Bob Rafelson

Bob Rafelson
Robert Rafelson

Bob Rafelson (2009)
Prawdziwe imię i nazwisko

Robert Jay Rafelson

Data i miejsce urodzenia

21 lutego 1933
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

23 lipca 2022
Aspen

Zawód

reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Toby Carr Rafelson
(1955–1977; rozwód)
Gabrielle Taurek Rafelson
(1999–2022; jego śmierć)

Lata aktywności

1959–2002

Robert Jay „Bob” Rafelson (ur. 21 lutego 1933 w Nowym Jorku, zm. 23 lipca 2022 w Aspen[1]) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy.

Jest uważany za jedną z kluczowych postaci w tworzeniu ruchu Nowego Hollywood w latach 70., w których rozkwitali obrazoburczy filmowcy, tacy jak Robert Altman, Martin Scorsese i Francis Ford Coppola[2]. Nominowany do Oscara w dwóch kategoriach – najlepszy film i najlepszy scenariusz oryginalny filmu Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces, 1970)[3] z Jackiem Nicholsonem.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się na nowojorskim Manhattanie[4] w rodzinie żydowskiej[5][4]. Miał starszego brata Donalda[6]. Jego ojciec był producentem kapeluszy[7], który spodziewał się, że jego synowie w przyszłości zajmą się rodzinnym biznesem[8]. Jego matka była alkoholiczką[9]. Uczęszczał do Trinity-Pawling School w Pawling[10]. W wieku 15 lat jeździł na rodeo w Arizonie, dwa lata później został majtkiem oceanicznym, a rok później perkusistą w zespole jazzowym w Acapulco[11]. Po ukończeniu studiów filozoficznych na Dartmouth College[10], został powołany do United States Army i stacjonował w Japonii. Tam pracował jako DJ w stacji radiowej, tłumacz japońskich filmów i doradzał w Shōchiku, jakie filmy odniosłyby sukces finansowy w Stanach Zjednoczonych.

Kariera

Jako scenarzysta, pisał do wielu nowojorskich programów telewizyjnych, a następnie podróżował na zachód, by spróbować szczęścia w Hollywood. Jego przewiewny, patchworkowy styl pisania idealnie pasował do sitcomu NBC The Monkees (1966-67) z The Monkees, gdzie pracował jako scenarzysta, reżyser i współproducent[12]. W 1967 został uhonorowany nagrodą Emmy dla najlepszego serialu komediowego[13].

Wspólnie z Jackiem Nicholsonem napisał scenariusz do surrealistycznej komedii muzycznej Głowa (Head, 1968), którą również wyreżyserował. Film był odpowiednim bodźcem dla wyższych sfer z Columbia Pictures, aby sfinansować kolejną współpracę Rafaelson-Nicholson. Pięć łatwych utworów (1970) było intensywnie osobistym i nieco autobiograficznym studium młodego mężczyzny (Nicholson), którego wyobcowanie ze status quo powoduje, że porzuca bezpieczeństwo swojej muzycznej kariery i bogatej rodziny na rzecz dryfującego życia. Film przyniósł mu dwie nominacje do Oscara oraz dwie nominacje do Złotego Globu dla najlepszego reżysera i najlepszy scenariusz[13]. Zrealizował teledysk do piosenki Lionela Richiego „All Night Long” (1983).

W 1996 zdobył nominację do Złotej Muszli na festiwalu filmowym w San Sebastián[13] za dramat kryminalny Krew i wino (1996). W 2002 był nominowany do nagrody Złotego Świętego Jerzego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie[13] za dreszczowiec Zakładnik (No Good Deed, 2002) z Samuelem L. Jacksonem.

Życie prywatne

W listopadzie 1955 ożenił się z Toby Carr, scenografką jego wczesnych filmów. Mieli syna Petera (ur. 30 października 1960)[6] i córkę Julie (ur. 1962)[6], która zmarła w sierpniu 1973 w wieku 10 lat, po wybuchu pieca na propan w jego domu w Aspen[9]. W czerwcu 1977 małżeństwo zakończyło się rozwodem. W 1999 poślubił Gabrielle Taurek. Mieli dwóch synów – Ethana „E.O.” i Harpera[14].

Śmierć

Zmarł 23 lipca 2022 w Aspen w Kolorado w wieku 89 lat[15].

Filmografia

RokTytułReżyserScenarzystaProducentMontażysta
1968Głowa (Head)TT
z Jackiem Nicholsonem		T
1969Swobodny jeździec (Easy Rider)T
1970Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces)TT
z Carole Eastman		T
1971Ostatni seans filmowy (The Last Picture Show)T
1972Król Marvin Gardens (The King of Marvin Gardens)TT
z Jacobem Brackmanem		T
1974Hearts and Minds (dokumentalny)T
1976Niedosyt (Stay Hungry)TT
z Charlesem Gainesem		T
1981Listonosz zawsze dzwoni dwa razyTT
Modesty (krótkometrażowy)TT
1987Czarna wdowaT
1990Góry KsiężycoweTT
z Williamem Harrisonem
1992Kłopoty z facetamiT
1995Wet (krótkometrażowy)TT
Picture Windows
odc. Armed Response		T
1996Krew i winoT
1998Zbrodnia doskonała (Poodle Springs, TV)T
2002Zakładnik (No Good Deed)T
Porn.com (krótkometrażowy)TTT

Przypisy

  1. ↑ Bruce Haring: Bob Rafelson Dies: Oscar-Nominated Director Of ‘Five Easy Pieces’, Cocreator Of ‘The Monkees’ Was 89. Deadline, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  2. ↑ Bob Rafelson, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-07-24] (ang.).
  3. ↑ Bob Rafelson Awards. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  4. ↑ a b Robert Rafelson. Jewish Virtual Library. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  5. ↑ David Thomson: Have You Seen...?. Knopf Doubleday Publishing Group, 2008. ISBN 978-0-307-27052-8.
  6. ↑ a b c Biographical Summaries of Notable People: Robert Rafelson. MyHeritage. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  7. ↑ Bob Rafelson Biography (1933–2022). Film Reference. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  8. ↑ Dennis Lim: Bob Rafelson, Director of 'Five Easy Pieces,' Dies at 89. „The New York Times”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  9. ↑ a b Rick Schultz, J. Kim Murphy: Bob Rafelson, ‘Five Easy Pieces’ Director and ‘The Monkees’ Co-Creator, Dies at 89. „Variety”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  10. ↑ a b Bob Rafelson Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  11. ↑ Hal Erickson: Bob Rafelson Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  12. ↑ Bob Rafelson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  13. ↑ a b c d Bob Rafelson Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
  14. ↑ Associated Press: Bob Rafelson, Monkees co-creator and key Hollywood new wave director, dies aged 89. „The Guardian”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
  15. ↑ Chris Koseluk: Bob Rafelson, Director of ‘Five Easy Pieces’ and Co-Creator of ‘The Monkees,’ Dies at 89. „The Hollywood Reporter”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Filmy w reżyserii Boba Rafelsona
1960-69
1970-79
1980-89
1990-99
2000-09

Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszego reżysera

Media użyte na tej stronie

Tickmark icon.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
OOjs UI icon check.svg
Autor: MGalloway (WMF), Licencja: CC BY-SA 3.0
A tickmark icon included in the OOjs UI MediaWiki lib.
Bob Rafelson.JPG
(c) Rob625 at en.wikipedia, CC BY-SA 2.5
Bob Rafelson at the Terra di Siena Film Festival 2009.