Bołtupie

Bołtupie
Болтуп
Ilustracja
Siedziba Śniadeckich
na rysunku Napoleona Ordy z 1876 roku
Państwo

 Białoruś

Obwód

grodzieński

Rejon

oszmiański

Sielsowiet

Kolczuny

Wysokość

188 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


16

Nr kierunkowy

+375 1593

Tablice rejestracyjne

4

Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego
Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Bołtupie”
Położenie na mapie Białorusi
Ziemia54°22′52″N 25°50′02″E/54,381111 25,833889
Portal Białoruś
Kapliczka i pomnik na grobie Jędrzeja Śniadeckiego na cmentarzyku w Horodnikach na rysunku Napoleona Ordy z 1876 roku

Bołtupie[1] (biał. Болтуп, Bołtup; ros. Болтуп, Bołtup) – wieś na Białorusi, w rejonie oszmiańskim obwodu grodzieńskiego, około 8 km na południowy zachód od Oszmiany.

Historia

Niewielki tutejszy folwark był w XVI wieku własnością rodziny Szaszkiewiczów[2], Stankiewiczów[3] albo Staszkiewiczów[4]. Lepiej znany był kolejny właściciel Józef Eliasz Malijewicz, który znacznie powiększył majątek drogą kolejnych zakupów i w 1698 roku sporządził testament, przekazując cały swój dorobek Michałowi Wilamowiczowi, miecznikowi oszmiańskiemu. Wdowa po Michale Anna Gizbert-Studnicka secundo voto Abramowiczowa podarowała w 1743 roku majątek swemu bratankowi Krzysztofowi Gizbert-Studnickiemu, strażnikowi oszmiańskiemu, który w 1760 roku sprzedał go Franciszkowi Wereszczace, podczaszemu woj. nowogródzkiego. Po Franciszku dobra te dziedziczył jego syn Stefan Wereszczaka, który sprzedał je Jędrzejowi Śniadeckiemu w 1806 roku. Wojny napoleońskie zrównały folwark z ziemią. Jędrzej odbudował siedzibę i przekazał majątek swemu synowi Józefowi (1799–1859), po którym dziedziczył syn Józefa, Andrzej (1834–1893). Po jego śmierci odziedziczony majątek podzielono między żonę, Marię Wereszczyńską (1847–1906) i dwie córki: Marię (1876–1945) i Zofię. Bołtupie dostało się Zofii. Jej mąż Stanisław Osiecimski sprzedał wkrótce majątek Janowi Oskierce, który był (bądź jego spadkobiercy) ostatnim właścicielem majątku do 1939 roku[2][3][4].

W wyniku reformy administracyjnej w latach 1565–1566 Bołtupie weszło w skład powiatu oszmiańskiego województwa wileńskiego Rzeczypospolitej. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku folwark znalazł się na terenie powiatu oszmiańskiego (ujezdu) guberni wileńskiej. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1922 roku Bołtupie wróciło do Polski, należało do gminy Graużyszki w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego, od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[3][5][6][7].

W 2009 roku we wsi mieszkało 16 osób[8].

Cmentarzyk majątku znajdował się o półtora kilometra na wschód od folwarku, w Horodnikach. Tam przy drewnianej kaplicy cmentarnej został pochowany Jędrzej Śniadecki, a na jego grobie postawiono pomnik, który istnieje do dziś i został odrestaurowany w 2012 roku[9].

Pałacyk Śniadeckich

Józef lub jego syn Andrzej wzniósł w połowie XIX wieku neogotycki pałacyk stojący tu do 1939 roku. Jego wygląd znany jest jedynie z rysunku Napoleona Ordy z 1876 roku, tylko od strony ogrodowej. Budowla ta składała się z dwóch korpusów: nieco krótszego piętrowego i ustawionego do niego prostopadle parterowego, prawdopodobnie w końcu parterowego segmentu była kaplica rodzinna. Oba człony były przykryte gładkim, dwuspadowym dachem. Do pałacyku od strony ogrodowej przylegał taras. Na parterze korpusu dwukondygnacyjnego były okna prostokątne, podczas gdy pozostałe otrzymały zamknięcie gotyckie. Dekoracje zewnętrzne domu ograniczały się do załamanych prostopadle ku dołowi nadokienników. Przy części dwukondygnacyjnej, zapewne z obu stron, znajdowały się balkony[2].

Pokoje reprezentacyjne miały urządzenie stylowe i prawdopodobnie zabytkowe. W wielkim salonie ze stylowymi meblami wisiał ogromny kryształowy żyrandol w kształcie półkuli. W saloniku, gdzie stały meble mahoniowe empirowe i biedermeierowskie, żyrandol był nieco mniejszy, brązowy lub mosiężny, także z kryształowymi wisiorami[2].

Pałacyk stał wśród malowniczego parku krajobrazowego[2].

Majątek Bołtun został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].


Przypisy

  1. ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1, Województwo wileńskie. T. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 32. [dostęp 2017-11-11]., taka nazwa również na mapie taktycznej Polski WIG z 1935 roku (skala 1:100 000).
  2. ↑ a b c d e f Bołtup, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 47–50, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
  3. ↑ a b c Bołtupie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 195.
  4. ↑ a b Czesław Jankowski, Powiat oszmiański. Materiały do dziejów ziemi i ludzi, t. 1, Petersburg: Księgarnia K. Grendyszyńskiego, 1896, s. 181–190 [dostęp 2017-11-08].
  5. ↑ Bołtup na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-11-11].
  6. ↑ Bołtupie na stronie Radzima.net. [dostęp 2017-11-11].
  7. ↑ Болтуп na stronie Globus Białorusi (ros.). [dostęp 2017-11-11].
  8. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku (ros.). [dostęp 2017-11-11].
  9. ↑ Bołtupie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 304.

Media użyte na tej stronie

Grodno region location map.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Adobe Illustrator., Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Grodno region

Equirectangular projection. Geographic limits of the map:

  • N: 55.03° N
  • S: 52.71° N
  • W: 23.45° E
  • E: 26.75° E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.