Blaise Compaoré

Blaise Compaoré
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 lutego 1951
Wagadugu

2. Prezydent Burkiny Faso
Okres

od 15 października 1987
do 31 października 2014

Przynależność polityczna

Kongres na rzecz Demokracji i Postępu

Poprzednik

Thomas Sankara

Następca

Honoré Traoré (p.o.)

Odznaczenia
Krzyż Wielki Narodowego Orderu Zasługi (Gwinea) Krzyż Wielki Orderu Plejady (Frankofonia) Krzyż Wielki Międzynarodowego Orderu Palm Akademickich (OIPA/CAMES)

Blaise Compaoré (ur. 3 lutego 1951 w Wagadugu) – burkiński polityk i wojskowy, prezydent Burkiny Faso w latach 1987-2014. Objął władzę w wyniku zamachu stanu[1].

Życiorys

Edukacja i kariera wojskowa

Urodził się w rodzinie należącej do grupy etnicznej Mossi. W dzieciństwie uczęszczał do szkoły podstawowej w Ziniaré. W 1972 ukończył szkołę średnią i rozpoczął karierę wojskową. We wrześniu 1973 wstąpił do Szkoły Wojskowej Kamerunu (EMIAC) w Jaunde. W latach 1975-1976 kształcił się w Szkole Piechoty w Montpellier we Francji. W 1977 odbywał staż we Francji w siłach powietrznych, a w 1978 kurs spadochroniarski w Maroku. W 1982 brał udział w kursie oficerskim w Pau we Francji. W lipcu 1975 Compaoré awansował do stopnia podporucznika. W październiku 1977 został porucznikiem. Rok później rozpoczął służbę w Kompanii Interwencyjnej Sił Powietrznych w Bobo-Dioulasso. W maju 1980 został doradcą szefa sztabu sił zbrojnych. W 1981 objął funkcję dowódcy Krajowego Centrum Szkolenia Komandosów w oraz wszedł w skład Rady Sił Zbrojnych. W styczniu 1982 awansował do stopnia kapitana[1].

Zamach stanu 1983 i 1987

W listopadzie 1982 w Górnej Wolcie (nazwa Burkiny Faso do 1984) doszło do kolejnego z rzędu zamachu stanu. Władzę przejął major Jean-Baptiste Ouédraogo i Rada na rzecz Ocalenia Ludu (CSP, Conseil de Salut du Peuple). W skład rady wchodził Compaoré razem ze swoim towarzyszem broni kapitanem Thomasem Sankarą. Reprezentowali oni radykalne skrzydło rady. Między radykałami a umiarkowanymi wojskowymi doszło do konfliktu, którego rezultatem było aresztowanie w maju 1983 wielu zwolenników radykalnych (bardziej lewicowych) poglądów. Compaoré nie został zatrzymany i zdołał uciec w okolice Pô i tam zorganizować ruch oporu, zmierzający do uwolnienia zatrzymanych (m.in. Sankary). 4 sierpnia 1983 Compaoré wraz ze swoimi oddziałami wkroczył do Wagadugu, oswobodził Sankarę i razem z nim powołał do życia Radę Narodową Rewolucji (CNR, Conseil National de la Révolution). No czele państwa stanął Thomas Sankara, który zmienił nazwę państwa na Burkina Faso i rozpoczął lewicowe reformy. W latach 1983-1987 Compaoré pełnił funkcję ministra stanu przy prezydencie oraz ministra sprawiedliwości[1]..

W miarę upływu czasu lewicowy radykalizm Sankary powodował uformowanie się wewnętrznej opozycji przeciw niemu. Na czele grupy niezadowolonych z aktualnej polityki państwa stanął Compaoré. 15 października 1987 dokonał on zamachu stanu, w czasie którego zabity został Thomas Sankara, okrzyknięty mianem „zdrajcy rewolucji”. Compaoré stanął na czele utworzonego Frontu Powszechnego (Front Populaire)[2].

