Bogdan Białek

Bogdan Białek
Ilustracja
Wręczenie nagrody księdza Stanisława Musiała, Kraków 2010
Data i miejsce urodzenia

11 stycznia 1955
Białystok

Rodzaj działalności

wydawnicza, społeczna

Redaktor naczelny, prezes stowarzyszenia
Przynależność

Charaktery, Stowarzyszenie im. Jana Karskiego

Odznaczenia
Brązowy Krzyż Zasługi

Bogdan Białek (ur. 11 stycznia 1955 w Białymstoku) – prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego[1], fundator Fundacji Bogdana Białka Fratelli Tutti, założyciel i redaktor naczelny miesięcznika „Charaktery[2] w latach 1997–2020, współprzewodniczący[3] Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów w latach 2014-2017, Członek Honorowy Klubu Chrześcijan i Żydów „Przymierze” w Krakowie[4] oraz członek Komitetu Honorowego Międzynarodowego Instytutu Dialogu i Tolerancji im. Jana Karskiego[5]. W 1978 ukończył psychologię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, następnie zaś Studium Duchowości w jezuickim Collegium Bobolanum w Warszawie oraz podyplomowe studium Uważność i Współczucie na Uniwersytecie SWPS w Warszawie. W 1994 był stypendystą German Marshall Fund na Uniwersytecie Duke. Od 2020 roku emeryt. Członek Towarzystwa Dziennikarskiego oraz Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny.

Działalność opozycyjna

W latach 80. współtworzył kielecką „Solidarność”. Pełnił funkcję redaktora naczelnego związkowego pisma „Notes” oraz współpracował w pismami „Robotnik”, "Tygodnik Mazowsze", "KOS" i inne. W stanie wojennym działał w podziemiu i Biskupim Komitecie Pomocy Potrzebującym w Kielcach, a także współpracował z angielską organizacją charytatywną Medical Aid for Poland. Działacz Duszpasterstwa Ludzi Pracy w Kielcach. W 1989 roku zaangażowany w organizację NSZZ Milicji Obywatelskiej woj. kieleckiego. W 1989 rzecznik Świętokrzyskiego KO "S", zaangażowany w organizacje wyborów 3 VI 1989, organizator wielu wieców i spotkań przedwyborczych. W 1990 był Przewodniczącym Komitetu Wyborczego Tadeusza Mazowieckiego. Współtworzył Komitet Obywatelski i Unię Demokratyczną w województwie świętokrzyskim. W latach 80 współpracował z Brytyjską Fundacją Medical Aid for Poland.

Działalność do 1990

W latach 1973–1976 stały współpracownik „Gazety Białostockiej”. W latach 1974–1977 pracował na Akademii Medycznej w Krakowie. W latach 1979–1983 był asystentem w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach. W 1983 roku pełnił funkcję wiceprzewodniczącego sekcji treningu psychologicznego przy Zarządzie Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. W 1984 został pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1986–1989 pracował w Instytucie Psychologii Zdrowia w Warszawie. Od września 1989 roku dziennikarz „Gazety Wyborczej”.

Działalność po 1990

W 1990 stworzył w Kielcach „Gazetę Lokalną” – pierwszy w Polsce dodatek regionalny do „Gazety Wyborczej”. Redaktor naczelny i dyrektor oddziału „GW” w Kielcach do 1995 roku. W latach 1996–2001 prezes Studia Full Scan w Kielcach, w latach 1999–2000 redaktor naczelny regionalnego dziennika „Słowo Ludu”. W 1997 roku założył miesięcznik psychologiczny „Charaktery” i został jego redaktorem naczelnym. Od 2003 właściciel spółki Charaktery sp. z o.o. wydającej „Charaktery”, „Psychologię Dziś” oraz „Style i Charaktery” i „Psychologię w Szkole”. Jest współtwórcą psychologicznego portalu społecznościowego charaktery.eu oraz stron: psychologiadzis.eu, styleicharaktery.eu, a także wydawcą książek w ramach Biblioteki Charakterów, w której ukazało się ponad sto tytułów. Zainicjował dwa cykliczne wydarzenia promujące polską psychologię: Ogólnopolski Turniej Wiedzy Psychologicznej (dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych) oraz Konkurs Nagroda Teofrasta dla najlepszych polskich książek psychologicznych.

