Bobby Robson

Bobby Robson
Robert William Robson
Ilustracja
Bobby Robson po meczu reprezentacji Anglii z reprezentacją Holandii (1:3) w Düsseldorfie podczas Euro 1988
Pełne imię i nazwisko

Robert William Robson

Data i miejsce urodzenia

18 lutego 1933
Sacriston

Data i miejsce śmierci

31 lipca 2009
Hrabstwo Durham[1][2][3]

Pozycja

pomocnik
środkowy napastnik

Kariera juniorska
LataKlub
1944–1950Langley Park Juniors
Kariera seniorska
LataKlubWyst.Gole
1950–1956Fulham 152(68)
1956–1962West Bromwich Albion239(56)
1962–1967Fulham192(9)
1967–1968Vancouver Royals0(0)
W sumie:583(133)
Kariera reprezentacyjna
LataReprezentacjaWyst.Gole
1957–1962 Anglia20(4)
Kariera trenerska
LataDrużyna
Oxford University
1968Fulham
1969–1982Ipswich Town
1978–1980Anglia B
1982–1990Anglia
1990–1992PSV Eindhoven
1992–1994Sporting
1994–1996Porto
1996–1997Barcelona
1997–1998Barcelona (dyrektor generalny)
1998–1999PSV Eindhoven
1999–2004Newcastle United
2006–2007Irlandia (konsultant)

Bobby Robson, właśc. sir Robert William Robson (ur. 18 lutego 1933 w Sacriston, zm. 31 lipca 2009 w hrabstwie Durham) – angielski piłkarz grający na pozycji pomocnika lub środkowego napastnika, reprezentant kraju, trener.

Przez prawie 20 lat reprezentował barwy: dwukrotnie Fulhamu Londyn, West Bromwich Albion oraz Vancouver Royals. Z reprezentacją Anglii dwukrotnie uczestniczył w mistrzostwach świata (1958, 1962).

Jako trener był jednym z najbardziej utytułowanych trenerów na świecie. Prowadził Oxford University, Fulham Londyn, Ipswich Town (zdobywca Pucharu Anglii, Pucharu UEFA, National Fives Tournament, Texaco Cup), reprezentację Anglii B, reprezentację Anglii (4. miejsce na mistrzostwach świata 1990), dwukrotnie PSV Eindhoven (dwukrotny mistrz Holandii, zdobywca Superpucharu Holandii), Sporting Lizbona, FC Porto (dwukrotny mistrz Portugalii, zdobywca Pucharu Portugalii), FC Barcelonę (zdobywca Pucharu Króla Hiszpanii, Superpucharu Hiszpanii, Pucharu Zdobywców Pucharów) oraz Newcastle United. Był także dyrektorem sportowym w Hearts of Midlothian oraz konsultantem reprezentacji Irlandii. Nagrodzony wieloma nagrodami, wyróżnieniami i odznaczeniami, w tym m.in.: Orderem Imperium Brytyjskiego (1991)[4], Odznaką Rycerza Kawalera (2002)[5][6][7].

Wczesne życie

Bobby Robson urodził się w Sacriston w hrabstwie Durham jako czwarty z pięciu synów Philipa i Lilian (z d. Watt)[8]. Kilka miesięcy po narodzinach, rodzina przeniosła się do pobliskiej wioski Langley Park, gdzie ojciec pracował jako górnik. Dom rodzinny stanowił dwa pokoje, bez wanny i zewnętrznej toalety[9]. Jako chłopiec często jeździł z ojcem na mecze Newcastle United (podróż w dwie strony wynosiła 54 km)[9][10][11]. Jego idolami z dzieciństwa byli napastnicy Srok – Jackie Milburn i Len Shackleton.

Kariera piłkarska

Bobby Robson po ukończeniu szkoły podstawowej w Langley Park uczęszczał do szkoły średniej w Waterhouses. Ponieważ dyrektor szkoły nie wyraził zgody na grę szkolnej drużyny w rozgrywkach ligowych[12], Robson zaczął grać w 1944 roku w Langley Park Juniors w sobotnie poranki, a w 1948 roku zaczął grać w drużynie U-18[13]. Wkrótce rzucił szkołę i rozpoczął pracę jako praktykant-elektryk w National Coal Board w kopalni w Langley Park.

W 1950 roku został zauważony przez kierownika Fulhamu Londyn – Billa Dodgina, który zaoferował 17-letniemu wówczas Robsonowi profesjonalny kontrakt. Pomimo oferty od pobliskiego FC Middlesbrough, zdecydował się na podpisanie kontraktu z Wieśniakami i tym samym został ich zawodnikiem[14][15][16]. Robson zainteresował się również swoim ulubionym klubem – Newcastle United, jednak zdecydował się na dołączenie do Wieśniaków argumentując: „Newcastle nie poczynił żadnego znaczącego wysiłku, aby zabezpieczyć [mój] podpis”. Uważał również, że ma większe szanse na wejście do pierwszego zespołu Wieśniaków[9]. Robson cierpiał na częściową głuchotę na jedno ucho, co uniemożliwiało mu powołanie do służby wojskowej.

Bobby Robson w 1950 roku podpisał zawodowy kontrakt z Fulhamem Londyn mimo nalegań ojca, by nadal pracował jako elektryk. Dzień spędzał pracując przy narodowej wystawie Festival of Britain oraz trzy noce w tygdoniu trenował w klubie[17]. Taki tryb życia odbił się na nim i ostatecznie zrezygnował z handlu na rzecz pełnoetatową karierę piłkarską[18]. Debiut w drużynie Wieśniaków zaliczył w tym samym roku w meczu z Sheffield Wednesday[19]. Uważał swój klub za „fajny klub, klub towarzyski…”, ale „nigdy… poważny, walczący o mistrzostwo klub”[20]. W sezonie 1951/1952 zajmując ostatnie – 22. miejsce w tabeli ligowej, Wieśniacy spadli do Second Division[21], w której Robson grał do końca swojego pobytu w klubie, w 1956 roku[22].

Robson w 1956 roku za 25 000 funtów brytyjskich został zawodnikiem występującej w rozgrywkach First Division West Bromwich Albion (ówczesny rekord transferowy klubu)[23][24]. W drużynie WBA zadebiutował 10 marca 1956 roku w przegranym 4:0 meczu u siebie z Manchesterem City[25]. W sezonie 1957/1958 był najlepszym strzelcem drużyny WBA w rozgrywkach ligowych, w których zdobył 24 gole, w tym 4 gole w wygranym 5:1 meczu z FC Burnley[26][27]. W dwóch swoich ostatnich sezonach w klubie: 1960/1961 i 1961/1962 był kapitanem klubu[28]. Łącznie w klubie, w którym grał na pozycji pomocnika, rozegrał 257 meczów, w których zdobył 61 goli[9]. Po sezonie 1961/1962 po sporze z wiceprezesem klubu – Jimem Gauntem o jego pensję, odszedł z klubu[29][30]. Spór ten został wszczęty przez klubowego kolegę – Jimmy’ego Hilla oraz PFA, w połączeniu z narodzinami drugiego syna Robsona, co go skłoniło do żądania wyższej pensji[31], a odmowie przez Jima Gaunta negocjacji w tej sprawie, Robson złożył wniosek o transfer i tym samym za 20 000 funtów brytyjskich w ramach transakcji, która podwoiła jego wynagrodzenie[32].

Robson wrócił do Fulhamu Londyn, po czym działacze klubu sprzedali Rodneya Marsha i Alana Mullery’ego, co oznaczało zmniejszenie szans Robsona na osiągnięcie znaczących sukcesów w barwach Wieśniaków[33]. Sam Robson później stwierdził: „Przez cały mój czas jako piłkarz niczego nie wygrałem”[33]. Pomimo doniesień prasowych o zainteresowaniu Robsonem ze strony Arsenalu Londyn oraz propozycji klubu Southend United dotycząca przejęcia funkcji grającego trenera[34][35], Robson po sezonie 1966/1967 opuścił Wieśniaków i wyjechał do Kanady w celu podpisania trzyletniego kontraktu z klubem nowo powstałej ligi USA – Vancouver Royals. W inauguracyjnym sezonie ligi NASL – 1968 miał być grającym trenerem klubu, wierząc, że „to szansa zbyt dobra, by ją przegapić”[36]. Jeszcze jesienią 1967 roku organizował obozy próbne dla drużyny Royals[37]. Wkrótce z San Francisco Golden Gate Gales do Vancouver Royals przybył słynny węgierski piłkarz – Ferenc Puskás w celu przejęcia funkcji trenera drużyny Royals[38], co nie spodobało się Robsonowi i wkrótce po otrzymaniu w styczniu 1968 roku propozycji kontraktu ze strony Fulhamu Londyn, przyjął ją, tym samym wracając do klubu[39].

Łącznie w rozgrywkach ligowych rozegrał 583 mecze, w których zdobył 133 gole.

Kariera reprezentacyjna

Bobby Robson jeszcze grając w Fulhamie Londyn, wziął udział w dwóch ambasadorskich trasach The Football Association: w Indiach Zachodnich (1955) i w Południowej Afryce (1956)[19]. Pierwsze powołanie do reprezentacji Anglii otrzymał w 1956 roku jako zawodnik West Bromwich Albion, głównie dzięki taktyce tzw. futbolu totalnego („pchaj i uciekaj”), której prekursorem był jego ówczesny klubowy trener – Vic Buckingham[40][41].