Prezydent

Compaoré w swoim pierwszym przemówieniu do narodu 19 października 1987 ogłosił początek nowej polityki i nowe otwarcie. Zadeklarował jednak kontynuowanie i osiągnięcie celów rewolucji oraz „naprawę odchyleń Sankary” od pierwotnych jej założeń. Początkowo w skład kierownictwa Frontu Powszechnego, który przejął władzę w państwie, obok Compaoré wchodziło jeszcze dwóch wojskowych, kapitan Henri Zongo i major Jean-Baptiste Boukary Lengani. Tworzyli oni swoisty triumwirat, który rządził Burkina Faso. Jednakże 18 września 1989 Zongo i Lengani zostali oskarżeni o spiskowanie i organizowanie zamachu przeciw władzy Frontu Powszechnego. Tego samego dnia zostali aresztowani i skazani na śmierć. Umożliwiło to Blaise'owi Compaoré przejęcie całkowitej władzy w państwie[1].

Blaise Compaoré z prezydentem Stanów Zjednoczonych George'em W. Bushem, 16 lipca 2008
Prezydent Compaoré i John Kerry,
4 sierpnia 2014

W marcu 1990 na I Kongresie Frontu Powszechnego Blaise Compaoré zapowiedział stworzenie konstytucji, ustanawiającej w kraju rządy prawa. W grudniu 1990 rozpoczęły się prace na jej projektem. W czerwcu 1991 konstytucja została przyjęta w wyniku referendum. 1 grudnia 1991 w Burkina Faso odbyły się pierwsze wybory prezydenckie, w których zwyciężył Compaoré. Opozycja zbojkotowała wybory ze względu na niedemokratyczne dojście Compaoré do władzy. Jako jedyny kandydat Compaoré zdobył 86% głosów poparcia[3].

15 listopada 1998 Blaise Compaoré wziął udział w drugich wyborach prezydenckich. I tym razem zostały one zbojkotowane przez główne partie opozycyjne. W wyborach Compaoré zajął pierwsze miejsce, zdobywając 87,5% głosów poparcia.

13 grudnia 1998 w Burkina Faso został zamordowany Norbert Zongo, dziennikarz badający morderstwo szofera brata prezydenta Compaoré. Sprawa śmierci dziennikarza nie została wyjaśniona, ale podejrzenia skierowane były na otoczenie prezydenta. W 1999 niezależne śledztwo stwierdziło, że zabójstwo to miało podłoże polityczne[4].

W październiku 2003 w kraju udaremniony został zamach stanu przeciw władzy prezydenta Compaoré[5]. W kwietniu 2004 w procesie sądowym skazanych zostało 13 wojskowych, oskarżonych o przygotowywanie zamachu[6].

Przed kolejnymi wyborami prezydenckimi w 2005, pojawiły się kontrowersje wokół możliwości kandydowania przez prezydenta Compaoré. W 2000 do konstytucji wprowadzono przepis o limicie dwóch kadencji prezydenckich, natomiast dla Compaoré byłaby to już trzecia kadencja. W październiku 2005 Rada Konstytucyjna zezwoliła jednak prezydentowi na kandydowanie, orzekając że zmiany w prawie z 2000 nie mogą działać wstecz[7]. W wyborach prezydenckich 13 listopada 2005 Compaoré zdobył 80,4% głosów, pokonując kandydatów podzielonej opozycji[8]. Partie opozycyjne, choć początkowo zapowiadały stworzenie wspólnej koalicji wyborczej, nie były w stanie wystawić jednego kandydata. 20 grudnia 2005 prezydent Compaoré został zaprzysiężony na kolejną kadencję[9].

Blaise Compaoré dał się poznać jako skuteczny negocjator w kilku lokalnych konfliktach między krajami Afryki Zachodniej. 26 lipca 2006 został mianowany mediatorem w Togo w konflikcie między rządem prezydenta Faure Gnassingbé a opozycją. Dzięki negocjacjom pod nadzorem Compaoré, 21 sierpnia 2006 w Lome obie strony podpisały porozumienie o utworzenie wspólnego rządu jedności narodowej i zakończeniu 12-letniego politycznego impasu[10]. Rok później Compaoré zaangażował się w zakończenie konfliktu i wojny domowej w Wybrzeżu Kości Słoniowej. Był negocjatorem i uzgadniał szczegóły porozumienia pokojowego podpisanego 5 marca 2007 przez prezydenta Wybrzeża Kości Słoniowej Laurenta Gbagbo oraz lidera Nowych Sił Guillame'a Soro[11].

