Boeing AH-64 Apache

AH-64 Apache
Ilustracja
AH-64
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Hughes Helicopters,
McDonnell Douglas,
Boeing

Typ

śmigłowiec szturmowy w układzie klasycznym (tandem)

Konstrukcja

metalowa (duralowa z elementami z tytanu, stali, kompozytu), półskorupowa, podwozie stałe z kółkiem tylnym, hermetyzowana kabina

Załoga

2 – pierwszy pilot, drugi pilot/strzelec

Dane techniczne
Napęd

2 silniki turbowałowe T700-GE-701

Moc

1265 kW

Wymiary
Rozpiętość

4,9 m (skrzydła)

Średnica wirnika

14,63 m

Długość

17,7 m

Długość kadłuba

14,68 m

Wysokość

3,87 m

Powierzchnia nośna

168,11 m²

Masa
Własna

5165 kg

Użyteczna

8006 kg

Startowa

9525 kg

Zapas paliwa

1422 l

Osiągi
Prędkość maks.

293 km/h

Prędkość przelotowa

265 km/h

Prędkość wznoszenia

12,7 m/s

Pułap

6100 m

Promień działania

482 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
Działka: M230 działko 30 mm automatyczne, 1200 pocisków

Rakiety: Hellfire/Hellfire II, Hydra 70, (oraz AIM-92 Stinger

Użytkownicy
OperatorsofAh-64.png
Rzuty
Rzuty samolotu

AH-64 Apache (Apache od rdzennej ludności Ameryki) – podstawowy śmigłowiec szturmowy United States Army, przeznaczony do zwalczania broni pancernej i wspierania oddziałów lądowych. Został opracowany przez Hughes Helicopters, przejęty następnie przez McDonnell Douglas. Zakłady te zostały później wykupione przez firmę Boeing Company. Jego poprzednikiem był Bell AH-1 Cobra.

Historia

W 1972 r. U.S. Army ogłosiła przetarg na Advanced Attack Helicopter (zaawansowany helikopter szturmowy). Swoje propozycje zgłosiło 5 firm, a do finału zakwalifikowano Toolco Aircraft Division koncernu Hughes Aircraft (później Hughes Helicopters) Model 97/YAH-64 i Bell Helicopter Textron Model 409/YAH-63. W 1976 wybrano projekt Hughesa. Pierwszy lot prototypu odbył się 30 września 1975 r. Kontrakt na produkcję podpisano dopiero w 1982, a rok później w zakładach Hughes Helicopters w Mesa (Arizona) wyprodukowano pierwszy seryjny egzemplarz. W 1984 Hughes Helicopters został zakupiony przez McDonnell Douglas za kwotę 500 milionów dolarów i producentem śmigłowca stał się McDonnell Douglas. W 1996 r. McDonnell Douglas połączył się z Boeingiem.

W U.S. Army używane są dwa główne modele AH-64: AH-64A i AH-64D. Wersje B i C były także wyprodukowane, jednak nigdy nie weszły do służby. Powstało wiele wersji eksportowych. Nie licząc małoseryjnej produkcji w Japonii[1], jedyną wersją produkowaną poza USA jest brytyjski Westland WAH-64 – licencyjna wersja AH-64D z kilkoma ulepszeniami.

W listopadzie 2011 przekazywano pierwszego Apache w zmodernizowanej wersji AH-64D Block III do US Army (z 8 sztuk zamówionych w 2010)[2]. Nowa wersja ma m.in. mocniejsze silniki GE T700-701D o mocy 2000 KM (1470 kW) każdy, kompozytowy wirnik, cyfrowy system transmisji danych z możliwością sterowania UAV, nowe radio i wzmocnione podwozie. W październiku 2012 roku AH-64D Apache Longbow Block III przemianowano na AH-64E, armia potwierdziła modernizację 96 z 690 planowanych sztuk, w tempie 48 rocznie. Tajwan zamówił 30 AH-64D Block III (AH-64E w nowej nomenklaturze) w 2011. W 2012 Indie wyraziły chęć zakupu AH-64E zamiast oferowanych przez Rosję Mi-28N[3]. W 2013 Korea Południowa wybrała AH-64E na przyszły śmigłowiec uderzeniowy i rozpoczęła rozmowy ws. zakupu 36 sztuk, śmigłowiec rywalizował z Bellem AH-1Z i TAI T-129B[4]. Śmigłowce w wersji E do 2016 roku zamówiły także Indonezja i Katar.