Jednak debiut w drużynie Synów Albionu zaliczył 27 listopada 1957 roku na Stadionie Wembley w Londynie w wygranym 4:0 meczu towarzyskim z reprezentacją Francji, w którym Robson zdobył 2 gole (24' i 84')[42][43][44]. Mimo udanego debiutu nie wystąpił w wygranym 4:0 meczu z reprezentacją Szkocji w ramach British Home Championship 1958 na rzecz innego debiutanta – Bobby’ego Charltona[45]. Robson znalazł się w składzie na mistrzostwa świata 1958 w Szwecji na rzecz słynnych zawodników: Nata Lofthouse’a i Stanleya Matthewsa, na których drużyna Synów Albionu rozczarowała na tym turnieju, kończąc w nim udział już po trzech meczach fazy grupowej: z reprezentacją ZSRR (2:2), z reprezentacją Brazylii (0:0), z reprezentacją Austrii (2:2) oraz decydującym meczu z reprezentacją ZSRR (2:2), w którym Robson nie grał. Po tym turnieju Robson stał się etatowym zawodnikiem drużyny Synów Albionu, która w okresie od 8 października 1960 roku do 21 maja 1961 roku wygrała 6 meczów z rzędu, w tym 15 kwietnia 1961 roku na Stadionie Wembley w Londynie w wygranym 9:3 meczu z reprezentacją Szkocji w ramach British Home Championship 1961, w którym Robson w 9. minucie zdobył gola, otwierając wynik meczu[46][47].

Znalazł się w składzie na mistrzostwa świata 1962 w Chile, jednak z powodu kontuzji kostki doznanej w meczu sparingowym z jednym z chilijskich klubów nie wystąpił w żadnym meczu turnieju, na którym drużyna Synów Albionu zakończyła swój udział w ćwierćfinale, po przegranej 3:1 z reprezentacją Brazylii, 10 czerwca 1962 roku na Estadio Sausalito w Viña del Mar. Ostatni mecz Robson w drużynie Synów Albionu rozegrał 9 maja 1962 roku na Stadionie Wembley w Londynie w wygranym 3:1 meczu towarzyskim z reprezentacją Szwajcarii.

Jak później wspominał Robson, który łącznie w latach 1957–1962 w reprezentacji Anglii rozegrał 20 meczów, w których zdobył 4 gole: „Nigdy więcej nie grałem dla Anglii… moja kariera międzynarodowa nie została spełniona”[48]. Jego miejsce w drużynie Synów Albionu zajął Bobby Moore[9].

Kariera szkoleniowa

Wczesna kariera

Miejsca w rozgrywkach ligowych drużyn prowadzonych przez Robsona

Bobby Robson w 1959 roku za namową ówczesnego selekcjonera reprezentacji Anglii i dyrektora trenerskiego w FA – Waltera Winterbottoma rozpoczął kurs trenerski w Lilleshall[49]. Po uzyskaniu kwalifikacje podczas drugiego pobytu w Fulhamie Londyn, po czym trenował uniwersytecką drużynę Oxford University[9]. Karierę trenerską rozpoczął w Fulhamie Londyn, w którym w przeszłości był zawodnikiem. Debiut zaliczył w 27 stycznia 1968 roku w wygranym 4:0 meczu z występującym w rozgrywkach Cheshire County League Macclesfield Town w ramach trzeciej rundy Pucharu Anglii 1967/1968. Natomiast klub w tabeli ligowej po 24 meczach miał zaledwie 16 punktów[50][51], pomimo pozyskania młodego zawodnika – Malcolma Macdonalda, Robson nie był stanie uratować klubu przed spadkiem z First Division w sezonie 1967/1968 i tym samym zakończył rozgrywki ligowe na ostatnim – 22. miejscu. Z klubu odszedł w listopadzie 1968 roku (zajmował wówczas 8. miejsce w Second Division)[52]. Wkrótce odkrył, że został zwolniony za pomocą artykułu tabloidu pt. London Evening Standard pt. „Zwolniono Robsona” przed stacją kolejową Putney[53].

Ipswich Town

Pomnik Robsona na Portman Road w Ipswich

Następnie w latach 1969–1982 był trenerem Ipswich Town, a prezesami klubu byli wówczas wnuki 9. księcia Devonshire oraz 11. gubernatora generalnego Kanady – Victora Cavendisha: John (1957–1976) oraz Patrick Cobbold (1976–1991). Został zatrudniony po przypadkowym spotkaniu na Portman Road z dyrektorem miasta – Murrayem Sangsterem, który wówczas chciał zatrudnić w klubie trenera Chelsea Londyn – Dave’a Sextona[54]. Drużyna Blues pod wodzą Robsona z przeciętnej angielskiej drużyny została jedną z renomowanych drużyn w Europie. W sezonie 1972/1973 klub zakończył rozgrywki ligowe w First Division na 4. miejscu oraz zdobył Puchar Texaco[55]. W następnych dziewięciu sezonach klub dwukrotnie zdobył wicemistrzostwo Anglii (1981, 1982), trzykrotnie zajął 3. miejsce w First Division (1975, 1977, 1980), National Fives Tournament w 1977 roku, Puchar Anglii 1977/1978 po wygranej 6 maja 1978 roku w finale z Arsenalem Londyn 1:0 na Stadionie Wembley w Londynie (6 maja 2008 roku z okazji 30-lecia zdobycia trofeum otrzymał order Wolności Miasta Ipswich[56])[57], a także Puchar UEFA 1980/1981 po wygranej rywalizacji w finale z holenderskim AZ Alkmaar (3:0, 2:4)[58]. O tej drużynie Robson powiedział: „Graliśmy z dwoma napastnikami, bez skrzydłowych, Eric Gates z przodu, dwaj średnioszerocy pomocnicy: Arnold Mühren oraz Frans Thijssen i Johnny Wark w roli trzymającego”[59]. Podczas swojego pobytu w klubie sprowadził z innych klubów zaledwie 14 zawodników, w tym m.in.: Bryana Hamiltona, Allana Huntera, Paula Marinera, Arnolda Mührena, Fransa Thijssena[9]. Pozostali zawodnicy pochodzą ze szkółki młodzieżowej klubu, którą rozbudował Robson. Zawodnicy ci wkrótce stanowili o sile klubu oraz reprezentacji Anglii, wśród nich m.in.: Kevin Beattie, Alan Brazil, George Burley, Terry Butcher, Eric Gates, Mick Mills, Brian Talbot, Colin Viljoen, John Wark, Trevor Whymark[16]. Robson nie był geniuszem taktyki, jednak wykazywał talent do rozwijania nowych zawodników, a jego dobre umiejętności interpersonalne, opiekuńcze podejście, ciężka praca i entuzjazm pomagały im osiągać najlepsze wyniki[9].

W 2002 roku za osiągnięcia w klubie, odsłonięto naturalnej wielkości pomnik Robsona naprzeciwko Cobbold Stand na Portman Road[60]. 7 lipca 2006 roku został honorowym prezesem klubu, pierwszy od śmierci Lady Blanche Cobbold (1898–1987)[61].

Reprezentacja Anglii

W latach 1978–1980 prowadził reprezentację Anglii B w 7 meczach (6 zwycięstw, 1 remis)[62]. Osiągnięcia z Ipswich Town spowodowały, że zaoferowano mu posadę selekcjonera reprezentacji Anglii, którą Robson przyjął, oficjalnie zastępując 7 lipca 1982 roku (dwa dni po zakończeniu udziału drużyny Synów Albionu na mistrzostwach świata 1982 w Hiszpanii) Rona Greenwooda[63], a także odrzucając ofertę przedłużenia z Ipswich Town kontraktu o 10 lat oraz podwyższenia pensji. Asystentem Robsona został były kolega z West Bromwich Albion – Don Howe[49][64].

Już przed swoim debiutem w selekcjonera drużyny Synów Albionu wywołał kontrowersję, omijając przy powołaniach jednego z najlepszych angielskich zawodników – Kevina Keegana[65], niespodziewanie kończąc jego karierę reprezentacyjną. Debiut zaliczył 22 września 1982 roku na Idrætsparken w Kopenhadze w zremisowanym 2:2 meczu eliminacyjnym mistrzostw Europy 1984 z reprezentacją Danii. 21 września 1983 roku na Stadionie Wembley w Londynie drużyna Synów Albionu przegrała 0:1 w meczu eliminacyjnym mistrzostw Europy 1984 z reprezentacją Danii (jedyna przegrana Robsona w meczach eliminacyjnych[66]), w efekcie czego nie zakwalifikowała się na turniej finałowy we Francji[67], a Robson chciał zrezygnować z posady na rzecz Briana Clougha[68]. Jednak rezygnacja została odrzucona przez prezesa FA – Berta Millichipa (głównie ze względu na pogardę jego i związku ze strony Briana Clougha), a Robson z drużyną Synów Albionu zakwalifikował się na mistrzostwa świata 1986 w Meksyku. Reprezentacja Anglii słabo rozpoczęła turniej: od przegranej 0:1 z reprezentacją Portugalii 3 czerwca 1986 roku na Estadio Tecnológico w Monterrey (w 80. minucie kapitan Bryan Robson doznał kontuzji z powodu nawrotu zwichnięcia barku i tym samym został zastąpiony przez Steve’a Hodge’a[69]) oraz bezbramkowego remisu z reprezentacją Maroka 6 czerwca 1986 roku na tym samym stadionie. Robson przed ostatnim meczem Grupy F z reprezentacją Polski, który miał zostać rozegrany 11 czerwca 1986 roku na Estadio Universitario w San Nicolás de los Garza, zmienił taktykę na ten mecz, zmieniając Marka Hateleya na Petera Beardsleya jako partnera w ataku dla Gary’ego Linekera[70], który w tym meczu zdobył hat tricka, a drużyna Synów Albionu wygrała ten mecz 3:0, awansując tym samym z 2. miejsca do 1/8 finału (wygrana 3:0 z reprezentacją Paragwaju 18 czerwca 1986 roku na Estadio Azteca w mieście Meksyk), potem ćwierćfinału turnieju, w którym 22 czerwca 1986 roku na tym samym stadionie drużyna Synów Albionu przegrała w kontrowersyjnych okolicznościach z późniejszym mistrzem świata – reprezentacją Argentyny 2:1 po dwóch golach Diego Maradony (tzw. Ręka Boga w 51. minucie oraz Gol Stulecia w 55. minucie)[71].