Zamieszki w 2014 roku

28 października 2014 wybuchła fala zamieszek i protestów głównie w stolicy kraju – Wagadugu po tym, jak rząd rozpoczął pracę nad nowelizacją prawa umożliwiającą ubieganie się przez prezydenta o kolejne kadencje. 30 października 2014 miały miejsce najliczniejsze manifestacje. Tego samego dnia prezydent ogłosił wprowadzenie stanu wyjątkowego, zdymisjonował rząd i rozwiązał parlament[12]. Wkrótce później poinformowano, że Compaoré wyjechał do Senegalu i zaapelował do obywateli o spokój. Działacz opozycyjny Emile Pargui Pare określił, że w Burkina Faso ma miejsce czarna wiosna (w nawiązaniu do Arabskiej Wiosny)[13]. 31 października 2014 w telewizyjnym oświadczeniu Blaise Compaoré ogłosił swoją rezygnację ze stanowiska prezydenta i przekazał władzę szefowi armii, generałowi Honoré Traoré[14].

Odznaczenia

Przypisy

  1. a b c d Blaise Compaore, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  2. Burkino Faso Leader Ousted In Coup Led by Chief Adviser, The New York Times, 16 października 1987
  3. Elections in Burkina Faso, African Elections Database
  4. Burkina Faso: Amnesty International welcomes progress in the Norbert Zongo Case. Amnesty International, 2001-02-09. [dostęp 2019-02-09]. (ang. • fr. • hiszp.).
  5. Burkina Faso 'coup plot' foiled, BBC News, 7 października 2003
  6. Trial for 13 Alleged Coup Plotters Under Way in Burkina Faso. voanews.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-17)]., VOA News, 6 kwietnia 2004
  7. Q&A: Burkina Faso votes, BBC News, 11 listopada 2005
  8. Landslide win for Burkina leader, BBC News, 18 listopada 2005
  9. Burkina Faso's long-time leader sworn in again, Mail&Guardian, 20 grudnia 2005
  10. Togo: Political agreement aims to end 12-year feud, Irin News, 21 sierpnia 2006
  11. Cote D'Ivoire: New peace agreement, Irin News, 5 marca 2007
  12. Stan wyjątkowy w Burkina Faso. Po 27 latach mają dość prezydenta, tvn24.pl, 30 października 2014
  13. Burkina Faso parliament set ablaze, BBC News, 30 października 2014
  14. Burkina Faso general takes over as Compaore resigns, BBC News, 31 października 2014
  15. a b Présidence du Burkina Faso – Blaise Compaoré (fr.) [dostęp 2016-10-10]
  16. Ordre International des Palmes Académiques du CAMES: le ministre Cissé Bacongo élève le Président Blaise Compaoré au rang de Grand-Croix (fr.) [dostęp 2016-10-14]

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

John Kerry with Blaise Compaoré 2014 2.jpg
U.S. Secretary of State John Kerry and Blaise Campaoré, President of Burkina Faso, address reporters before their bilateral meeting at the U.S. Department of State in Washington, D.C., on August 4, 2014. Leaders from across the African continent are in the nation's capital for a three-day U.S.-Africa Leaders Summit, the largest event any U.S. President has held with African heads of state and government.
Blaise Compaore with George Bush July 16, 2008.jpg
President George W. Bush shakes hands with Burkina Faso President Blaise Compaore, during a meeting Wednesday, July 16, 2008, in the Oval Office of the White House.
Ordre international des Palmes académiques du CAMES.png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 4.0
Ordre international des Palmes académiques du OIPA/CAMES
National Order of Merit - Grand Cross (Guinea).png
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 4.0
Ribbon bar of the National Order of Merit - Grand Cross (Guinea)
Ordre de la Pléiade (Francophonie).gif
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Order of La Pléiade (Francophonie)