Budowa

WAH-64D widziany od przodu

Apache został zaprojektowany jako bardzo wytrzymała maszyna zdolna do działań na pierwszej linii frontu w każdych warunkach pogodowych, w dzień i w nocy. Kabina załogi jest opancerzona. Obaj członkowie siedzą w tzw. kevlarowej wannie. Dzięki nowoczesnej aparaturze nawigacyjnej (w szczególności dzięki użyciu kamer na podczerwień) i awionice śmigłowiec może latać nawet przy całkowitym braku widoczności. Odczyty przyrządów pomiarowych podawane są na wyświetlaczu zintegrowanym z hełmem pilota (rzutnik monookularowy przy hełmie). Naprowadzanie wieżyczki działka dokonywane jest poprzez obrót głowy pilota dzięki optycznemu monitorowaniu ruchów hełmu. Podczas projektowania Apache opracowano wiele nowatorskich rozwiązań. Jednym z nich jest jego wirnik skonstruowany z warstw włókien szklanych. Helikopter może kontynuować lot nawet z wielokrotnie przestrzelonymi łopatami.

Systemy zakłócania radaru oraz układy wabików cieplnych chronią śmigłowiec przed zestrzeleniem przez rakiety przeciwlotnicze naprowadzane na podczerwień oraz radarowo. Komputery do nawigacji w trudnym terenie oraz wykorzystanie sygnałów GPS pozwalają Apache’owi na przekradanie się wąskimi dolinami oraz odnajdywanie ukrytych celów bojowych. Połączenie tego wszystkiego powoduje, że AH-64 jest jednym z najlepszych śmigłowców tego typu na świecie. W trakcie walki współpracuje ze śmigłowcami obserwacyjnymi OH-58D Kiowa Warrior Scout.

Konstruktorzy podczas tworzenia AH-64 za cel nadrzędny obrali wysoką przeżywalność konstrukcji na polu walki. Osiągnęli to przede wszystkim dzięki:

  • bardzo dobrym osiągom
  • wyrafinowanej elektronice i wyposażeniu rozpoznawczemu (wieżyczka systemu TADS/PNVS oraz radar w wersji Longbow)
  • zastosowaniu opancerzenia
  • odizolowania silników od siebie (jeden od drugiego są rozdzielone przekładnią główną wirnika)
  • zastosowaniu bardzo wytrzymałych materiałów w konstrukcji wirników
  • wdrożeniu technologii, dzięki którym wyciek paliwa lub oleju silnikowego obniża możliwości bojowe w niewielkim stopniu (przez określony krótki czas).

W przypadku wykrycia i trafienia śmigłowca, zdolność przetrwania zależy od odporności na ogień obrony przeciwlotniczej. Wszystkie węzłowe elementy konstrukcji, mające znaczenie dla bezpieczeństwa lotu, są odporne na trafienia pociskami 12,7 mm. W razie zestrzelenia lub awaryjnego lądowania konstrukcja śmigłowca zapewnia załodze teoretyczne stuprocentowe bezpieczeństwo przy prędkości zderzenia z ziemią 12,8 m/s (46 km/h). Elementami absorbującymi energię uderzenia są: podwozie, wyłamywane do tyłu działko i odpowiednia konstrukcja kadłuba.

Wykorzystanie bojowe

Stany Zjednoczone

Apache swój chrzest bojowy odbył w 1989 r. w Panamie podczas operacji Just Cause.

Największe triumfy święciły Apache podczas I wojny w Zatoce Perskiej w roku 1991. Spora część sił pancernych Iraku została zniszczona przez ataki tych śmigłowców.