Robson nie krył oburzenia po tym meczu i skomentował kontrowersyjnego gola Diego Maradony następująco[72]:

To nie była ręka Boga. To była ręka łobuza. Bóg nie miał z tym nic wspólnego... Tego dnia Maradona stracił w moich oczach na zawsze.

Następnie drużyna Synów Albionu bezapelacyjnie awansowała na mistrzostwa Europy 1988 w RFN, tracąc w eliminacjach tylko 1 punkt (bezbramkowy remis z reprezentacją Turcji 29 kwietnia 1987 roku na Alsancak Stadium w Izmirze[67]). Jednak na samym turnieju Synowie Albionu mający w składzie takich zawodników, jak m.in.: John Barnes, Peter Beardsley, Gary Lineker, Chris Waddle, przegrali wszystkie mecze Grupy 2 (z reprezentacją Irlandii (0:1), z późniejszym mistrzem Europy – reprezentacją Holandii (1:3), z późniejszym wicemistrzem Europy – reprezentacją ZSRR (1:3)), w związku z czym zakończyli udział w fazie grupowej[73], w wyniku czego Robson został oczerniony przez brytyjską prasę, a po remisie 1:1 w meczu towarzyskim z reprezentacją Arabii Saudyjskiej 16 listopada 1988 roku na Stadionie Króla Fahda w Rijadzie, tytuł artykułu jednej z gazet brzmiał: „W imię Allaha, odejdź”[74]. Wkrótce Robson ponownie złożył rezygnację, która ponownie została odrzucona prezesa FA – Berta Millichipa (ponownie wśród kandydatów na następcę Robsona był Brian Clough)[75].

Reprezentacja Anglii z 2. miejsca z 9 punktami (3 zwycięstwa, 3 remisy) oraz z bilansem bramkowym 10:0, zakwalifikowała się na mistrzostwa świata 1990 we Włoszech[76], gdzie jej rywalami w Grupie F były: reprezentacja Irlandii (0:0), reprezentacja Holandii (0:0) oraz reprezentacja Egiptu (1:0)[77]. Podobnie jak na mistrzostwach świata 1986 w Meksyku, kapitan Bryan Robson doznał kontuzji, tym razem ścięgna Achillesa, która wykluczyła go z dalszego udziału w turnieju[78]. Synowie Albionu z 4 punktami wygrali Grupę F[79], jednak ich występ nie obył się bez kontrowersji, gdyż Robson zmienił formację z tradycyjną 4-4-2 na 5-3-2 z libero, a niektóre źródła sugerowały, że zmiana była spowodowana buntem zawodników po remisie 1:1 z reprezentacją Irlandii 11 czerwca 1990 roku na Stadio Sant’Elia w Cagliari[80], jednak Robson temu zaprzeczył[81]:

...Ja dokonałem zmiany, nie oni. Nie miałem zamiaru pozwolić van Bastenowi i Ruudowi Gullitowi wyrwać nam dziury...

Synowie Albionu w drodze do półfinału wygrali 26 czerwca 1990 roku na Stadio Renato Dall'Ara w Bolonii w 1/8 finału z reprezentacją Belgii (1:0 p.d.) oraz 1 lipca 1990 roku na Stadio San Paolo w Neapolu z reprezentacją Kamerunu (3:2 p.d.)[79]. Robson został tym samym drugim po Alfie Ramseyu, który doprowadził Synów Albionu do tej fazy turnieju, a zarazem pierwszym, który dokonał tego poza granicami Anglii (na mistrzostwach świata 2018 ich osiągnięcie wyrównał Gareth Southgate)[82]. 4 lipca 1990 roku na Stadio delle Alpi w Turynie Synowie Albionu przegrali po serii rzutów karnych 4:3 (1:1 p.d.) z późniejszym mistrzem świata – reprezentacją RFN[83], Robson powiedział później: „Nie ma dnia, żeby nie myślał o półfinale i innych wyborach, których mógł dokonać”. Natomiast 7 lipca 1990 roku na Stadio San Nicola w Bari przegrali w meczu o 3. miejsce z reprezentacją Włoch, tym samym kończąc turniej na 4. miejscu. Po tym turnieju Robson zgodnie z wcześniejszymi deklaracjami, odszedł ze stanowiska. Łącznie Robson prowadził reprezentację Anglii w 95 meczach (47 zwycięstw, 30 remisów, 18 porażek).

PSV Eindhoven

Robson po mistrzostwach świata 1990 we Włoszech zastąpił Guusa Hiddinka na stanowisku trenera holenderskiego PSV Eindhoven[63]. Klub poszukiwał trenera, który by zaszczepił dyscyplinę w kruchym, tak jak wcześniej robił to Guus Hiddink[84]. Robson opisał ten ruch jako „szok kulturowy”, jednak poczuł „poczucie przygody”[85]. Wiadomość o nowej pracy Robsona pojawiła się jeszcze przed mistrzostwami świata 1990 we Włoszech, co wywołało dyskusje dotyczącą patriotyzmu Robsona wśród tabloidów, a jeden z nich – Today nazwał Robsona zdrajcą, za co ten pozwał ich do sądu[9].

Holenderska skłonność do taktycznej debaty zaskoczyła Robsona. W wywiadzie dla Voetbal International wyznał:

Angielski zawodowiec akceptuje decyzję menedżera. Po każdym meczu tutaj rezerwowi przychodzą i mnie odwiedzają[86].

Jednym z wielkich Robsona w klubie było zdyscyplinowanie gwiazdy reprezentacji Brazylii – Romário, gdyż był sfrustrowany jego etyką pracy oraz stylem życia, choć przyznawał mu błyskotliwość w niektórych meczach[87]. Robson zaaranżował rozmowy z zawodnikiem oraz ze swoim asystentem – Frankiem Arnesenem, których w tych rozmowach pełnił rolę tłumacza, jednak rozmowy kończyły się niepowodzeniem, gdyż zawodnik nie miał zamiaru zmienić swojego stylu życia[88]. Mimo tego klub dwukrotnie z rzędu dominował w Eredivisie (1991, 1992), jednak nie uczynił wymaganych przez zarząd żadnych postępów w europejskich pucharach, w wyniku czego po sezonie 1991/1992 Robson pożegnał się z klubem[89].

Praca w Portugalii

W lipcu 1992 roku został trenerem portugalskiego Sportingu Lizbona, w którym jego tłumaczem był przyszły utytułowany portugalski trener – José Mourinho, z którym w sezonie 1992/1993 zakończył rozgrywki Primeira Liga na 3. miejscu. Opisał prezydenta klubu – Sousę Cintrę jako „luźnego działa”, który często podpisywał kontrakty z zawodnikami bez jego zgody[90]. Robson został zwolniony w grudniu 1993 roku po niespodziewanej przegranej rywalizacji w trzeciej rundzie Pucharu UEFA z austriackim Casino Salzburg (2:0, 0:3), mimo prowadzenia w tabeli ligowej w Primeira Liga w sezonie 1993/1994[15].

W styczniu 1994 roku został trenerem FC Porto, gdzie jego asystentem również był José Mourinho. W klubie poznał innego przyszłego znanego portugalskiego trener – 16-letniego wówczas André Villasa-Boasa, którego wkrótce zatrudnił w klubie w dziale obserwacji, a także pomógł mu w zdobyciu licencji trenera UEFA „C” w Szkocji, mimo niespełnionych wymagań technicznych z powodu wieku (17 lat)[91][92]. Klub był wówczas w kiepskiej sytuacji sportowej (średnia frekwencja na Estádio do Dragão w Porto wynosiła zaledwie 10 000 widzów)[93], jednak Robson szybko postawił klub na nogi: dotarł z klubem do półfinału Ligi Mistrzów, w którym 27 kwietnia 1994 roku na Camp Nou w Barcelonie przegrał z FC Barceloną 3:0, zdobył z klubem Puchar Portugalii po wygranej 10 czerwca 1994 roku na Estádio Nacional w Oeiras w finale 2:1 po dogrywce były klub Robsona – Sporting Lizbona[94], a także dwukrotnie mistrzostwo Portugalii (1995, 1996) oraz Supertaça Cândido de Oliveira (1993, 1994 – mecze decydujące były powtórzone rok po każdym turnieju).

