Bobowa

Bobowa
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Widok na miasto
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

gorlicki

Gmina

Bobowa

Data założenia

1339

Prawa miejskie

od 1339 do 1934[1]
od 2009

Burmistrz

Wacław Ligęza

Powierzchnia

7,18[2] km²

Populacja (2022)
• liczba ludności
• gęstość


3074[2]
428[2] os./km²

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

38-350

Tablice rejestracyjne

KGR

Położenie na mapie gminy Bobowa
Mapa konturowa gminy Bobowa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bobowa”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Bobowa”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Bobowa”
Ziemia49°42′31″N 20°56′41″E/49,708611 20,944722
TERC (TERYT)

1205034

SIMC

0417728

Urząd miejski
Rynek 21
38-350 Bobowa
Strona internetowa
BIP

Bobowamiasto w Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Bobowa, nad rzeką Białą[3]. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 981 oraz linia kolejowa nr 96 ze stacją Bobowa oraz przystankiem kolejowym Bobowa Miasto.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1339[4], położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie bieckim w województwie krakowskim[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Miasto jest siedzibą gminy Bobowa.

Historia

Rynek około 1924–1930

Pierwszą wzmiankę historyczną o istniejącej już miejscowości datuje się na rok 1339. Kolejna pochodzi z 1342[6], a następna z Kroniki Jana Długosza, gdzie autor wspomina o dowódcy 46. chorągwi Zygmuncie z Bobowej. Około 1522. pojawia się nowy właściciel, Achacy Jordan z Zakliczyna herbu Trąby, kasztelan biecki i starosta sądecki. W rękach Jordanów Bobowa pozostaje przez ponad 100 lat, przechodząc kolejno w ręce syna Achacego, Mikołaja, gorliwego członka wspólnoty braci polskich, oraz wnuka, również Achacego, sędziego grodzkiego krakowskiego.

W 1580 r. miasto spustoszył ogień. Nie znamy szczegółów tego pożaru, jednak musiał on bardzo zniszczyć miasto, skoro król Stefan Batory uwolnił je od wszelkich podatków na okres 4 lat. Zaraza z 1622 r. znacznie uszczupliła liczbę ludności miasta. Kolejne epidemie grasowały tu w l. 1662, 1709 i 1721.[7]

Bobowa była niewielkim miastem o charakterze rolniczo-rzemieślniczym, znacznie mniejszym od niedalekiego Biecza: w 1629 r. płaciła ona 131 zł. z tytułu podatku od łanów miejskich i domów (tzw. sztos), podczas gdy Biecz 1251 zł. Z archiwaliów cechowych znana jest dziś tylko księga cechu szewskiego z najstarszym wpisem z r. 1586. Poza tym w mieście działały cechy: rzeźniczy (wzmianka z 1523), krawiecki i kuśnierski (1562), tkacki (1606) i cech wspólny (1646), do którego należeli stolarze, garncarze i piekarze. W pierwszej połowie XVII w. w mieście działało łącznie od 32 do 40 mistrzów cechowych[7].

Już na początku XVI w. Bobowa otrzymała od króla Aleksandra Jagiellończyka przywilej na dwa jarmarki, a na drugie dwa otrzymała przywilej od jego następcy, Zygmunta Starego. Później od kolejnych panujących otrzymała zgodę na kilka kolejnych jarmarków na len, przędzę i płótno oraz na dostarczaną z górskich wsi wołoskich wełnę. Miejscowi kupcy dostarczali m.in. zboże i woły do Krakowa, a w drodze powrotnej przywozili glejtę i ołów dla miejscowych ośrodków garncarskich. Część z nich handlowała nawet winem sprowadzanym z Bardejowa. Poza tym w mieście odbywały się cotygodniowe targi, które miały jednak rangę głównie lokalną[7].

W 1740 właścicielem Bobowej został Stanisław Łętowski z Łętowa. Po Stanisławie Łętowskim dziedzictwo przejął jego syn, Franciszek Łętowski (zm. 17 kwietnia 1811), a po jego śmierci Bobową odziedziczył syn Franciszka i Teresy, biskup krakowski Ludwik Łętowski (1786–1868), który sprzedał ją dziedzicowi Siedlisk i innych okolicznych wsi, Michałowi Miłkowskiemu.

Przed 1939 r. znany ośrodek chasydyzmu z siedzibą dynastii cadyków Halberstamów (posługujących się tytułem Bobower Rebe), którzy prowadzili w Bobowej słynną jesziwę[8]. Obecnie bobowska dynastia chasydzka "Bobower chasidim" działa głównie w USA.

W 1889 Stanisław Wyspiański w czasie artystycznej podróży po okolicy odwiedził Bobową. Wykonał tu 10 szkiców. Stały się one jedyną pamiątką dawnego wyglądu miasta, bo w tym samym roku strawił miasto trzeci w historii wielki pożar.

