Bluszczyk
 Morfologia (bluszczyk kurdybanek) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | bluszczyk | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Glechoma L. Sp. Pl. 578. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Bluszczyk (Glechoma L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje 7 gatunków[4]. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej w Europie i Azji[5], z centrum zróżnicowania we wschodniej Azji, gdzie rośnie 5 gatunków[6]. W Polsce występują dwa gatunki – bluszczyk kosmaty G. hirsuta i bluszczyk kurdybanek G. hederacea[7]. Rośliny z tego rodzaju są uprawiane i dziczejące w Ameryce Północnej i Południowej[8][4].
Zasiedlają one zwykle formacje trawiaste, brzegi lasów i strumieni[8]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne[5], wykorzystywane były też jako lecznicze[9].
Morfologia
- Pokrój
- Wieloletnie rośliny zielne, o łodygach pełzających i podnoszących się, z rozłogami. Pędy są bezwonne[8].
- Liście
- Pojedyncze, naprzeciwległe[8], długoogonkowe, o blaszce u nasady sercowatej[6].
- Kwiaty
- Wyrastają skupione po kilka w wierzchotkach, tworzących okółki w kątach górnych i środkowych liści. Kwiaty są krótkoszypułkowe lub siedzące, wsparte drobnymi i szydlastymi podkwiatkami. Kielich rurkowaty lub dzwonkowaty, lekko zgięty i słabo dwuwargowy, z ząbkami trójkątnymi lub szydlastymi. Korona dwuwargowa, niebieskofioletowa, liliowa lub różowa, z rurką dłuższą od kielicha. Górna warga dwuklapowa, prosto wzniesiona, dolna trzyklapowa. Pręciki wystają z rurki korony, ich pylniki rozchylone są pod kątem prostym[8]. Zalążnia naga, na szczycie ze smukłą szyjką i dwudzielnym znamieniem[6].
- Owoce
- Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki, owalnojajowate, gładkie[8] lub też punktowane, ciemnobrązowe[6].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny jasnotowatych Lamiaceae. W jej obrębie zaliczany jest do podrodziny Nepetoideae, plemienia Mentheae i podplemienia Nepetinae[10].
- Wykaz gatunków[4]
- Glechoma biondiana (Diels) C.Y.Wu & C.Chen
- Glechoma grandis (A.Gray) Kuprian.
- Glechoma hederacea L. – bluszczyk kurdybanek
- Glechoma hirsuta Waldst. & Kit. – bluszczyk kosmaty
- Glechoma longituba (Nakai) Kuprian.
- Glechoma × pannonica Borbás
- Glechoma sardoa (Bég.) Bég.
- Glechoma sinograndis C.Y.Wu
Zastosowanie
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, głównie jako rośliny okrywowe, ich pędy bowiem łatwo ukorzeniają się, a rośliny mogą rosnąć w częściowym zacienieniu. Są jednak ekspansywne i mogą stać się w ogródku chwastami, z tego też względu nie nadają się na rabaty pomiędzy innymi roślinami ozdobnymi[5].
Bluszczyk kurdybanek służył do sporządzania leczniczych naparów, stosowanych m.in. przy przeziębieniach. Stosowany był także jako dodatek do piwa, który miał „rozjaśniać umysł”[9].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
- ↑ a b c d Glechoma L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].
- ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b c d Glechoma Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-18].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 89, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VII. Flowering Plants Dicotyledons Lamiales, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2004, s. 252, ISBN 978-3-642-62200-7.
- ↑ a b David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 390. ISBN 978-1-107-11502-6.
- ↑ Genus Glechoma L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-18].
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Glechoma hederacea L., syn. Nepeta hederacea (L.) Trevis.
- Original Caption
- Echte Gundelrebe, Nepeta hederacea