W 1995 roku klub wygrał 5 meczów z rzędu, dzięki czemu Robson zyskał pseudonim Bobby Five-O oraz przedłużył kontrakt z klubem[95]. Z powodu choroby (czerniak złośliwy) opuścił pierwszą część sezonu 1995/1996[96][97], mimo tego udało mu się obronić mistrzostwo Portugalii[98].

FC Barcelona i PSV Eindhoven

W lipcu 1996 roku po telefonie wiceprezydenta hiszpańskiej FC Barcelony – Joana Gasparta[99], został trenerem Dumy Katalonii, gdzie jego asystentem również był José Mourinho[98]. Jedną z kluczowych decyzji Robsona w roli trenera Dumy Katalonii było pozyskanie Ronaldo za 19 500 000 dolarów amerykańskich, który w sezonie 1996/1997 stanowił o sile Dumy Katalonii, z którą Robson zdobył Superpuchar Hiszpanii po wygranej rywalizacji z Atlético Madryt (5:2, 1:3), Puchar Zdobywców Pucharów po wygranej 14 maja 1997 roku na Stadionie Feijenoordu w Rotterdamie w finale 1:0 z francuskim Parisem Saint-Germain, wicemistrzostwo Hiszpanii oraz Puchar Króla Hiszpanii po wygranej 28 czerwca 1997 roku na Estadio Santiago Bernabéu w Madrycie 3:2 po dogrywce z Realem Betis Sewilla[100]. Za te osiągnięcia Robson otrzymał nagrodę Europejskiego Trenera Roku[101], gdyż sam Ronaldo stwiedził, że Robson jest jednym z najlepszych trenerów na świecie[102].

W sezonie 1997/1998 został dyrektorem generalnym Dumy Katalonii, a jego następcą na stanowisku trenera został Louis van Gaal[103]. Po sezonie 1997/1998 odszedł z Dumy Katalonii i tym samym powrócił do holenderskiego PSV Eindhoven, z którym podpisał roczny kontrakt[104]. 16 sierpnia 1998 roku po wygranej 2:0 na Amsterdam Arenie w Amsterdamie z Ajaxem Amsterdam zdobył Superpuchar Holandii[105], natomiast w rozgrywkach Eredivisie 1998/1999 PSV Eindhoven zajął 3. miejsce, tuż za Feyenoordem Rotterdam oraz Willemem II Tilburg[106], po czym odszedł z klubu.

Newcastle United

Wkrótce Robson został zatrudniony w dziale technicznym FA[107], jednak we wrześniu 1999 roku po rezygnacji Ruuda Gullita z funkcji trenera Newcastle United, został jego następcą[108]. Początkowo był rozczarowany ofertą wynagrodzenia, twierdząc, że „był o wiele poniżej aktualnej stawki”, jednak ostatecznie wynegocjował roczną umowę o wartości 1 000 000 funtów brytyjskich[109].

Sir Bobby Robson podczas meczu eliminacyjnego mistrzostw Europy 2008 reprezentacji Irlandii z reprezentacją Słowacji (1:0) na Croke Park w Dublinie, 29 marca 2007 roku.

Robson w roli trenera drużyny Srok zadebiutował 11 września 1999 roku w przegranym 1:0 meczu wyjazdowym z Chelsea Londyn, natomiast 19 września 1999 roku drużyna wygrała z Sheffield Wednesday aż 8:0. W sezonie 1999/2000, w którym Robson prowadził w 32 meczach (14 wygranych)[109], drużyna zakończyła rozgrywki ligowe na 11. miejscu[110]. Po rezygnacji Kevina Keegana z funkcji selekcjonera reprezentacji Anglii pod koniec 2000 roku, prezes FA – Geoff Thompson zwrócił się z prośbą do prezesa klubu – Freddy’ego Shepherda o wyrażenie zgody na tymczasowe przejęcie funkcji selekcjonera drużyny Synów Albionu, jednak ta prośba został odrzucona.

W sezonie 2001/2002 drużyna Srok zakończyła rozgrywki ligowe na 4. miejscu, dzięki czemu zakwalifikowała się do trzeciej rundy kwalifikacyjnej Ligi Mistrzów 2002/2003, w której wygrała rywalizację z bośniackim Željezničarem Sarajewo (0:1, 0:4), awansując tym samym do pierwszej fazy grupowej, w której z 9 punktami zakończyła rywalizację w Grupie E na 2. miejscu, ustępując jedynie późniejszemu finaliście tych rozgrywek – włoskiemu Juventusowi Turyn, jednakże wyprzedzając ukraińskiego Dynama Kijów oraz holenderski Feyenoord Rotterdam, awansując tym samym do drugiej fazy grupowej, głównie dzięki wspaniałej końcówce tej fazy rozgrywek: po trzech pierwszych przegranych meczach (2:0 z Dynamem Kijów, 1:0 z Feyenoordem Rotterdam, 2:0 z Juventusem Turyn) wygrała trzy ostatnie mecze (1:0 z Juventusem Turyn, 2:1 z Dynamem Kijów, 3:2 z Feyenoordem Rotterdam). Natomiast w drugiej fazie grupowej rywalizowała w Grupie A z hiszpańską FC Barceloną (1:3, 0:2), włoskim Interem Mediolan (1:4, 2:2) oraz z niemieckim Bayerem Leverkusen i z 7 punktami zakończyła w niej rywalizację na 3. miejscu, wyprzedzając jedynie Bayer Leverkusen oraz kończąc udział w tych rozgrywkach.

Natomiast w rozgrywkach ligowych sezon 2002/2003 drużyna Srok zakończyła swoje zmagania na 3. miejscu w tabeli ligowej, dzięki czemu ponownie zakwalifikowała się do trzeciej rundy kwalifikacyjnej Ligi Mistrzów 2003/2004, w której niespodziewanie przegrała rywalizację z jugosłowiańskim Partizanem Belgrad (1:0, 0:1, k. 3:4), tym samym odpadając z tych rozgrywek i zarazem przystępując do rozgrywek Pucharu UEFA[111], w którym dotarła do półfinału, w którym jej przeciwnikiem był późniejszy finalista tych rozgrywek – francuski Olympique Marsylia, z którym przegrała rywalizację (0:0, 0:2)[112], kończąc tym samym udział w tych rozgrywkach. Natomiast w rozgrywkach ligowych sezon 2003/2004 drużyna Srok zakończyła swoje zmagania na 5. miejscu, kwalifikując się tym samym do pierwszej rundy kwalifikacyjnej Pucharu UEFA 2004/2005.

30 sierpnia 2004 roku został zwolniony z funkcji trenera klubu przez jego prezesa – Freddy’ego Shepherda, po słabym początku sezonu 2004/2005 (2 remisy, 2 porażki) oraz rzekomej złej atmosferze w szatni[113]. Zwolnienie nastąpiło po opublikowaniu jego nieoficjalnej uwagi, w której nie krył rozczarowania, iż pod koniec sezonu 2003/2004 tradycyjne, honorowe okrążenie zawodników klubu na St James’ Park – stadionu Newcastle United obejrzało zaledwie 5000 kibiców[114].

Podczas pobytu w klubie zdobył wiele nagród indywidualnych oraz wyróżnień: 6-krotnie wybrany Trenerem Miesiąca w Premier League (luty 2000, sierpień 2000, grudzień 2001, luty 2002, styczeń 2003, październik 2003)[115], Nagroda Pata Besforda (BSWA) w 2001 roku[6], Nagroda Prezydenta UEFA w 2002 roku[15][25][116] oraz w 2003 roku dołączenie do Galerii Sław Angielskiej Piłki Nożnej oraz PFA Merit Award[117][118].

Jednak Robson nadal cieszy się największym szacunkiem wśród fanów[119]. 2 marca 2005 roku otrzymał Order Wolności Miasta Newcastle upon Tyne oraz Honorowego Członka Newcastle United[120] (w swojej autobiografii nazwał to „najdumniejszym momentem w smoim życiu”[121]), skomentował wówczas:

Czym właściwie jest klub? Nie budynki, dyrektorzy czy ludzie, którym płaci się za ich reprezentowanie. Nie chodzi o kontrakty telewizyjne, klauzule wyjścia, działy marketingu czy boksy dla kadry kierowniczej. To hałas, pasja, poczucie przynależności, duma z Twojego miasta. To mały chłopiec po raz pierwszy wspinający się po schodach stadionu, chwytający ojca za rękę, gapiący się na tę uświęconą murawę pod nim i, nie mogąc nic z tym zrobić, zakochuje się[122].

Reprezentacja Irlandii

7 czerwca 2005 roku odrzucił propozycję przejęcia funkcji dyrektora sportowego szkockiego klubu – Heart of Midlothian, gdyż chciał pozostać w Newcastle upon Tyne[123]. 13 stycznia 2006 roku, po mianowaniu Steve’a Stauntona selekcjonerem reprezentacji Irlandii, Robson został mianowany w niej „międzynarodowym konsultantem ds. piłki nożnej”[124]. 15 listopada 2007 roku z powodu problemów zdrowotnych ogłosił rezygnację z pełnionej funkcji[125], po ostatnim meczu The Boys in Green w eliminacjach do mistrzostw Europy 2008 w Grupie D, w którym 17 listopada 2007 roku na Millennium Stadium w Cardiff zremisowali 2:2 z reprezentacji Walii, jednak już wcześniej stracili awans na turniej finałowy w Austrii i w Szwajcarii.

Następnie był wiceprezesem League Managers Association (Związek Menedżerów Ligi), jednakże była to funkcja wiewykonawcza[126].