W 1899 roku została otwarta Krajowa szkoła koronkarska w Bobowej, która działała do 1912 roku (wg niektórych źródeł do 1927). Jej spadkobiercą jest działający od 1949 Zespół Szkół Zawodowych im. Stanisława Wyspiańskiego w Bobowej[9].

W 1916 odwiedzał miasto Józef Piłsudski, gdzie był gościem rodziny Długoszowskich. Bolesław Wieniawa-Długoszowski, który tu wychował się w dworku, był później jego adiutantem. Bezpośrednio przed bitwą warszawską z bolszewikami w 1920 odwiedził tu przyszłą żonę i córki – stąd udał się do Dęblina.

W 1941 miała miejsce likwidacja getta żydowskiego.

9 lipca 1943 wieś została spacyfikowana. W trakcie akcji dowodzonej przez gestapowca Juliusa Garblera oraz dowódcę posterunku żandarmerii z Dębicy Hansa Kocha, Niemcy zabili 18 osób, w tym członków podziemnych organizacji. 50 mieszkańców zostało wywiezionych na roboty przymusowe do Niemiec[10].

W latach 1339–1934 miejscowość posiadała prawa miejskie. Następnie do końca roku 2008 była wsią. 1 stycznia 2009 odzyskała status miasta[11].

Kultura

Bobowa jest również jedną z nielicznych miejscowości w Polsce, w których wyrabia się koronki metodą klockową. Od 2000 w pierwszej dekadzie października odbywa się tu Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej, na którym można oglądać rękodzieło z różnych krajów Europy (również eksponaty muzealne), a także uczestniczyć w warsztatach koronkarskich i nabyć gotowe koronki. Zbiory w tym zakresie gromadzi Galeria Koronki Klockowej.

Bobowa jest miejscem urodzenia słynnego XVII-wiecznego kompozytora, muzyka, tłumacza i uczonego Wojciecha Bobowskiego, znanego pod tureckim imieniem Ali Ufka Bey.

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Bobowej w 2014 roku[12].


Piramida wieku Bobowa.png

W 2016 Bobową zamieszkiwało 3101 mieszkańców[13].

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[14]

Inne zabytki

  • dwór Długoszewskich z XVII w. zwany „zamkiem”, w którym zamieszkiwała m.in. rodzina Długoszowskich, będąca jednym z właścicieli Bobowej. Tu wychował się Bolesław Wieniawa-Długoszowski, późniejszy osobisty adiutant marszałka Piłsudskiego;
  • fortyfikacje z XVII w;
  • zamczysko Berdechów w miejscu zamku wzmiankowanego w latach 1436, 1461, 1479, które położone jest 1,5 km na północny wschód od rynku. Obecnie widoczne są jedynie pozostałości wałów;
  • cmentarz wojenny nr 132 – Bobowa.

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny zielony Szalowa – Bobowa – BukowiecJamna (bacówka)

Media

  • Regionalny Portal Informacyjny Bobowa24.pl[15]

Zobacz też

Przypisy

  1. Jerzy Kwiatek: Polska – urokliwy świat małych miasteczek. Warszawa: Sport i Turystyka – Muza, 2002, s. 200. ISBN 83-7200-965-1.
  2. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  3. GUS. Rejestr TERYT.
  4. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 159.
  5. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2008, s. 1.
  6. Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, 10 listopada 2020.
  7. a b c Ślawski Tadeusz: Z problematyki społeczno-ekonomicznej Biecza i miast zachodniej części ziemi bieckiej w XVI i XVII stuleciu, w: „Nad rzeką Ropą. Szkice historyczne”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 155-200;
  8. Grzegorz Kubal, Bobowa w gminie i okolicy. Krosno, 1999 ISBN 83-88126-10-5.
  9. Wojciech Molendowicz, Bobowa od A do Ż, Agencja Artystyczno-Reklamowa „Great Team” Rafał Kmak, 2009, s. 55, ISBN 978-83-60822-57-9.
  10. Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 424
  11. Dz.U. z 2008 r. nr 137, poz. 860 (Fotokopia).
  12. Bobowa w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  13. /, Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2018-01-11] (pol.).
  14. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022.
  15. Bobowa24.pl.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
POL Szlak zielony.svg
Zielony szlak turystyczny.
Bobowa synagoga PR8.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Synagoga w Bobowej
POL powiat gorlicki COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
Piramida wieku Bobowa.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Bobowej, 2014
Bobowa, rynek.jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
miasto Bobowa
Bobowa - Rynek. 1924-1930 (69114854).jpg
Tytuł: Bobowa : Rynek.
Adres wydawniczy: Bobowa : nakł. Józef Nowak, [1924-1930] (Kraków : Zakłady Reprodukcyjne "Akropol")
Gatunek: pocztówka
Forma i typ: pocztówki
Opis fizyczny: [1] karta : ilustracja ; 9x14 cm
Tytuł według nadruku na awersie. Rok wydania według: Jerzy Morgulec, Słownik nakładców i wydawców pocztówek na Ziemiach Polskich, oraz poloników. Cz. 8 Warszawa 2002.
Bobowa (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map