Działalność społeczna

W 1994 twórca pierwszego w Polsce muzeum upamiętniającego ofiary totalitaryzmu – Muzeum Pamięci Narodowej lat 1939–1956 w Kielcach. W 1995 założył Obywatelskie Stowarzyszenie „Pamięć–Dialog–Pojednanie” i pełnił w nim funkcję prezesa. W 1995 dzięki jego interwencji odbyły się oficjalne, zorganizowane przez władze miejskie, obchody 50. rocznicy pogromu Żydów w Kielcach. Był także pomysłodawcą i autorem ekspiacyjnej odezwy do Żydów w Polsce i na świecie, podpisanej przez ogólnie znane w Kielcach osoby. Z jego inicjatywy od 2000 roku w rocznicę pogromu odbywają się w Kielcach marsze pamięci i pojednania[6].

W 2004 dzięki jego inicjatywie kieleckiemu gimnazjum przy ulicy Jasnej nadano imię Jana Karskiego. W uroczystościach wziął udział Marek Edelman, który po raz pierwszy od czasu pogromu zdecydował się na przyjazd do Kielc. Powiedział wówczas do młodzieży znamienne słowa: „Byłem w Kielcach dzień po pogromie. Widziałem martwych ludzi, krew na chodnikach. Od tego czasu nie przyjeżdżałem tutaj. Minęło 50 lat i znów tu jestem. Czas wyplenił zło z tego miasta. Kielce to już inne, lepsze miasto”[7].

W 2005 założył Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, którego jednym z zadań jest aktywne włączenie mieszkańców Kielc w dialog polsko-żydowski. W kwietniu 2005 jedną z pierwszych inicjatyw Stowarzyszenia było ustawienie ławeczki Jana Karskiego na głównej ulicy miasta, nieopodal miejsca, w którym dokonano pogromu[8]. Bogdan Białek jest inicjatorem i fundatorem pomnika Menora, upamiętniającego życie i zagładę Żydów kieleckich, pomnika Brama na cmentarzu żydowskim w Bodzentynie, i, wspólnie z Yacovem Kotlickim, pomnika nagrobnego ofiar pogromu kieleckiego znajdującego się na Pakoszu[9].

W listopadzie 2014 roku Stowarzyszenie im. Jana Karskiego w budynku Planty 7, miejscu zbrodni z 1946 roku, utworzyło Instytut Kultury Spotkania i Dialogu, w którym czynne są dwie stałe wystawy o pierwszym (11 listopada 1918) i drugim (4 lipca 1946) pogromach kieleckich. Scenariusze obu wystaw napisał Bogdan Białek. Instytut prowadzi szeroką działalność edukacyjną i kulturotwórczą.

Publikacje

Zadebiutował w 1972 w miesięczniku „Poezja”. Następnie publikował w „Gazecie Białostockiej”, „Gazecie Wyborczej”, „Słowie Ludu”, „Charakterach”, „Tygodniku Powszechnym”, „Więzi”, „Życiu Duchowym”, „Kontekstach” oraz „Buillettin of Transregional Center for Democratic Studies”. Opublikował 11 prac naukowych z zakresu psychologii. O jego działalności Lawrence Loewinger i Michał Jaskulski zrealizowali film „Przy Planty 7/9/ Bogdan's Journey”[10]. W 2009 roku opublikował w austriackim czasopiśmie „Spurensuche” nr 1-4/2009, Wiedeń, artykuł pt. „Andenken an die Opfer vom 4. Juli 1946. Schritte zur Versöhnung in Kielce”. W 2012 roku opublikował książkę o Marku Edelmanie „Kilka rzeczy o Doktorze, które trzeba o Nim wiedzieć”[11]. Także w 2012 publikuje rozdział „Jakiego księdza potrzebują mężczyźni” w książce „Sztuka bycia księdzem” pod red. Józefa Augustyna[12]. W 2013 roku, z okazji 40-lecia pracy dziennikarskiej, opublikował dwie książki: Prowincje i Cienie i ślady. W następnych latach ukazały się zbiory Płaczę z tymi, którzy nie płaczą oraz Kilka ważnych pytań bez odpowiedzi. W 70 rocznicę pogromu kieleckiego pod redakcja Bogdana Białka ukazał się tom wypowiedzi i referatów pod tytułem PAMIĘĆ - DIALOG - POJEDNANIE. Duchowe wymiary przebaczenia.