Statystyki

Klubowe

KlubSezonLigaLigaPuchar krajowyPuchar LigiŁącznie
MeczeGoleMeczeGoleMeczeGoleMeczeGole
Anglia Fulham Londyn1950/1951First Division10––10
1951/1952First Division163––163
1952/1953Second Division351910–3619
1953/1954Second Division331311–3414
1954/1955Second Division422310–4323
1955/1956Second Division251020–2710
Łącznie1526851–15769
Anglia West Bromwich Albion1955/1956First Division101––101
1956/1957First Division391221–4113
1957/1958First Division412473–4827
1958/1959First Division29411–305
1959/1960First Division41630–446
1960/1961First Division40510–415
1961/1962First Division39440–434
Łącznie23956185–25761
Anglia Fulham Londyn1962/1963First Division3412120382
1963/1964First Division3912010421
1964/1965First Division4212031472
1965/1966First Division366–30396
1966/1967First Division4103030470
Łącznie19299112121311
Kanada Vancouver Royals1967USA––––
1968NASL––––
Łącznie––––
Łącznie w karierze583133327121627141

Reprezentacyjne

ReprezentacjaRokMeczeGole
 Anglia195712
195840
195900
196060
196182
196210
Łącznie204

[127]

[43]

Trenerskie

KlubOdDoWyniki
MZRPZ%
Anglia Fulham Londyn01.196811.196836692116.67
Anglia Ipswich Town01.196908.198270931617322044.57
 Anglia B05.197811.1980761085.71
 Anglia[128]07.198207.19909547301849.47
Holandia PSV Eindhoven07.199006.1992765217768.42
Portugalia Sporting Lizbona07.199212.19935934131257.63
Portugalia FC Porto01.199407.199612086231171.67
Hiszpania FC Barcelona05.199606.1997583812865.52
Holandia PSV Eindhoven07.199806.1998382010852.63
Anglia Newcastle United09.199908.2004255119647246.67
Łącznie144671835137749.65

Sukcesy

Trenerskie

Ipswich Town

Reprezentacja Anglii

PSV Eindhoven

Sporting Lizbona

FC Porto

Barcelona

Newcastle United

Indywidualne

Odznaczenia

Pozostała aktywność

  • Bobby Robson wystąpił w reklamie telewizyjnej piwa Carlsberga sloganem pt. „Best Pub Side”[137].
  • Był ekspertem w stacji ITV podczas mistrzostw świata 2002 w Japonii i Korei Południowej oraz mistrzostw Europy 2004 w Portugalii[138].
  • W 2005 roku wraz z Paulem Haywardem wydał swoją autobiografię pt. Bobby Robson: Farewell but not Goodbye. Tytuł opiera się na jednym z jego cytatów po odejściu w 1990 roku z reprezentacji Anglii: „Jestem tutaj, aby się pożegnać – może nie do widzenia, ale do pożegnania”[139]. W książce krytykował prezesa Newcastle United – Freddy’ego Shepherda za odmawianie mu informacji dotyczących kontraktów zawodników i negocjacji transferowych oraz wiceprezesa klubu – Douglasa Halla za skupianie się na pierwszej drużynie Srok oraz ich stadionie – St James’ Park, przez co według niego zaniedbywał takie kwestie jak m.in.: teren treningowy, rozwój młodzieży oraz łowcy talentów[140]. Teren treningowy został później skrytykowany przez następcę Robsona w Newcastle United – Graeme’a Sounessa za serię kontuzji jego zawodników[141].
  • W 2020 roku ukazała się biografia Robsona pt. Bobby Robson: The Ultimate Patriot autorstwa Harrisa Boba[142].

Życie prywatne

Bobby Robson miał żonę Elsie (z d. Gray), którą poznał podczas podróży powrotnej do domu swoich rodziców w Langley Park, była wówczas studentką pielęgniarstwa, potem nauczycielką[9]. Ślub wzięli 25 czerwca 1955 roku, a drużbą Robsona był jego kolega z Fulhamu Londyn – Tom Wilson[9]. Para miała trzech synów: Andrew, Paula i Marka[6][103]. 8 grudnia 2008 roku otrzymał order Wolności Miasta Durham[143].

Choroba i śmierć

Bobby Robson od 1991 roku cierpiał na nawracające problemy zdrowotne związane z nowotworem, w wyniku czego przeszedł kilka operacji (w 1992 roku pokonał raka jelita w 2006 roku guza mózgu)[144], co czasami miało wpływ na jego pracę (podczas pobytu w FC Porto cierpiał na czerniaka złośliwego, w wyniku czego nie był obecny przez pierwszą część sezonu 1995/1996). 17 października 2006 roku ujawniono o otrzymaniu przez Robsona pełnej jasności, zostając tym samym do rozpatrzenia swojego kontraktu z reprezentacją Irlandii, w której miał pracować w roli konsultanta. 7 maja 2007 roku Robson poinformował o piątym zdiagnozowanym u niego raku (zdiagnozowanego w lutym 2007 roku)[145]. Był gościem honorowym finału Pucharu Anglii 2007/2008, w którym 17 maja 2008 roku na Stadionie Wembley w Londynie FC Portsmouth wygrało z Cardiff City 1:0, a po meczu Robson wręczył trofeum kapitanowi triumfatora – Solowi Campbellowi[146]. W sierpniu 2008 roku wyznał, że rak płuc jest nieuleczalny:

Mój stan jest opisany jako statyczny i nie zmienił się od czasu mojej ostatniej chemioterapii… Umrę raczej prędzej niż później. Ale potem każdy musi kiedyś odejść i będę się cieszył każdą minutą.

, tym samym w grudniu 2008 roku przerwał chemioterapię.

Bobby Robson zmarł 31 lipca 2009 roku w swoim domu w hrabstwie Durnham. Po jego śmierci, hołd oprócz wybitnych ludzi ze świata piłki nożnej, złożyli także ludzie z polityki. Trener Manchesteru United – Sir Alex Ferguson wspomniał go jako „wspaniałego przyjaciela, wspaniałego indywidualistę oraz wspaniałego człowieka futbolu”.

Natomiast prezydent UEFA – Michel Platini powiedział:

Będzie pamiętany nie tylko ze względu na swoją karierę piłkarską i wybitną karierę menedżerską zarówno na poziomie klubowym, jak i międzynarodowym, ale także dlatego, że był naprawdę ciepłym i pełnym pasji człowiekiem.

Jeden z zawodników Robsona – Gary Lineker wspomniał trenera następująco:

To smutny dzień i wielka strata. Był wspaniałym człowiekiem i wszyscy w kraju będą go bardzo tęsknić. Nigdy nie grałem dla bardziej entuzjastycznego człowieka[1].

Były premier Wielkiej Brytanii – Tony Blair opisał Robsona jako „prawdziwego dżentelmena z Geordie[147].

Prezenter telewizyjny, prywatnie przyjaciel Robsona – Michael Parkinson, powiedział:

Robson zostanie zapamiętany na długo po tym, jak obecne losy będą starymi kośćmi. Swoją przyzwoitością, humorem, miłością do tradycji i początków gry oraz zamętem związanym z tym, czym się ona stała, stał się teraźniejszością. dzień futbolu wygląda jak jest – nędzny w porównaniu. Nie przychodzi mi do głowy żadne bardziej pasujące epitafium[148].

Pogrzeb, mający charakter prywatnej ceremonii rodzinnej, odbył się 5 sierpnia 2009 roku w Esh w hrabstwie Durnham, gdzie został pochowany (na prośbę rodziny, aż do zakończenia ceremonii pogrzebowych, jej miejsce nie ujawniono)[149]. 21 września 2009 roku w katedrze w Durnham, obyło się nabożeństwo dziękczynne dla Robsona, w którym udział wzięło ponad 1000 zaproszonych gości, a także transmitowane na żywo w ogólnokrajowej telewizji (w tym na St James’ Park – stadion Newcastle United, na Portman Road – stadion Ipswich Town oraz na Craven Cottage – stadion Fulhamu Londyn)[103].

Sir Bobby Robson Foundation

W wyniku doświadczeń związanych z chorobą, 25 marca 2008 roku założył fundację – Sir Bobby Robson Foundation, mającą na celu wsparcie w walce z chorobą[150][151]. Fundacja zebrała ponad 1 000 000 funtów brytyjskich[9], które później sfinansowane na sprzęt dla Centrum Badawczego Badań nad Rakiem Bobby’ego Robsona w Szpitalu Freeman w Newcastle upon Tyne, a następnie sfinansowała inne projekty dotyczące raka w północno-wschodniej Anglii[152].

26 lipca 2009 roku na St James’ Park w Newcastle upon Tyne odbył się mecz Sir Bobby Robson Trophy, w którym grały reprezentacje Anglii i Niemiec w składzie z półfinału mistrzostw świata 1990 we Włoszech (1:1 p.d., k. 3:4) oraz z udziałem innych gości specjalnych[153][154], a dochód z meczu został przeznaczony na rzecz fundacji. Mecz zakończył wygraną 3:2 dla drużyny Synów Albionu[155]. Robson podczas tego meczu otrzymał Order zasługi UEFA.

