Blue Lake (Nowy Meksyk)

Blue Lake

Ba Whyea (Jezioro Błękitne)

Położenie
Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Nowy Meksyk
Położenie na mapie Nowego Meksyku Blue Lake
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Blue Lake
36°32′16,74″N 106°36′33,53″W/36,537983 -106,609314

Blue Lake (Jezioro Błękitne, pueblo Ba Whyea) – święte miejsce Indian Ameryki Północnej, jezioro w górach Sangre de Cristo w stanie Nowy Meksyk. Dla Indian z położonego w pobliżu Puebla Taos jest to mityczne źródło ich pochodzenia i miejsce ceremonii religijnych, wykorzystywane od czasów przed europejską kolonizacją Ameryki Północnej do dziś. Odzyskane przez plemię w 1970 roku po 64 latach starań i uchwaleniu przez Kongres Stanów Zjednoczonych precedensowej ustawy o zwrocie odebranego wcześniej tubylczym Amerykanom jeziora w naturze.

Historia

Blue Lake, zwane przez okoliczne ludy Pueblo Ba Whyea, od setek lat uważane było przez mieszkańców pobliskiego Puabla Taos za mityczne miejsce ich pochodzenia, i było miejscem tradycyjnych pielgrzymek, modlitw, ceremonii, poszukiwania wizji i składania ofiar przez mieszkańców tej tubylczej społeczności.

Prawa Indian Pueblo do Blue Lake, wypływającej z niego rzeki Rio Pueblo i okolicznych ziem w północnej części Nowego Meksyku uznawane były przez kolonialne władze hiszpańskie i meksykańskie oraz potwierdzone w traktacie z Guadalupe Hidalgo w 1848 roku. Jednak w drugiej połowie XIX w. rosnąca liczba białych podróżników i osadników zaczęła wykorzystywać gospodarczo okolice jeziora, utrudniając Indianom dostęp do niego i tradycyjne praktyki religijne. W 1906 roku jezioro zostało przejęte przez rząd federalny Stanów Zjednoczonych i przekazane Służbie Leśnej (ang. Forest Service). Pueblo sądzili początkowo, iż przyczyni się to do ochrony jeziora i swobody ich praktyk religijnych, z czasem rozczarowali się jednak realizowaną zasadą "wielofunkcyjnego wykorzystania" Blue Lake.

W 1924 roku ustawa Kongresu USA przyznała Indianom Pueblo odszkodowanie za utracone przez nich tereny. Plemię gotowe było zrzec się części odszkodowania za ziemie zajęte przez białych osadników w zamian za utrzymanie prawa własności do świętego dla nich jeziora, utrzymując niezmiennie, iż jest ono nieodłącznie związane z ich kulturową tradycją i plemienną tożsamością. Oferta mieszkańców Puebla Taos nie została jednak wówczas przyjęta przez Komisarza do spraw Indian. Pod presją trwających w kolejnych latach indiańskich protestów senacka Komisja do spraw Indian rekomendowała w 1933 roku zwrócenie Blue Lake ludowi Pueblo, ale zamiast tego siedem lat później departament rolnictwa wydał jedynie pozwolenie na używane jeziora przez tubylców do celów religijnych.

W 1951 roku Pueblo złożyli skargę do utworzonej trzy lata wcześniej Komisji Roszczeń Indiańskich (ang. Indian Claims Commission), która potwierdziła ich pierwotne prawa do Blue Lake i fakt niezgodnego z prawem odebrania go Indianom. Komisja nie miała jednak prawa zwrócenia jeziora w naturze, a jedynie zasądziła na rzecz Pueblo odszkodowanie. Mieszkańcy Puebla Taos odrzucili takie rozwiązanie i dwukrotnie jeszcze występowali do amerykańskich sądów z wnioskami o odzyskanie jeziora – za każdym razem jednak bez powodzenia.

Wieloletnie starania Indian Pueblo o odzyskanie świętego jeziora zyskały z czasem rozgłos i wsparcie ze strony innych plemion i opinii publicznej. W 1969 roku Krajowy Kongres Indian Amerykańskich (NCAI) zwrócił się o poparcie nowego, korzystnego dla Indian, projektu ustawy (Blue Lake Bill) do prezydenta Richarda Nixona. W grudniu 1970 roku prezydent Nixon zatwierdził projekt i po 64 latach starań 48 tys. akrów (ponad 19 tys. hektarów) wód Blue Lake i okolicznych ziem wróciło do swoich pierwotnych właścicieli.

Blue Lake stanowi dziś wspólną własność zarejestrowanych członków Puebla Taos i jest częścią tubylczych "ziem powierniczych" (ang. trust lands) administrowanych w imieniu Indian przez rząd federalny (a konkretnie przez Biuro do spraw Indian w departamencie spraw wewnętrznych). Informacje o nim są w pewnej części poufne, masowa turystyka zabroniona, a dostęp zastrzeżony dla członków plemienia. Jezioro podlega stałej ochronie na podstawie ogólnych przepisów dotyczących obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych i kulturowych oraz szczegółowych regulacji przyjętych i wdrażanych w praktyce przez Pueblo Taos.

Zwrot Blue Lake Pueblu Taos stanowił pierwszy w Stanach Zjednoczonych przypadek uwieńczonych powodzeniem wysiłków tubylczej społeczności na rzecz odzyskania na drodze prawnej utraconych wiele lat wcześniej w sposób niezgodny z prawem terenów. Ta precedensowa sprawa posłużyła jako wzór do naśladowania kolejnym plemionom amerykańskich Indian, które w występowały później – nieczęsto osiągając równie pomyślne dla nich rezultaty – z własnymi roszczeniami (w 1972 roku zwrócono np. Indianom Yakima ich świętą górę Mount Adams).

Zobacz też

• decyzje Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych w sprawach Indian
• Komisarz do spraw Indian
• Krajowy Kongres Indian Amerykańskich
• święte miejsca tubylczych ludów Ameryki Północnej

Bibliografia

• William E. Coffer: Phoenix: the decline and rebirth of the Indian people. New York: Van Nostrand Reinhold Co., 1979, s. 190-1. ISBN 0-442-26131-4.
• Vine Deloria, Jr.: God Is Red. New York, N.Y.: Dell Publishing Co., Inc., 1975, s. 7-11. ISBN 0-385-28508-6.
• Judith Nies: Native American history: a chronology of the vast achievements of a culture and their links to world events. New York: Ballantine Books, 1996, s. 369-71. ISBN 978-0-345-39350-0.
• R.C. Gordon-McCutchan: The Taos Indians and the Battle for Blue Lake. Santa Fe: Red Crane Books, 1995. ISBN 1-878610-57-0.

Linki zewnętrzne

• Diana Rico: The Final Battle: How the Taos Pueblo Indians Won Back Their Blue Lake Shrine. newmexicohistory.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-20)]. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Christopher McLeod: 1970 – Restoration of Blue Lake to Taos Pueblo. newmexicohistory.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-05)]. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Taos Blue Lake (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Alvin M. Josephy, Joane Nagel, Troy R. Johnson: Red power: the American Indians' fight for freedom. Lincoln: University of Nebraska Press, 1999. ISBN 978-0-8032-2587-9. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Christa Scholtz: Negotiating claims: the emergence of indigenous land claim negotiation policies in Australia, Canada, New Zealand, and the United States. New York: Routledge, 2006. ISBN 978-0-415-97690-9. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)
• Charakterystyka Puebla Taos i jego historii. taospueblo.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-24)]. (dostęp 1 marca 2009) (ang.)