Bluszczyk kosmaty

Bluszczyk kosmaty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

bluszczyk

Gatunek

bluszczyk kosmaty

Nazwa systematyczna
Glechoma hirsuta Waldst. & Kit.
Descr. Icon. Pl. Hung. 2: 124 (1804)[3]
Synonimy
  • Glechoma hederacea subsp. hirsuta (Waldst. & Kit.) Gams
  • Glechoma hirsuta var. fruska-gorae Durdevic
  • Glechoma lamiifolia Schur
  • Nepeta glechoma subsp. hirsuta (Waldst. & Kit.) Arcang.[3]

Bluszczyk kosmaty (Glechoma hirsuta Waldst. & Kit.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w południowo-wschodniej i wschodniej Europie – zachodnia granica zasięgu biegnie przez Włochy, Austrię, Czechy i Polskę, dalej na wschodzie obecny jest na Półwyspie Bałkańskim, Białorusi, Ukrainie, w środkowej i wschodniej europejskiej części Rosji[3]. W Polsce jest częsty w Karpatach, rozproszony na pozostałym obszarze południowo-wschodniej części kraju i nieliczny przy krańcach północno-wschodnich[4] (w rejonie Puszczy Białowieskiej[5]).

Kwiat

Morfologia

Pokrój
Roślina zielna o łodygach pełzających i podnoszących się do 60 cm długości, z długimi pełzającymi rozłogami. Pędy odstająco, szorstko i zwykle gęsto owłosione[6].
Liście
Naprzeciwległe, na ogonkach podobnej długości jak blaszka lub krótszych (od 2 do 5 cm długości). Blaszka dolnych liści nerkowata, a górnych sercowata lub okrągławo sercowata, na brzegach grubo karbowana[6]. Liście są owłosione, zwłaszcza od spodu[7].
Kwiaty
Wyrastają po 1–3, rzadziej 4, w kątach górnych i środkowych liści. Osadzone są na krótkich (2–4 mm) szypułkach z dwoma drobnymi i lancetowato szydlastymi podkwiatkami. Kielich rurkowaty do rurkowatodzwonkowatego, długości 7–10 mm, z lancetowato szydlastymi ząbkami zwieńczonymi szczecinką, co najwyżej dwa razy krótszymi od rurki. Korona długości 20–25 mm, blado niebieskofioletowa, wewnątrz z ciemniejszymi plamkami. Rurka korony w dole wąska, w górze rozszerzona w owłosioną gardziel. Górna warga dwuklapowa, dolna trzyklapowa, środkowa klapa płaska i całobrzega. Pręciki zbliżone parami, przy czym górna para jest dłuższa od dolnej. Pylniki rozchylone są pod kątem prostym. Szyjka słupka podobnej długości jak korona, rozwidlona na szczycie[6].
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na cztery rozłupki, owalne, drobno brodawkowate[6].
Gatunek podobny
Bluszczyk kurdybanek ma pędy zwykle nagie lub skąpo owłosione (ale zdarzają się też rośliny silniej owłosione), koronę kwiatu ma krótszą – osiąga 10–18 mm długości, kielich także ma krótszy – osiąga 5–7 mm długości, ząbki kielicha ma szersze – trójkątne do trójkątnie lancetowatych, 3–4 razy krótsze od rurki korony[5][6].

Biologia i ekologia

Bylina[6], geofit, hemikryptofit[5]. Kwitnie od kwietnia do czerwca[5][6]. Liczba chromosomów 2n = 36[5].

Rośnie w lasach liściastych i zaroślach. W górach rośnie po piętro lasów liściastych (w Polsce regiel dolny)[6]. Zwykle w półcieniu, na glebach świeżych i żyznych, umiarkowanie kwaśnych do zasadowych[7].

W fitosocjologii zbiorowisk roślinnych w Polsce uznawany jest za gatunek wyróżniający dla zespołu żyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae-Fagetum[8]. Występuje także w jaworzynach i grądach subkontynentalnych[7].

Zmienność

Tworzy mieszańce z bluszczykiem kurdybankiem (Glechoma hederacea) – Glechoma ×pannonica Borbas[5], który opisywany jest jako często występujący na obszarach współwystępowania obu gatunków rodzicielskich[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ a b c Glechoma hirsuta Waldst. & Kit.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-17].
  4. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 263, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. ↑ a b c d e f Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 395. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ a b c d e f g h i Elżbieta Pancer-Kotejowa: Glechoma L., Bluszczyk. W: Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. T. XI. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1967, s. 147.
  7. ↑ a b c Leokadia Witkowska-Żuk, Atlas roślinności lasów, Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, [cop. 2008], ISBN 978-83-7073-649-1, OCLC 297750595.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 472, ISBN 978-83-01-14439-5, OCLC 214323325.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Glechoma hirsuta sl13.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flower

Taxonym: Glechoma hirsuta ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: Hundsheimer Berg, district Bruck an der Leitha, Lower Austria - ca. 450 m a.s.l.

Habitat: edge of the woods
Glechoma hirsuta sl4.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Habitus

Taxonym: Glechoma hirsuta ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: Hundsheimer Berg, district Bruck an der Leitha, Lower Austria - ca. 450 m a.s.l.

Habitat: edge of the woods