W chwili śmierci Robsona fundacja zebrała 1 600 000 funtów brytyjskich. W ciągu 18 dni po jego śmierci na konto fundacji wpłynęły darowizny w wysokości 156 000 funtów brytyjskich[156], a 15 października 2009 roku konto fundacji wynosiło 2 000 000 funtów brytyjskich. Na prośbę rodziny Robsona, patronat nad fundacją przejął były zawodnik Robsona w Newcastle United – Alan Shearer. We wrześniu 2010 roku konto fundacji wynosiło 2 500 000 funtów brytyjskich[157]. We wrześniu 2010 roku patronami fundacji zostali: Steve Gibson, Mick Mills i Niall Quinn[158][159][160].

Upamiętnienie

  • W grudniu 2009 roku za „dżentelmeńskie cechy, które pokazywał w czasie swojej kariery piłkarskiej i trenerskiej” otrzymał Nagrodę Fair Play FIFA.
  • Wszystkie mecze 1. kolejki Premier League sezonu 2009/2010 zostały poprzedzone minutą ciszy za Robsona[9].
  • 26 września 2009 roku podczas meczu Football League Championship 2009/2010 na Portman Road, pomiędzy Ipswich Town a Newcastle United (0:4), za zgodą władz ligi zawodnicy obu klubów nosili specjalne stroje pamiątkowe w ramach pomocy fundacji. W przerwie meczu trybuna północna stadionu została przemianowana na Sir Bobby Robson Stand[161][162][163].
  • W 1. rocznicę śmierci Robsona – 31 lipca 2010 roku, podczas przedsezonowego meczu towarzyskiego Newcastle United z PSV Eindhoven na St James’ Park w Newcastle upon Tyne (2:2) uczcono pamięć Robsona, który w przeszłości prowadził oba kluby. W tym meczu wziął udział kapitan PSV Eindhoven za czasów Robsona – Stan Valckx, który zaprezentował się w klubowej koszulce[164].
  • W lipcu 2010 roku ogłoszono plan budowy ogrodu pamięci Robsona w Newcastle upon Tyne. Ogród miał zostać stworzony we współpracy z firmą regeneracyjną – NE1Ltd oraz znajdować przy Gallowgate Street, w pobliżu stadionu Newcastle United – St James’ Park. Pracę trwały od listopada 2010 roku do wiosny 2011 roku. Ogród zajmuje powierzchnię 400 m² i obejmuje wielopoziomową część wypoczynkową oraz rzeźbione kamienne cokoły odzwierciedlające aspekty jego życia i pracy. W okolicy znajduje się również 400-metrowy ogród pamięci Robsona[165][166].
  • 30 marca 2010 roku, charytatywny klub krykietowy – Lord's Taverners (Robson w 2007 roku miał zostać prezesem klubu, jednak z powodu stanu zdrowia nie doszło do tego), zorganizował kolację na cześć Robsona, jako „Najlepszego prezydenta, jakiego nigdy nie mieli”[167].
  • W marcu 2011 roku firma obsługująca pociągi ze Wschodniego Wybrzeża nazwała jeden ze swoich pociągów elektrycznych – British Rail Class 91 na cześć Robsona, odsłonięty na stacji Newcastle Central przez żonę Elsie oraz Alana Shearera[168][169].
  • W grudniu 2011 roku zarząd Port of Tyne nazwał swoją łódź roboczą na cześć Robsona.
  • 6 maja 2012 roku przed meczem Newcastle United z późniejszymi mistrzami Anglii – Manchesterem City (0:2), odsłonięto pomnik Robsona przy stadionie klubu – St James’ Park w Newcastle upon Tyne, którego autorem jest rzeźbiarz – Toma Maley[170].
  • 16 lipca 2013 roku, z okazji obchodów 150-lecia FA, wyznaczyła 10 sierpnia 2013 roku jako Narodowy Dzień Futbolu Sir Bobby’ego Robsona, jako dzień uczczenia meczu narodowego.
  • W 2018 roku powstał pełnometrażowy film pt. Bobby Robson: Więcej niż menedżer, opowiadający o karierze Robsona oraz diagnozie raka i spotkał się z pozytywnym uznaniem krytyków filmowych[171].
  • We wrześniu 2020 roku w Ipswich otwarto szkołę nazwaną imieniem, do której uczęszczają dzieci w wieku 8–16 lat, z problemami społeczno-emocjonalnymi i psychicznymi[172].

