Bogusław Linda
.jpg) Bogusław Linda (2018) | |
| Data i miejsce urodzenia | 27 czerwca 1952 |
|---|---|
| Zawód | aktor, reżyser, scenarzysta |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności | od 1973 |
| Odznaczenia | |
  | |
 | |
Bogusław Linda (ur. 27 czerwca 1952 w Toruniu) – polski aktor, reżyser, scenarzysta teatralny i filmowy, komik i pedagog.
Bywa określany „jednym z najpopularniejszych polskich aktorów filmowych”[1], uchodzi także za „idola młodzieży lat 90.”[2] i „idola pokolenia »„Solidarności”«”[3]. Występował w filmach twórców, takich jak Krzysztof Kieślowski, Agnieszka Holland, Andrzej Wajda i Władysław Pasikowski. Współzałożyciel i wykładowca Warszawskiej Szkoły Filmowej.
Życiorys
Urodził się 27 czerwca 1952 w Toruniu[4], gdzie ukończył II Liceum Ogólnokształcące. W 1975 ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie[4], w spektaklu dyplomowym Szewcy zagrał Sajetana[5].
Podczas studiów nawiązał współpracę z krakowskim Teatrem Starym, w którym debiutował w 1975 rolą Teofila Dąbrowskiego w Białych ogrodach w reżyserii Romany Próchnickiej[5], grał też młodego oficera w Warszawiance Stanisława Wyspiańskiego w reż. Henryka Tomaszewskiego i Mikołka w Zbrodni i karze Fiodora Dostojewskiego w reż. Macieja Prusa[6][5]. W latach 1978–1981 grał w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w sztukach, takich jak Czarodziejska góra Thomasa Manna czy Ameryka Franza Kafki[5]. W 1979 zadebiutował jako reżyser teatralny spektaklem Szelmostwa Skapena Moliera, wystawianym przez wrocławską PWST[7]. W latach 1980–1983 był aktorem warszawskiego Teatru Studio[8][7].
Na ekranie debiutował w 1976 rolą w polsko-norweskim filmie Haakona Sandoya Dagny[7]. Jego pierwszą ważną rolą był anarchista Gryziak w Gorączce (1980) w reż. Agnieszki Holland[9], u której następnie zagrał kalekę w Kobiecie samotnej (1981)[10]. Ponadto wcielił się w Dzidka w Człowieku z żelaza (1981) Andrzeja Wajdy, Witka Długosza w Przypadku (1981) Krzysztofa Kieślowskiego i Klemensa Króla w Matce Królów (1982) Janusza Zaorskiego, bohaterów „naznaczonych egzystencjalnym niepokojem, zmuszonych do beznadziejnych zmagań z wrogą rzeczywistością”[11]. Również w 1982 wyjechał na kilka miesięcy do Paryża, gdzie pracował przy filmie Wajdy Danton (1983), w którym zagrał Louis de Saint-Justa[12].
Aktorskie emploi wrażliwca próbował przełamać w filmie Jacka Bromskiego Zabij mnie glino (1987), w którym zagrał groźnego przestępcę Jerzego Malika. W 1988 zadebiutował jako reżyser, tworząc krótkometrażowy film Koniec (1990). Następnie wyreżyserował Seszele (1991)[13].
W 1992 wcielił się w postać Franza Maurera, esbeka z zasadami, w Psach Władysława Pasikowskiego. Ta rola ukształtowała wizerunek Lindy jako cynicznego „twardziela”[14]. Ugruntowały go role w filmach Psy 2 (1994), Sara (1997), Pułapka (1997) i Demony wojny według Goi (1998). W filmie Sara dodatkowo udowodnił talent wokalny, śpiewając własną interpretację piosenki Leonarda Cohena „I’m Your Man”[15]. Ponadto w latach 90. uznanie krytyki przyniosły mu role sztukmistrza Stygmy w Jańciu Wodniku (1993) Jana Jakuba Kolskiego, Michała Suleckiego, ojca walczącego o prawo wychowywania swojej córki w Tacie (1995) Macieja Ślesickiego, księdza Robaka w Panu Tadeuszu (1999) Andrzeja Wajdy oraz Ryśka Rudego w komedii wojennej Złoto dezerterów (1998) Janusza Majewskiego. W 1996, podczas Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach, odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd.
W 1998 zrealizował dla Telewizji Polskiej serial dokumentalny Projekt X[16], składający się z 13 reportażów nagranych przez aktora podczas podróży po świecie[17].
