodarczych w powiecie kozielskim. Rosjanie przed wycofaniem się przeprowadzili demontaż urządzeń i aparatury zakładów chemicznych (zniszczenia osiągnęły poziom 100%) i innych lokalnych zakładów przemysłowych. Pozostałe urządzenia wywieźli Polacy do odbudowywanych zakładów chemicznych w Oświęcimiu, Chorzowie i Tarnowie.

Na początku 1946 w Blachowni Śląskiej mieszkało 505 osób.

Latem 1946 roku przejęto od Armii Radzieckiej (do 2.1946 roku pod nazwą A. Czerwona) Odrę i uruchomiono transport wodny Kanałem Gliwickim węgla z Górnego Śląska.

Odbudowa przemysłu

Elektrownia Blachownia

Sześcioletni plan rozwoju 1950–1955 przewidywał budowę w Blachowni wytwórni benzolu i smoły koksowniczej Zakładów Koksochemicznych „Blachownia” (produkcję uruchomiono w 1952). W 1953 zdecydowano o budowie elektrociepłowni Elektrownia Blachownia (uruchomiona w 1957).

25 września 1954 reforma podziału administracyjnego powołała na terenie powiatu kozielskiego 30 gromad, w tym:

• Gromada Blachownia Śląska (Blachownia Śl. i Lenartowice).

W 1961 Cisową i Miejsce Kłodnickie włączono do gromady Blachownia Śląska.

1 stycznia 1973 Blachownię Śląską przyłączono do Kędzierzyna.

Kędzierzyn-Koźle

15 października 1975 nastąpiło połączenie miast Koźle, Kędzierzyn, Kłodnica i Sławięcice oraz 3 wsi (Lenartowice, Miejsce Kłodnickie i Cisowa) – tworząc Miasto Kędzierzyn-Koźle.

Gospodarka

Największe lokalne przedsiębiorstwa

Przemysł chemiczny:

• Blachownia Holding SA – zarządzanie udziałami w spółkach zależnych i stowarzyszonych
• ICSO Chemical Production Sp. z o.o. – produkcja w dziedzinie chemii organicznej, podlega ICSO
• Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” – badania nowych technologii chemicznych
• Petrochemia-Blachownia SA – przemysł petrochemiczny

Przemysł paliwowo-energetyczny:

• Elektrownia Blachownia

Przemysł maszynowy:

• Famet – produkcja aparatury i urządzeń
• A. Berger Polska – obróbka metalu

Inne:

• CeWe Color – usługi fotograficzne
• Fotojoker – usługi fotograficzne

Komunikacja

Układ drogowy

Przez Blachownię przebiega ważna droga krajowa: 40.

Komunikacja miejska

Miejski Zakład Komunikacyjny w Kędzierzynie-Koźlu posiada w dzielnicy Blachownia 9 przystanków autobusowych: Blachownia Kanał, Elektrownia Blachownia, Energetyków, Bar „Magia”, Przyjaźni, Szkoła podstawowa 10, Biurowiec Zakładów Chemicznych, Tuwima I i Tuwima II.

Kultura

• Na osiedlu Blachownia znajduje się Filia nr 4 (ul. Wyzwolenia 7) Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kędzierzynie-Koźlu. Oferuje dostęp do Internetu.
• Osiedlowy Ośrodek Kultury „Lech”. Działa tutaj koło plastyczne „Tęcza” oraz sekcja modelarska (budowa modeli redukcyjnych z plastyku i papieru). Corocznie jest organizowany Konkurs modeli plastikowych i kartonowych o Memoriał porucznika A. Lindella, również znajduje się tam sekcja taneczna „SPIN”.

Edukacja

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 10 im. Wojska Polskiego, ul. Szkolna 3

Kościoły i Związki Wyznaniowe

Kościół Rzymskokatolicki:

• Parafia pw. św. Piusa X i św. Marii Goretti, ul. Przyjaźni 69

Inne:

• Świadkowie Jehowy – w mieście działają dwa zbory Świadków Jehowy. Siedziba Sali Królestwa znajduje się przy ul. Przyjaźni 141^[9].

Sport

W Blachowni znajdują się następujące obiekty sportowe:

• zespół piłkarski TKKF Blachowianka
• Stadion sportowo-rekreacyjny (ul. Szkolna 15) – wykorzystywany do szkolenia i rozgrywek w piłce nożnej oraz do organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych, kulturalnych i innych.

Przypisy

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).

Linki zewnętrzne

• Blachownia, [w:] Archiwum wycinków prasowych [online], Instytut Śląski [dostęp 2021-03-03] .