Przypisy

  1. ↑ a b Legend Sir Bobby Robson, 76, dies [data dostępu: 2009-07-31] (ang.).
  2. ↑ Football Legend Sir Bobby Robson Dies. 4ni.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. [data dostępu: 2009-07-31] (ang.).
  3. ↑ Media nie podały dokładnego miejsca śmierci.
  4. ↑ Supplement 52382. „The London Gazette”, s. 8, 1990-28-12. 
  5. ↑ Supplement 56595. „The London Gazette”, s. 1, 2002-06-15. 
  6. ↑ a b c Sir Bobby Robson receives knighthood [data dostępu: 2002-11-21] (ang.).
  7. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 297. ISBN 0-340-82346-1.
  8. ↑ Going underground. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 6. ISBN 0-340-82346-1.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m Wray Vamplew: Robson, Sir Robert William [Bobby] (1933–2009). Uniwersytet Oksfordzki: Oxford University Press, 2013.
  10. ↑ Robson: Dream to manage Newcastle [data dostępu:1999-09-30] (ang.).
  11. ↑ Going underground. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 15. ISBN 0-340-82346-1.
  12. ↑ Three Tuns reunite with tons of happy memories. thenorthernecho.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-30)]. [data dostępu: 2008-09-23] (ang.).
  13. ↑ Going underground. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 8. ISBN 0-340-82346-1.
  14. ↑ Going underground. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 18–19. ISBN 0-340-82346-1.
  15. ↑ a b c Robson Comes Home. nufc.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-19)]. [data dostępu: 2013-02-04] (ang.).
  16. ↑ a b Sir Bobby: Ten Facts. bbc.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-13)]. [data dostępu: 2005-04-13] (ang.).
  17. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 20. ISBN 0-340-82346-1.
  18. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 21. ISBN 0-340-82346-1.
  19. ↑ a b Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 24. ISBN 0-340-82346-1.
  20. ↑ Going underground. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 25–28. ISBN 0-340-82346-1.
  21. ↑ Fulham 1951-1952 : English Division One (old) Table. statto.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-15)]. (ang.).
  22. ↑ Sir Bobby Robson: Esteemed football player and manager who led England to the World Cup semi-finals [data dostępu: 2011-10-23] (ang.).
  23. ↑ Tales From The Riverbank. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 29. ISBN 0-340-82346-1.
  24. ↑ Tony Matthews: Albion! A Complete Record of West Bromwich Albion 1879–1987. Breedon Books, 1987, s. 294. ISBN 0-907969-23-2.
  25. ↑ a b Tony Matthews: The Who’s Who of West Bromwich Albion. Breedon Books, 2005, s. 202–203. ISBN 1-85983-474-4.
  26. ↑ Tony Matthews: West Bromwich Albion: The Complete Record. Breedon Books, 2007, s. 172, 292. ISBN 978-1-85983-565-4.
  27. ↑ Najlepszym strzelcem klubu we wszystkich rozgrywkach był Ronnie Allen (28 goli – 1 gol więcej od Robsona).
  28. ↑ Gavin McOwan: The Essential History of West Bromwich Albion. Headline, 2002, s. 252–253. ISBN 0-7553-1146-9.
  29. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 39. ISBN 0-340-82346-1.
  30. ↑ Robson twierdzi, że Jim Gaunt był wówczas presezem, jednak był wicepresezem do 1963 roku.
  31. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 39–40. ISBN 0-340-82346-1.
  32. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 40. ISBN 0-340-82346-1.
  33. ↑ a b Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 43. ISBN 0-340-82346-1.
  34. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 44. ISBN 0-340-82346-1.
  35. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 61. ISBN 0-340-82346-1.
  36. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 62. ISBN 0-340-82346-1.
  37. ↑ Local Talent Surprises Boss [data dostępu: 1967-10-10] (ang.).
  38. ↑ Puskas Wins Soccer Derby [data dostępu: 1968-01-16] (ang.).
  39. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 64–65. ISBN 0-340-82346-1.
  40. ↑ La-di-dah. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 31. ISBN 0-340-82346-1.
  41. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 33. ISBN 0-340-82346-1.
  42. ↑ Managers – Sir Bobby Robson. nufc.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-25)]. (ang.).
  43. ↑ a b Bobby Robson w bazie Eu-Football.info (ang.)
  44. ↑ England vs France, 27 November 1957 w bazie Eu-Football.info (ang.)
  45. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 48–49. ISBN 0-340-82346-1.
  46. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 54. ISBN 0-340-82346-1.
  47. ↑ England vs Scotland, 15 April 1961 w bazie Eu-Football.info (ang.)
  48. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 58–60. ISBN 0-340-82346-1.
  49. ↑ a b Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 33–35. ISBN 0-340-82346-1.
  50. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 299. ISBN 0-340-82346-1.
  51. ↑ Fulham 1967-1968 : English Division One (old) Table. statto.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-15)]. (ang.).
  52. ↑ Bobby Robson (ang.).
  53. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 67–68. ISBN 0-340-82346-1.
  54. ↑ The Last Corinthians. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 72. ISBN 0-340-82346-1.
  55. ↑ Bobby Robson. tmwmtt.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-16)]. w bazie Pride of Anglia (ang.).
  56. ↑ Sir Bobby given freedom of town [data dostępu: 2008-05-06] (ang.).
  57. ↑ 1978 – Osbourne’s year [data dostępu: 2001-05-10] (ang.).
  58. ↑ 1980/81: Ipswich thankful for Thijssen. uefa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-06)]. [data dostępu: 1981-06-01] (ang.).
  59. ↑ Bobby Robson: One-on-One [data dostępu: 2003-01-31] (ang.).
  60. ↑ Sir Bobby Robson statue unveiled [data dostępu: 2002-07-16] (ang.).
  61. ↑ Ipswich president role for Robson [data dostępu: 2006-07-07] (ang.).
  62. ↑ England – International Results B-Team – Details (ang.).
  63. ↑ a b Sir Bobby Robson [data dostępu: 2009-07-31] (ang.).
  64. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005. ISBN 0-340-82346-1.
  65. ↑ Slings and arrows. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 108. ISBN 0-340-82346-1.
  66. ↑ Bobby Robson w bazie England Football Online (ang.).
  67. ↑ a b England’s Euro record [data dostępu: 2004-05-18] (ang.).
  68. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 110. ISBN 0-340-82346-1.
  69. ↑ WORLD CUP 1986. web.ukonline.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-01)]. (ang.).
  70. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 121. ISBN 0-340-82346-1.
  71. ↑ World Cup history – Mexico 1986 [data dostępu: 2006-05-04] (ang.).
  72. ↑ A left hook. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 116. ISBN 0-340-82346-1.
  73. ↑ 1988 European Championship (ang.).
  74. ↑ English football’s elder statesman [data dostępu: 2000-10-21] (ang.).
  75. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 112. ISBN 0-340-82346-1.
  76. ↑ Italy 1990 (ang.).
  77. ↑ World Cup 1990 (ang.).
  78. ↑ Robbo ready for new challenge [data dostępu: 2003-10-30] (ang.).
  79. ↑ a b Statistics: Italy 1990 [data dostępu: 2002-04-12] (ang.).
  80. ↑ Sven’s toughest test? [data dostępu: 2004-06-16] (ang.).
  81. ↑ Zeroes to heroes. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 132. ISBN 0-340-82346-1.
  82. ↑ Ramsey, Robson... Southgate? A proud record Ipswich Town fans will be happy to see scrubbed [data dostępu: 2018-07-05] (ang.).
  83. ↑ World Cup history – Italy 1990 [data dostępu: 2006-04-23] (ang.).
  84. ↑ Simon Kuper: Football against the enemy. Londyn: Orion, 1996, s. 93. ISBN 0-7528-4877-1.
  85. ↑ On the road. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 146–147. ISBN 0-340-82346-1.
  86. ↑ Simon Kuper: Football against the enemy. Londyn: Orion, 1996, s. 96. ISBN 0-7528-4877-1.
  87. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 148. ISBN 0-340-82346-1.
  88. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 148–150. ISBN 0-340-82346-1.
  89. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 150–153. ISBN 0-340-82346-1.
  90. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 153–154. ISBN 0-340-82346-1.
  91. ↑ Novice delighting in the Dragao dugout. fifa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]. [data dostępu: 2010-09-23] (ang.).
  92. ↑ Crucial role of boy scout who is Mourinho’s 'eyes and ears' [data dostępu: 2004-06-11] (ang.).
  93. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 158. ISBN 0-340-82346-1.
  94. ↑ Bobby Robson. mirrorfootball.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-13)]. w bazie Mirror Football.co.uk (ang.).
  95. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 160–161. ISBN 0-340-82346-1.
  96. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 162–168. ISBN 0-340-82346-1.
  97. ↑ Robson discharged from hospital [data dostępu: 2006-08-07] (ang.).
  98. ↑ a b Tactical masters fight for glory [data dostępu: 2005-04-26] (ang.).
  99. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 168. ISBN 0-340-82346-1.
  100. ↑ Managers – Bobby Robson (1996–97) (ang.).
  101. ↑ Pep Guardiola wanted to join Newcastle under Bobby Robson [data dostępu: 2018-05-04] (ang.).
  102. ↑ Ronaldo praises Robson [data dostępu: 2003-02-25] (ang.).
  103. ↑ a b c Sir Bobby Robson’s memorial service: football figures assemble in Durham [data dostępu: 2009-09-21] (ang.).
  104. ↑ Bobby Robson returns to PSV [data dostępu: 1998-04-06] (ang.).
  105. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 185. ISBN 0-340-82346-1.
  106. ↑ Netherlands 1998/99 (ang.).
  107. ↑ Robson: Dream to manage Newcastle [data dostępu: 1999-08-30] (ang.).
  108. ↑ Robson takes Newcastle hotseat [data dostępu: 1999-03-09] (ang.).
  109. ↑ a b Going home. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 190. ISBN 0-340-82346-1.
  110. ↑ England 1999/2000 (ang.).
  111. ↑ Newcastle pay price of failure [data dostępu: 2003-08-29] (ang.).
  112. ↑ Newcastle’s Euro dream over [data dostępu: 2004-05-06] (ang.).
  113. ↑ Newcastle force Robson out [data dostępu: 2004-08-30] (ang.).
  114. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 257. ISBN 0-340-82346-1.
  115. ↑ Bobby Robson w bazie Premier League (ang.).
  116. ↑ David Beckham: Uefa to honour former England captain with President’s Award [data dostępu: 2018-08-21] (ang.).
  117. ↑ Robson joins Hall of Fame [data dostępu: 2003-12-02] (ang.).
  118. ↑ Preston’s Alexander gets PFA award [data dostępu: 2012-04-24] (ang.).
  119. ↑ Sir Bobby Robson: Newcastle’s saviour and inspiration to Alan Shearer [data dostępu: 2009-08-02] (ang.).
  120. ↑ a b Sir Bobby receives city freedom [data dostępu: 2005-03-02] (ang.).
  121. ↑ Hello and goodbye. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 294. ISBN 0-340-82346-1.
  122. ↑ „It’s the noise, the passion, the feeling of belonging”: What does NUFC mean to you?. chroniclelive.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-22)]. [data dostępu: 2013-11-01] (ang.).
  123. ↑ Robson rejects approach by Hearts [data dostępu: 2005-06-07] (ang.).
  124. ↑ Republic appoint Staunton as boss [data dostępu: 2006-01-13] (ang.).
  125. ↑ Robson ready to retire from pitch at 74 [data dostępu: 2007-11-15] (ang.).
  126. ↑ LMA Structure. leaguemanagers.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-27)]. [data dostępu: 2008-03-27] (ang.).
  127. ↑ Bobby Robson w bazie National Football Teams (ang.)
  128. ↑ Bobby Robson w bazie Galerii Sław Angielskiej Piłki Nożnej (ang.).
  129. ↑ English Angle: Goal.com Remembers The Legendary Sir Bobby Robson (1933-2009) (ang.).
  130. ↑ England Honours – Football Writers’ Association Tribute Award (ang.).
  131. ↑ Fletcher honoured with top award [data dostępu: 2005-12-07] (ang.).
  132. ↑ 17TH eircom/FAI International Award Winners Announced. fai.ie. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-22)]. [data dostępu: 2007-04-02] (ang.).
  133. ↑ Robson humbled by lifetime award [data dostępu: 2007-12-09] (ang.).
  134. ↑ Fair Play Award honours Robson. fifa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-30)]. [data dostępu: 2009-12-21] (ang.).
  135. ↑ Hall of Fame inductees (ang.).
  136. ↑ UEFA tribute to loyal football servants. uefa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-25)]. [data dostępu: 2009-03-25] (ang.).
  137. ↑ Carlsberg Pub Team Advert [data dostępu: 2006-04-11] (ang.).
  138. ↑ Reasons to be cheerful [data dostępu: 2004-06-14] (ang.).
  139. ↑ 70 Years Young Bobby Quotes (ang.).
  140. ↑ Going home. W: Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 195–197. ISBN 0-340-82346-1.
  141. ↑ Owen injury blamed on training pitch [data dostępu: 2005-10-20] (ang.).
  142. ↑ Bobby Robson: The Ultimate Patriot – Harris Bob (ang.).
  143. ↑ Sir Bobby becomes Freeman of city [data dostępu: 2008-12-09] (ang.).
  144. ↑ Bobby Robson, Paul Hayward: Farewell but Not Goodbye. Hodder & Stoughton, 2005, s. 151–153. ISBN 0-340-82346-1.
  145. ↑ Sir Bobby Robson Cancer Trial And Research Centre Launched [data dostępu: 2008-03-26] (ang.).
  146. ↑ FA Cup final as it happened [data dostępu: 2008-05-17] (ang.).
  147. ↑ Football honours Sir Bobby Robson [data dostępu: 2009-08-01] (ang.).
  148. ↑ Four years on since the death of Sir Bobby Robson [data dostępu: 2013-07-31] (ang.).
  149. ↑ Sir Bobby laid to rest near where he grew up. chroniclelive.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-17)]. [data dostępu:2009-08-06] (ang.).
  150. ↑ Sir Bobby admits time is running out, but battles on for charity. thejournal.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-20)]. [data dostępu: 2008-03-25] (ang.).
  151. ↑ Sir Bobby launches cancer charity [data dostępu: 2008-03-25] (ang.).
  152. ↑ Stars to turn out for Sir Bobby’s fundraising dinner. chroniclelive.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-17)]. [data dostępu: 2008-08-24] (ang.).
  153. ↑ England Italia '90 team to re-stage Germany semi in aid of Sir Bobby Robson charity. telegraph.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-27)]. [data dostępu: 2009-04-24] (ang.).
  154. ↑ England v Germany rematch to honour Sir Bobby Robson [data dostępu: 2009-04-24] (ang.).
  155. ↑ Sir Bobby Robson Trophy: Final Score – England 3 Germany 2 [data dostępu: 2009-07-26] (ang.).
  156. ↑ Sir Bobby Robson foundation total soars [data dostępu: 2012-12-23] (ang.).
  157. ↑ Sir Bobby Robson Foundation reaches £2.5m mark [data dostępu: 2010-09-16] (ang.).
  158. ↑ Steve Gibson Becomes Teeside Patron of the Sir Bobby Robson Foundation [data dostępu: 2010-02-15] (ang.).
  159. ↑ Ipswich Legend Mick Mills Becomes Suffolk’s Patron of the Sir Bobby Robson Foundation [data dostępu: 2010-04-23] (ang.).
  160. ↑ Niall Quinn Becomes A Patron of the Sir Bobby Robson Foundation. sirbobbyrobsonfoundation.blogspot.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-27)]. [data dostępu: 2010-11-05] (ang.).
  161. ↑ League allows Robson tribute kits [data dostępu: 2009-09-18] (ang.).
  162. ↑ Sir Bobby shirts raise thousands [data dostępu: 2009-11-02] (ang.).
  163. ↑ Sir Bobby Newcastle shirt sales aid teenage cancer unit [data dostępu: 2010-01-13] (ang.).
  164. ↑ Sir Bobby remembered one year on since his death [data dostępu: 2010-07-31] (ang.).
  165. ↑ Sir Bobby Robson’s Tyneside garden tribute [data dostępu: 2010-07-26] (ang.).
  166. ↑ Work starts on a memorial garden to Sir Bobby Robson [data dostępu: 2010-11-22] (ang.).
  167. ↑ Tribute to “The Best President We Never Had” [data dostępu: 2010-03-30] (ang.).
  168. ↑ Sir Bobby Robson name given to train [data dostępu: 2011-03-29] (ang.).
  169. ↑ East Coast names train Sir Bobby Robson. eastcoast.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-27)]. [data dostępu: 2011-03-29] (ang.).
  170. ↑ Bobby Robson statue to be unveiled by Newcastle United at St James’ Park [data dostępu: 2012-06-05] (ang.).
  171. ↑ Bobby Robson: More Than a Manager review – portrait of an England icon [data dostępu: 2018-06-01] (ang.).
  172. ↑ New Ipswich school named after Sir Bobby Robson opens – despite coronavirus delay [data dostępu: 2020-09-29] (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Składy reprezentacji Anglii
Skład reprezentacji Anglii na Mundialu 1958