W 2001 zagrał gangstera Alexa w filmie Władysława Pasikowskiego Reich, Petroniusza w filmie Jerzego Kawalerowicza Quo Vadis i policjanta w filmie drogi Sezon na leszcza. W 2002 nagrał piosenkę „Gdzie mam szukać cię” wspólnie z ukraińską skrzypaczką Assią Akhat. Jesienią 2002 na antenie TVN prowadził talk-show Co ty wiesz o gotowaniu, czyli Linda w kuchni[18]. Program został zdjęty z ramówki po sześciu odcinkach z powodu niskiej oglądalności[19].
W 2005 zagrał rolę komediową w filmie Czas surferów, a także wystąpił w serialach komediowych Dziki i Dziki 2: Pojedynek, a także nagrał album studyjny pt. Las putas melancólicas z zespołem Świetliki. W 2006 wystąpił w polsko-amerykańskim westernie Letnia miłość, a także nakręcił film Jasne błękitne okna, w którym zagrał u boku Joanny Brodzik i Beaty Kawki. W 2009 zagrał podrywacza Cezarego w komedii Wojciecha Wójcika Randka w ciemno. 5 października 2009 z rąk sekretarza stanu w MKiDN Piotra Żuchowskiego odebrał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[20].
1 kwietnia 2011 premierę kinową miał film Macieja Ślesickiego Trzy minuty. 21:37, w którym wcielił się w rolę malarza. 19 kwietnia 2012 weszła do teatrów w Warszawie wyreżyserowana przez niego sztuka pt. Merlin Mongoł, będąca jego debiutem reżyserskim w sztuce teatralnej.
16 maja 2014 został odznaczony, a 26 maja – udekorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i twórczej, i działalności społecznej”[21][22]. Został również uhonorowany w Alei Gwiazd w swym rodzinnym mieście Toruniu, gdzie na Rynku Staromiejskim odsłonił drugą z serii „katarzynek” – podpisów słynnych torunian.
Wystąpił w prowadzonej w 2003 roku kampanii Pij mleko! Będziesz wielki[23]. W listopadzie 2017 wziął udział w akcji „Ramię w ramię po równość” Kampanii Przeciw Homofobii[24].
Życie prywatne
Jest synem Aliny Lindy, profesor uniwersyteckiej[16]. Aktor chroni swoją prywatność i rzadko udziela wywiadów[25] i informacji o życiu osobistym. W młodości cieszył się powodzeniem u kobiet, w środowisku aktorskim słynął z romansów[26][27]. W 2000 wziął ślub z Lidią Popiel, którą poznał na planie filmu Kroll. Mają córkę Aleksandrę (ur. 1992 r.). Z poprzedniego małżeństwa ma dwóch synów: bliźniaków Mikołaja i Michała (ur. 1979 r.)[28].
Pasjonuje się jeździectwem i łowiectwem. Uznawany jest za dobrego myśliwego i świetnego strzelca[29].
Filmografia
Aktor – reklamy
Wystąpił w kampaniach reklamowych sieci restauracji fast food Burger King[30], producenta dżinsów Americanos[30], Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego Winterthur[30], marki telewizyjnych kanałów filmowych Cinemax[30], suplementu diety Pharmaton Geriavit[30], producenta wódki Bols Platinum[30], marki samochodowej Renault[30] i papierosów West.