Kolejny atak na Irak nie wiązał się z koniecznością niszczenia wielkich zgrupowań czołgów. Apache biorące udział w II wojnie w Zatoce Perskiej zostały użyte do walki z piechotą. Podczas wykonywania zadań zdecydowanie odmiennych od przewidzianych podczas projektowania konstrukcji, okazały się podatne na uszkodzenia zadawane przez siły naziemne przeciwnika w pewnych warunkach terenowych. Nawet 80% AH-64 operujących w górach zostało ciężko uszkodzonych od nieprzyjacielskiego ognia. Podobnie w miastach – iracka piechota była zdolna do uszkadzania śmigłowców (np. przy pomocy wielkokalibrowych karabinów maszynowych, działek 23 mm, a nawet granatników przeciwpancernych RPG-7), czasami zmuszając maszyny do awaryjnego lądowania. Falę krytyki wobec sposobu wykorzystania AH-64 wywołało zdarzenie z 21 marca 2003, kiedy 32 lub 35 Apache z 11. Pułku wpadło w iracką zasadzkę ogniową koło Karbali, na skutek czego jeden został zestrzelony, a większość uszkodzonych. Następujące zmiany taktyki przyniosły minimalizację strat, a z kolei udział AH-64 okazał się istotny dla osłony konwojów lądowych oraz osłony lotnisk.

AH-64 zastosowano przez krótki okres również na Bałkanach, gdzie wspierał wojska ONZ. Został jednak szybko wycofany, gdyż charakterystyka terenu sprawiała, iż łatwo można było śmigłowiec zestrzelić przy użyciu np. granatników RPG-7.

Izrael

Izraelskie Siły powietrzne używają AH-64 jako zaawansowaną platformę do wykonywania precyzyjnych ataków z użyciem rakiet kierowanych, przeciwko różnorodnym celom. Podczas wojny z Libanem w latach 90. dokonywały ataków na placówki Hezbollahu, działając we wszelkich warunkach pogodowych, w dzień i w nocy. Podczas Intifady użyto ich z wykorzystaniem rakiet kierowanych, do zabicia przywódców Hamasu takich, jak Ahmed Jassin i Adnan al-Ghoul

Wielka Brytania

Za kwotę 2,5 miliarda funtów zostało zakupionych 67 AH-64D (w tym 59 WAH-64), by zastąpić wycofywane Westland Lynx. Były produkowane w latach 1998–2004. Maszyny napędzają silniki Rolls-Royce RTM322. Pierwszy z zamówionych śmigłowców przejęto oficjalnie 16 marca 2000 roku. Maszyny weszły w skład powołanej do życia w 1999 roku 16 Air Assault Brigade, powstałej z połączenia jednostek 24 Airmobile Brigade i 5th Airborne Brigade. Z kolei 16. Brygada weszła w skład wspólnego dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych dowództwa Joint Helicopter Command. Jednostki odpowiedzialnej koordynacje eksploatacji i wykorzystania wszystkich śmigłowców transportowych Royal Navy, wszystkich śmigłowców lotnictwa wojsk lądowych i śmigłowców wsparcia Royal Air Force[5]. Użytkowano je bojowo m.in. w Afganistanie i Libii. W 2016 kraj zrezygnował z modernizacji 50 używanych egzemplarzy do wersji AH-64E, zamiast tego zamierza zastąpić je od 2020 przez 50 fabrycznie nowych Guardianów[6].

Cena i użytkownicy

AH-64D izraelskich sił zbrojnych

Pierwotnie jeden egzemplarz AH-64A kosztował około 14,5 miliona dolarów amerykańskich. We wrześniu 2003 roku Grecja zamówiła 12 sztuk AH-64D wraz z uzbrojeniem za kwotę 657 milionów dolarów, co daje 56,25 miliona za sztukę. Singapur zakupił 20 AH-64D w dwóch partiach między 1999 i 2001. W 2011 zamówienie na 30 helikopterów w wersji Longbow Block III złożył Tajwan. Ich dostawy rozpoczęto w 2013 roku. W 2013 Korea Południowa zamówiła 36 AH-64E, których dostawy rozpoczęły się w 2016[7]. W 2012 roku Katar rozpoczął negocjacje ws. zakupu 24 AH-64E wraz z wyposażeniem za ok. 3 mld USD.