Nagrody, odznaczenia, wyróżnienia

  • Brązowy Krzyż Zasługi (2001),
  • Nagroda Prezydenta Miasta Kielc w 2004 roku,
  • Nagroda im. Łukasza Hirszowicza, przyznana w 2008 r. przez Żydowski Instytut Historyczny,
  • Nagroda za działalność kulturalną Marszałka Województwa Świętokrzyskiego – 2008,
  • Medal pamiątkowy Powstania w Getcie Warszawskim, przyznawany przez Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej (2008),
  • Nagroda im. ks. Stanisława Musiała za „Inicjatywy społeczne promujące dialog chrześcijańsko-żydowski i polsko-żydowski”, przyznana w kwietniu 2010. Nagroda ta została ustanowiona i przyznawana jest przez krakowski Klub Chrześcijan i Żydów Przymierze, jej fundatorami są natomiast: Prezydent Miasta Krakowa oraz Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, który przewodniczy kapitule Nagrody. Sylwetkę laureata i uzasadnienie przyznania nagrody przedstawił prezydent Krakowa, profesor Jacek Majchrowski: „Przyznawana od ubiegłego roku Nagroda im. ks. Musiała honoruje dziś jednego z najwybitniejszych kontynuatorów jego dzieła; jednego z najbardziej wytrwałych i nieugiętych konstruktorów polsko-żydowskiego dialogu, bliskiego patronowi Nagrody, dzięki odwadze nazywania rzeczy po imieniu i dzięki owym niepodlegającym dyskusjom wartościom: dobru i prawdzie”[13],
  • Nagroda Fundacji Polcul w 2011 roku, wręczenie Nagrody w Domu Polonii w Warszawie przez Panią Ambasador Australii,
  • Świętokrzyska Victoria, kategoria „Osobowość”, Nagroda Marszałka Województwa Świętokrzyskiego w 2012 roku,
  • Nagroda im. Ireny Sendlerowej przyznawana przez Fundacje Taube Philanthropies dla Polaków podtrzymujących polsko-żydowskie dziedzictwo i pamięć o Holokauście (2017),
  • Nagroda specjalna przyznawana przez dyrektora Muzeum Historii Żydów "POLIN" (2018),
  • Odznaka Honorowa "Działacz opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych" (2019),
  • Honorowa Odznaka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (2020).

Przypisy

  1. Bogdan Białek, prezes Stowarzyszenie im. Jana Karskiego. www.jankarski.org.pl.
  2. Redakcja magazynu „Charaktery”. www. Charaktery.eu.
  3. Bogdan Białek współprzewodniczącym Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. www.prchiz.pl.
  4. Klub Chrześcijan i Żydów Przymierze. www.przymierze.krakow.pl. [dostęp 2013-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-27)].
  5. Międzynarodowy Instytut Dialogu i Tolerancji im. Jana Karskiego. www.instytut-karskiego.org. [dostęp 2013-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-12)].
  6. Marsz Pamięci i Pojednania. www.szabaton.kielce.eu. [dostęp 2011-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-17)].
  7. Wypowiedź Marka Edelmana w czasie pobytu w Kielcach. www.jankarski.org.pl.
  8. Ławeczka Jana Karskiego w Kielcach. www.szabaton.kielce.eu. [dostęp 2011-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-17)].
  9. Pomnik ku czci ofiar pogromu w Kielcach. www.otwarta.org.
  10. O filmie „Nie dla umarłych”. www. notforthedead.pl.
  11. Kilka rzeczy o Doktorze”. www.m.onet.pl.
  12. Jakiego księdza potrzebują mężczyźni”. www.deon.pl.
  13. Wręczenie Nagrody im. księdza Stanisława Musiała. www.uj.edu.pl.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Brązowy Krzyż Zasługi BAR.svg
Baretka: Brązowy "Krzyż Zasługi".
Bogdan Bialek.jpg
Autor: Wiesław Majka, Fotoreporter Urzędu Miasta w Krakowie, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bogdan Białek