Aktor
- 1973: Czarne chmury – jako halabardnik w Barbakanie
- 1976: Dagny – jako Stanisław Sierosławski
- 1977: Wodzirej – jako lekarz
- 1977: Pasja – jako mężczyzna w salonie krakowskim
- 1979: Wściekły – jako Zbigniew Zajdowski, kolega Ewy Okrzesikówny
- 1979: Janek – jako towarzysz ZWM
- 1980: Gorączka – jako Gryziak
- 1980: Punkt widzenia – jako Włodek Jakubowski
- 1981: Wolny strzelec – jako Rysiek
- 1981: Człowiek z żelaza – jako Dzidek
- 1981: Przypadek – jako Witek Długosz
- 1981: Kobieta samotna – jako Jacek Grochala
- 1981: Dreszcze – jako funkcjonariusz UB
- 1981: Wierne blizny – jako Mieczysław Szochowski „Miki”, kolega Madejskiego
- 1982: Danton – jako Louis de Saint-Just
- 1982: Matka Królów – jako Klemens Król
- 1982: Stracone złudzenia – jako Andras Daniel
- 1983: Eskimosce jest zimno – jako pianista Laci
- 1983: Synteza – jako sędzia Sądu Rady Narodów
- 1984: Ceremonia pogrzebowa – jako Stefan
- 1984: Płatki, kwiaty, wieńce – jako Kornel Tornoczy
- 1984: Człowiek do specjalnych poruczeń – jako urzędnik
- 1985: Rośliny trujące – jako Adam
- 1985: Tanie pieniądze – jako Tojfel
- 1986: Biała wizytówka – jako książę Bolko
- 1986: Magnat – jako książę Bolko
- 1986: Maskarada – jako Jacek Burda
- 1986: W zawieszeniu – jako porucznik
- 1986: Inna wyspa – jako Andrzej, syn Karolki
- 1987: Zabij mnie glino – jako gangster Jerzy Malik
- 1987: Kocham kino – jako Korwin
- 1987: Cienie – jako Edward
- 1988: Crimen – jako Tomasz Błudnicki
- 1988: Dekalog VII – jako Wojtek
- 1988: Chichot Pana Boga – jako pomocnik Rosena
- 1988: Inny świat – jako ojciec Jensa
- 1989: Porno – jako Miki
- 1989: Ostatni dzwonek – jako członek jury Festiwalu Młodych Teatrów w Gdańsku
- 1989: Sztuka kochania – jako Lewacki
- 1990: Pasażerowie na gapę – jako Piotr
- 1990: Urodziny Kaja
- 1990: Kanalia – jako Zbych
- 1991: In flagranti – jako doktor Adam Nowak
- 1991: Kroll – jako porucznik Arek
- 1992: Sauna – jako Janek, Polak
- 1992: Psy – jako Franz Maurer
- 1992: Wszystko co najważniejsze – jako Bogucki
- 1992: Pamiętnik znaleziony w garbie – jako Ewald
- 1993: Magneto – jako dyrektor
- 1993: Jańcio Wodnik – jako Stygma
- 1993: Obcy musi fruwać – jako scenarzysta Kamil Budziński
- 1993: Pora na czarownice – jako ksiądz Jan
- 1994: Miasto prywatne – jako Pawik
- 1994: Psy 2. Ostatnia krew – jako Franz Maurer
- 1995: Prowokator – jako Artur Herling
- 1995: Tato – jako Michał
- 1996: Słodko gorzki – jako Kamiński
- 1996: Szamanka – jako Michał
- 1997: Sara – jako Leon
- 1997: Pułapka – jako Szuster
- 1997: Szczęśliwego Nowego Jorku – jako Janek „Serfer”
- 1998: Demony wojny według Goi – jako major Keller
- 1998: Billboard – jako Śliski
- 1998: Złoto dezerterów – jako Rudy
- 1998: Zabić Sekala – jako Sekal
- 1999: Pan Tadeusz – jako Jacek Soplica/Ksiądz Robak
- 1999: Operacja Samum – jako Broński
- 2000: Sezon na leszcza – jako policjant
- 2001: Quo vadis – jako Petroniusz
- 2001: Stacja – jako gangster
- 2001: Reich – jako Alex
- 2002: Segment ’76 – jako Marks
- 2002: Haker – jako Tosiek, palacz w kotłowni / jako on sam
- 2002: Quo vadis – jako Petroniusz
- 2003: Tak czy nie? – jako Sławomir Melanowski
- 2004: Dziki – jako Andrzej Ptaszyński „Ptasior”
- 2005: Dziki 2: Pojedynek – jako Marian Ptaszyński „Ptasior”
- 2005: Czas surferów – jako Dżoker
- 2006: Jasminum – jako aktor Zeman
- 2006: Letnia miłość – jako szeryf
- 2006: Jasne błękitne okna – jako Artur, mąż Beaty
- 2007–2008: I kto tu rządzi? – jako Tomek Czajka
- 2007: Prawo miasta – jako ojciec Jagi
- 2009: Randka w ciemno – jako Cezary
- 2010: Trzy minuty. 21:37 – jako malarz
- 2010: Kajínek – jako Dolezal
- 2010: Ratownicy – jako Jan Tarnowski
- 2010: Mika i Alfred ( Podezření) – jako naczelnik Ugro
- 2011: 1920 Bitwa warszawska – jako płk Bolesław Wieniawa-Długoszowski
- 2011: Sztos 2 – jako Królikowski „Królik”, major SB
- 2012: Paradoks – jako Marek Kaszowski
- 2013: Bezdech – jako Jerzy
- 2015: Pitbull. Nowe porządki – jako gangster Tomasz Barbasiewicz „Babcia”
- 2016: Powidoki – Władysław Strzemiński[31]
- 2017: Ach śpij kochanie – jako major Olszowy