W 2016 rozpoczęto produkcję Guardianów dla Kataru w ramach kontraktu bez pakietu logistycznego i uzbrojenia wartego 667,5 mln USD, czyli cenie jednostkowej 27,8 mln USD, z dostawami od 2019[8]. Indonezja zamówiła osiem AH-64E Guardian. Na 2018 rok przewidywane jest rozpoczęcie dostaw pierwszych z 22 zamówionych AH-64E dla Indii[9].

Licencję na produkcję AH-64D Block II dla lądowych sił samoobrony Japonii kupił koncern Fuji (FHI) w związku z planowanym zamówieniem 62 śmigłowców, lecz ostatecznie zamówienie japońskie ograniczyło się jedynie do 13 śmigłowców, w tym dwa pierwsze zbudowano w USA[1]. Zastosowano w nich po raz pierwszy pociski powietrze-powietrze Stinger[1]. W 2007 roku AH-64D został przyjęty na uzbrojenie Japonii (spotyka się też oznaczenie fabryczne AH-64DJP), lecz z przyczyn finansowych poprzestano na małej serii, której dostawa rozciągnęła się do 2017 roku[1]. Jeden z nich został rozbity w wypadku 5 lutego 2018 roku[1].

Helikoptery Apache posiadają:

Wypadki

Polska

Podczas manewrów o kryptonimie Victory Strike II w październiku 2001 amerykański śmigłowiec AH-64 rozbił się na poligonie w Drawsku Pomorskim. Podczas awaryjnego lądowania zginął pilot Michael E. Reece. Przyczyną katastrofy była usterka techniczna[11].

Albania

27 kwietnia 1999 w pełni uzbrojony AH-64 rozbił się i eksplodował podczas lotu treningowego. Załoga odniosła niewielkie obrażenia.

5 maja 1999 dwóch pilotów zginęło w wypadku niedaleko lotniska w Tiranie. Przypuszczalnie przyczyną był wybuch zasobników z amunicją.

Porównywalne konstrukcje

Przypisy

  1. a b c d e f Leszek Wieliczko. Japońskie AH-64D Apache. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 6/2018, s. 75-77, czerwiec 2018. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655. 
  2. Altair – Najnowszy Apache dla US Army. altair.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-09)]..
  3. Zamieszanie z indyjskimi AH-64 Apache. 2 kwietnia 2013.
  4. South Korea to buy 36 AH-64E Apaches.
  5. Pierwszy brytyjski Apache, „Skrzydlata Polska”, nr 4 (2000), s. 19, ISSN 0137-866x
  6. Wielka Brytania kupi AH-64E.
  7. South Korea's first four AH-64E combat helicopters delivered to combat units.
  8. Katar kupuje AH-64E.
  9. Paweł Behrendt: Indie ujawniają przyszłą dyslokację Apache’ów. konflikty.pl, 12 sierpnia 2017. [dostęp 2017-08-13].
  10. Michał Gajzler. Logika i konsekwencja. Niderlandy modernizują swoją armię. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2022, s. 39, wrzesień 2022. Magnum-X. 
  11. W Drawsku rozbił się amerykański śmigłowiec.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
AH-64D Apache Longbow.jpg
An AH-64D Apache Longbow helicopter from 1st Battalion, 101st Aviation Regiment, based at Forward Operating Base Speicher, Iraq.
OperatorsofAh-64.png
Operators of Ah-64
A blank map of the world as of 2008, with country outlines, for making country locator maps. This map uses the Robinson projection centered on the Greenwich Prime Meridian and includes various ... (?)
RamatDavid 020517 Saraf 01.jpg
Autor: Oren Rozen, Licencja: CC BY-SA 4.0
113 Squadron AH-64D Saraf at the Israeli Air Force exhibition at Ramat David AFB on Israel's 69th Independence Day. The aircraft is seen carrying both Hellfire training rounds (right) and Tammuz/Spike NLOS missiles (left)
UK Army Air Corps AHDT WAH-64D Longbow Apache AH1 ZJ203 ILA Berlin 2016 01.jpg
(c) Julian Herzog, CC BY 4.0
United Kingdom Army Air Corps Attack Helicopter Display Team (AHDT) Westland WAH-64D Longbow Apache AH1 (reg. ZJ203, cn DU037/WAH037) at ILA Berlin Air Show 2016.