Anglia

Skład reprezentacji Anglii na Mundialu 1962

Anglia

Skład reprezentacji Anglii na Mundialu 1986

Anglia

  • O występie Anglików na Mundialu 1986 czytaj tutaj.
Skład reprezentacji Anglii na Euro 1988

Anglia

Skład reprezentacji Anglii na Mundialu 1990

Anglia

  • O występie Anglików na Mundialu 1990 czytaj tutaj.
Kariera trenerska
Trenerzy Fulham F.C.
  • H. Bradshaw (1904 –1909)
  • Kelso (1909 –1924)
  • Ducat (1924 –1926)
  • J. Bradshaw (1926 –1929)
  • Liddell (1929 –1931)
  • McIntyre (1931 –1934)
  • Hogan (1934 –1935)
  • Peart (1935 –1948)
  • Osborne (1948 –1949)
  • Dodgin, Sr. (1949 –1953)
  • Osborne (1953 –1956)
  • Livingstone (1956 –1958)
  • Jezzard (1958 –1964)
  • Buckingham (1965 –1968)
  • Robson (1968)
  • Dodgin, Jr. (1969 –1972)
  • Stock (1972 –1976)
  • Campbell (1976 –1980)
  • Macdonald (1980 –1984)
  • Harford (1984 –1986)
  • Lewington (1986 –1990)
  • Dicks (1990 –1991)
  • Mackay (1991 –1994)
  • Branfoot (1994 –1996)
  • Adams (1996 –1997)
  • Wilkins (1997 –1998)
  • Keegan (1998 –1999)
  • Bracewell (1999–2000)
  • Riedle (2000)
  • Tigana (2000–03)
  • Coleman (2003–07)
  • Sanchez (2007)
  • Lewington (2007)
  • Hodgson (2007–10)
  • Lewington (2010)
  • Hughes (2010–11)
  • Jol (2011–13)
  • Meulensteen (2013–14)
  • Magath (2014)
  • Symons (2014–15)
  • Grant[A] (2015)
  • Gray[A] (2015)
  • Jokanović (2015–18)
  • Ranieri (2018–19)
  • Parker (2019–21)
  • Silva (od 2021)
  1. ↑ a b tymczasowo
Trenerzy Ipswich Town F.C.
  • Komisja (1878–1936)
  • O’Brien (1936–37)
  • Duncan (1937–55)
  • Ramsey (1955–63)
  • Milburn (1963–64)
  • Forsyth (1964)
  • McGarry (1964–68)
  • Lea (1968)
  • Robson (1969–82)
  • Ferguson (1982–87)
  • Duncan (1987–90)
  • Lyall (1990–94)
  • McGiven (1993–94)
  • Burley (1994–2002)
  • Mowbray (2002)
  • Royle (2002–06)
  • Magilton (2006–09)
  • Keane (2009–11)
  • McParland (2011)
  • Jewell (2011–12)
  • McCarthy (2012–18)
  • Hurst (2018)
  • Klug (2018)
  • Lambert (2018-21)
  • Gill (2021)
  • Cook (2021)
  • McGreal (2021)
  • McKenna (od 2021)
Selekcjonerzy reprezentacji Anglii

Anglia

  1. ↑ a b c d tymczasowo
Trenerzy Sportingu CP
Trenerzy FC Porto
Trenerzy FC Barcelona
  1. ↑ a b tymczasowo
Trenerzy PSV Eindhoven
Trenerzy Newcastle United F.C.
  1. ↑ a b c d e f g h trener tymczasowy
  2. ↑ zamieniał w wypadku absencji trenera
Osiągnięcia i nagrody
Trenerzy zdobywców Pucharu UEFA i Ligi Europy
Puchar UEFA
Liga Europy
Trenerzy zdobywców Pucharu Króla Hiszpanii w piłce nożnej
Trenerzy zdobywców Pucharu Zdobywców Pucharów
Trenerzy zdobywców Superpucharu Europy

Media użyte na tej stronie

Football pictogram.svg
Pictograms of Olympic sports - Football. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
Flag of England.svg
Flag of England. Saint George's cross (a red cross on a white background), used as the Flag of England, the Italian city of Genoa and various other places.
Flag of Canada (Pantone).svg
Flag of Canada introduced in 1965, using Pantone colors. This design replaced the Canadian Red Ensign design.
Soccerball shade.svg
Autor: Derived from image:soccer ball.svg, this version made by User:Ed g2s., Licencja: CC0
A soccer ball with shade.
Flag of Spain (1945–1977).svg
Autor: SanchoPanzaXXI, Licencja: CC BY-SA 4.0
Flag of Spain during the Spanish State. It was adopted on 11 October 1945 with Reglamento de Banderas Insignias y Distintivos (Flags, Ensigns and Coats of Arms Bill)
Ulster Banner.svg
Ulster Banner is a heraldic banner taken from the former coat of arms of Northern Ireland. It was used by the Northern Ireland government in 1953-1973 with Edwardian crown since coronation of Queen Elizabeth II, based earlier design with Tudor Crown from 1924. Otherwise known as the Ulster Flag, Red Hand of Ulster Flag, Red Hand Flag.
Flag of Northern Ireland (1953–1972).svg
Ulster Banner is a heraldic banner taken from the former coat of arms of Northern Ireland. It was used by the Northern Ireland government in 1953-1973 with Edwardian crown since coronation of Queen Elizabeth II, based earlier design with Tudor Crown from 1924. Otherwise known as the Ulster Flag, Red Hand of Ulster Flag, Red Hand Flag.
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
RobsonLeagueFinishes.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
League finishes for clubs under Bobby Robson.
Bobby Robson Statue Closeup.jpg
The statue of Sir Bobby Robson outside Ipswich Town F.C.'s home stadium Portman Road in Ipswich, Suffolk, England. It stands on Portman Road facing the east stand (the Cobbold Stand). Robson was manager of the club from 1969 until 1982, guiding them to success in the 1981 UEFA Cup Final. Sculpted by Sean Hedges-Quinn, it was unveiled on 16 July 2002. Robson was honorary president of the club from 7 July 2006 until his death on 31 July 2009. See the category for full details.
Bobby Robson Cropped.jpg
Autor: rockface from Ireland, Licencja: CC BY-SA 2.0
Bobby Robson at the Republic of Ireland versus Slovakia match, Croke Park, Dublin. Cropped by User:Budgiekiller.
Government Ensign of Hungary (1957-1990).svg
Government Ensign of Hungary, flown by state-owned, non-military vessels from 1957 to 1990.
Anefo 934-2658, Bobby Robson, Netherlands, 14-06-1988.jpg
Autor: Bogaerts, Rob / Anefo, Licencja: CC0
Bobby Robson in a photographic portait taken in June 1988