- 2018: Kobiety mafii – jako Paweł Chyb „Padrino”
- 2019: Planeta singli 3 – Maks Wilczyński
- 2019: Diablo. Wyścig o wszystko – Razor
- 2019: Czarny mercedes – jako Ernst Kluge
- 2020: Psy 3. W imię zasad – Franz Maurer[32]
Scenarzysta filmowy
- 1988: Koniec
Scenarzysta i reżyser teatralny
- 2012: Merlin Mongoł (Teatr Ateneum)
- 2014: Tramwaj zwany pożądaniem (Teatr Ateneum)
Reżyser filmowy
- 1988: Koniec
- 1990: Seszele
- 2000: Sezon na leszcza
- 2006: Jasne błękitne okna
Gościnnie
- 1998: 13 posterunek jako gwiazdor-aktor Bogusław Linda (odc.12)
- 2004: Fala zbrodni jako „Pietia” (odc.15)
- 2015: Przypadki Cezarego P. jako on sam (odc. 11)
Polski dubbing
- 1990: Seszele – jako Uśmiechnięty (postać zagrana przez Grzegorza Ciechowskiego), wysłannik pani Grażyny
- 2001: Głupki z kosmosu – jako Bolok
- 2006: Heroes of Might and Magic V – jako: Agrael/Raelag
- 2010: God of War III – jako Kratos
- 2010: God of War: Duch Sparty – jako Kratos
- 2011: Jeż Jerzy – on sam
- 2012: PlayStation All-Stars Battle Royale – jako Kratos
- 2013: God of War: Wstąpienie – jako Kratos
Dyskografia
|
| ||||||||||||||||||||||
Twórczość
- Spagetti dla samotnego mężczyzny. Studio Marka Łebkowskiego, 2004
- z Magdą Umer: Zły chłopiec. Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2015, ISBN 978-83-764-2525-2
Nagrody filmowe i nominacje
- 1981: Nagroda Złote Lwy 8 FPFF za rolę w filmie Gorączka
- 1987: Nagroda Złote Lwy 12 FPFF za rolę w filmie Magnat
- 1987: Nagroda Złote Lwy 12 FPFF za rolę w filmie Przypadek
- 1988: Nagroda Złote Lwy 13 FPFF za rolę w filmie Kobieta samotna
- 1988: Nagroda Szefa Kinematografii za rolę w filmie Zabij mnie glino
- 1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie Kanalia
- 1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie In flagranti
- 1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie Kroll
- 1991: Nagroda na Festiwal Młodości w Kijowie za film In flagranti
- 1992: Nagroda Złote Lwy 17 FPFF w kategorii:pierwszoplanowa rola męska w filmie Psy
- 1994: Nagroda Valenciennes w kategorii: najlepsza główna rola męska w filmie Psy
- 1995: Nagroda Złote Lwy 20 FPFF w kategorii:pierwszoplanowa rola męska w filmie Tato
- 2000: Nominacja: Orły w kategorii: najlepsza główna rola męska; za rok 1999 dla filmu Pan Tadeusz
- 2001: Srebrny Bilet dla filmu Sezon na leszcza, nagroda Stowarzyszenia „Kina Polskie”
- 2001: Nagroda Złote Lwy 26 FPFF dla filmu Sezon na leszcza w kategorii: najlepszy film komediowy
- 2012: Złota Kaczka w kategorii: Najlepszy aktor filmów sensacyjnych
- 2013: Festiwal Dwa Teatry: Nagroda aktorska za rolę męską w kategorii spektakli Teatru Telewizji – za rolę Jerzego w spektaklu Bezdech w reżyserii Andrzeja Barta[37]
Przypisy
- ↑ Bogusław Linda w bazie filmpolski.pl
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 82.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 84.
- ↑ a b Zawiślański i Parowski 1994 ↓, s. 5.
- ↑ a b c d Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 101.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 23.
- ↑ a b c Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 102–103.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 29.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 79.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 35.
- ↑ B. Kosecka, Bogusław Linda, s. 337.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 41.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 37, 38.
- ↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 81.
- ↑ Sara w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 12. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ Projekt X. filmpolski.pl. [dostęp 2020-07-06]. (pol.).
- ↑ Co ty wiesz o gotowaniu.
- ↑ Pożegnanie z Lindą.
- ↑ Gloria Artis dla aktorów. tvp.info, 5 października 2009. [dostęp 2012-12-29].
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 757.
- ↑ Prezydent: To dobre lata dla polskiej kultury / Ordery i odznaczenia / Aktualności / Archiwum Bronisława Komorowskiego / Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, prezydent.pl [dostęp 2017-11-22].
