Black and Tans

Black and Tans
Ilustracja
Członek Black and Tans z karabinem maszynowym Lewis w Dublinie (1921)
Historia
Państwo Wielka Brytania
Sformowanie1920
Rozformowanie1922
Konflikty zbrojne
irlandzka wojna o niepodległość
Członkowie Black and Tans i Auxiliary Division przed hotelem w Dublinie po ataku IRA (1921)

Black and Tans (pol. Czarno-Brązowi[1][2], irl. Dúchrónaigh) – organizacja paramilitarna walcząca po stronie Wielkiej Brytanii w czasie irlandzkiej wojny o niepodległość. W latach 1920–22 przez jej szeregi przeszło około 7000 ochotników.

Czarno-Brązowi zostali włączeni do działań w Irlandii w 1920 wraz ze znaczącym spadkiem wartości bojowej i morale Royal Irish Constabulary (RIC, pol. Królewska Policja Irlandzka). Black and Tans tworzyli ochotnicy spoza Irlandii, głównie weterani I wojny światowej, powoływani jako tymczasowe wsparcie osobowe dla RIC[3].

Nazwa Black and Tans przyjęła się od pierwszych mundurów używanych przez członków formacji – zanim jej członkowie otrzymali mundury RIC nosili prowizoryczne uniformy w różnych kolorach, wyraźnie odróżniające ich od regularnych konstabli RIC[3].

Głównym przeciwnikiem Czarno-Brązowych była Irlandzka Armia Republikańska (IRA), ale formacja ta wsławiła się brutalnością i wielokrotnymi atakami na cywilną ludność Irlandii. Agresja i niski poziom dyscypliny były spowodowane między innymi krótkim okresem szkolenia Black and Tans wynoszącym trzy miesiące. 21 listopada 1920 Czarno-Brązowi otoczyli stadion Croke Park w Dublinie na którym odbywał się mecz i otworzyli ogień w stronę tłumu, zabijając 12 oraz raniąc 60 osób – wydarzenie to przeszło do historii jako krwawa niedziela. Ich postępowanie wzbudzało niekiedy dezaprobatę tych, którym mieli pomagać – niektórzy członkowie RIC składali rezygnację, w proteście przeciwko postępowaniu Czarno-Brązowych. Do działań Black and Tans krytycznie nastawione były osobistości w Wielkiej Brytanii, między innymi król Jerzy V, biskupi anglikańscy, parlamentarzyści z Partii Pracy i Partii Liberalnej, Zjednoczenie Związków Zawodowych oraz część prasy.

Sformułowanie „Black and Tans” używane w Irlandii może być obraźliwym określeniem protestantów i Brytyjczyków[4][5]. Jedna z piosenek republikańskich nosi tytuł Come Out, Ye Black and Tans[6].

Irlandzka wojna o niepodległość bywa też określana mianem „Black and Tan War”[7], a przyznawany od 1941 weteranom IRA biorącym w niej udział medal „Cogadh na Saoirse” posiada przywieszkę z dwoma pionowymi pasami w kolorach czarnym i brązowym[8].

Przypisy

  1. Norman Davies: Wyspy. Historia. Elżbieta Tabakowska (tłum.). Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2012. ISBN 978-83-240-2222-9.
  2. Black and Tans, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-02-10].
  3. a b Who were the Black-and-tans? (ang.). historyireland.com.
  4. Ronald Lorenzo: The Puritan Culture of America's Military: U.S. Army War Crimes in Iraq and Afghanistan. Ashgate Publishing, 2014, s. 69. ISBN 978-1-4724-1982-8. (ang.)
  5. Jessica Misener: Nike Apologizes For Offensive 'Black And Tan' Sneaker (ang.). huffingtonpost.com, 14 marca 2012.
  6. Come Out, Ye Black and Tans (ang.). [dostęp 2019-01-09].
  7. Tim Pat Coogan: Michael Collins: The Man Who Made Ireland. Nowy Jork: Palgrave Macmillan, 2002, s. 424. ISBN 978-0-312-29511-0.
  8. Black and Tan Medal (ang.). irishmedals.org. [dostęp 2019-01-09].

Bibliografia

  • Joseph McCullough: A Pocket History of Ireland. Dublin: Gill & Macmillan Ltd, 2010. ISBN 978-0-7171-4729-8.
  • Neil Hegarty: Story of Ireland. Londyn: BBC Books, 2011. ISBN 978-1-849-90246-5.

Media użyte na tej stronie

A Black and Tan on duty in Dublin.jpg
"A Black and Tan on duty in Dublin..."

... smoking and posing with a Lewis gun.

(Understood to be taken outside Hyne's Pub, on the corner of Gloucester Place and Railway Street, following the shooting of a Corporal Ryan [1])

Date: February 1921

NLI Ref.: HOGW 121
Outside the London and North Western Hotel in Dublin, April 21, 1921.jpg
Autor: National Library of Ireland on The Commons, Licencja: No restrictions

This shot of joking Black and Tans and Auxiliaries was taken outside the London and North Western Hotel, North Wall, Dublin as they surveyed the damage after an I.R.A. attack on their quarters. Written on the mount of this photo was "Tans glad to have escaped the bombs thrown at their headquarters in Dublin".

The next day's Irish Times started a long report with these paragraphs: "... the hotel, which is at present occupied by Auxiliary police, was attacked shortly before eight o'clock yesterday morning by a party of men with bombs and rifles. The police returned the fire, and one of the attackers was seriously wounded and has since been taken to George V. Hospital. Two other men were also wounded and are now patients in the Mater Hospital. Another account from an authoritative source says that twelve bombs were thrown at the windows of the hotel, which is occupied by members of the Auxiliary police force employed on duty at the docks. Six men fired revolvers at the windows. Fire was returned by the police and one man was killed in the act of throwing a bomb, and one cadet was slightly wounded..."

Date: Monday, 11 April 1921

NLI Ref.: HOGW 117