- ↑ Pij mleko! Będziesz wielki. wirtualnemedia.pl, 2004-12-06. [dostęp 2022-04-24].
- ↑ „Jeśli ludzie się kochają, to ich prywatna sprawa. Nie nam wtykać w to nos”. Bogusław Linda Sojusznikiem LGBT. newsweek.pl, 2017-11-14. [dostęp 2017-11-14].
- ↑ Oskar Maya: Jest jeden powód, dla którego Lindzie od lat uchodzi więcej niż innym aktorom. Za co kochamy „Bogusia”?. natemat.pl, 2017-01-12. [dostęp 2020-07-06]. (pol.).
- ↑ Monika Jaruzelska i Bogusław Linda: najbardziej strzeżony romans lat 80., plejada.pl, 27 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-13] (pol.).
- ↑ Wszystkie kobiety Lindy, www.se.pl [dostęp 2020-12-14].
- ↑ Bogusław Linda ma dwóch synów bliźniaków, OnetKobieta, 25 października 2012 [dostęp 2020-12-13] (pol.).
- ↑ Adam Jaworski „Myśliwy strzela i… serce go boli”, [w:] Kronika Tygodnia – Zamość 20.10.2009, https://web.archive.org/web/20141211124137/http://www.roztocze.net/newsroom.php/27402_My%C5%9Bliwy_strzela_i%E2%80%A6_serce_go_boli_.html.
- ↑ a b c d e f g Bogusław Linda podpisał kolejny kontrakt reklamowy. plejada.pl, 2015-05-30. [dostęp 2020-07-06]. (pol.).
- ↑ Powidoki w bazie filmpolski.pl [dostęp 2016-10-10].
- ↑ „Psy 3. W imię zasad”: Linda i Pazura na pierwszych zdjęciach z planu. Onet.pl. [dostęp 2019-07-15].
- ↑ Płyta Las putas melancólicass – Świetliki. muzyka.onet.pl. [dostęp 2013-10-25].
- ↑ OLiS – sprzedaż w okresie 02.01.2006 – 08.01.2006. olis.onyx.pl. [dostęp 2013-10-25].
- ↑ LP3 – Statystyki dla wykonawcy Świetliki i Bogusław Linda. lp3.pl. [dostęp 2013-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ SLiP – Statystyki dla wykonawcy Świetliki feat. Linda. radioszczecin.pl. [dostęp 2013-10-25].
- ↑ Dwa Teatry: Tango Mrożka i Mewy Akunina najlepsze. Wprost, 2013-06-04. [dostęp 2013-08-03].
Bibliografia
- Stanisław Zawiśliński, Maciej Parowski: Powiedzmy Linda. 1994. ISBN 83-901562-1-0.
- Kosecka B., Bogusław Linda, [w:] Słownik filmu pod. R. Syski, Kraków 2005, s. 337–338.
- Wakar J., Wyblakły uśmiech Bogusława Lindy, „Kultura” (dodatek do „Dziennik. Europa-Polska-Świat”), nr z dn. 12.01.2007, s. 76–77.
- Stanisław Zawiśliński, Powiedzmy Linda, Warszawa, Taurus, 1994.
Linki zewnętrzne
- Bogusław Linda w bazie IMDb (ang.)
- Bogusław Linda w bazie Filmweb
- Bogusław Linda w bazie filmpolski.pl
- Bogusław Linda na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Bogusław Linda w bazie Akademii Polskiego Filmu
- ISNI: 0000 0001 1871 7526
- VIAF: 87348994
- LCCN: no98035973
- GND: 121310752
- BnF: 140384905
- SUDOC: 076469611
- NLA: 41009077
- NKC: pna2006322509
- BNE: XX1612121
- NTA: 203871812
- BIBSYS: 99026516
- PLWABN: 9810574376105606
- NUKAT: n95003322
- J9U: 987007414039605171
- CONOR: 67339875
- KRNLK: KAC2020P6708
- LIH: LNB:CSWO;=BY
- WorldCat: lccn-no98035973
Media użyte na tej stronie
Baretka Srebrnego Medalu "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis"
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
autograf Bogusław Lindy z planu Crimena na Gruszce k/Leska
Autor: Geonidiusz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odcisk gwiazdy na ul. Aleji Gwiazd w Międzyzdrojach woj. zachodniopomorskie pow. kamieński
Autor: Fryta 73 from Strzegom (Wikimedia Commons account: Fryta73), Licencja: CC BY-SA 2.0
Bogusław Linda – polski aktor, komik, reżyser, scenarzysta teatralny i filmowy oraz pedagog
Linda signature
