Bogusza (powiat nowosądecki)

Bogusza

wieś
Zabytkowa cerkiew drewniana
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Kamionka Wielka
Wysokość	515 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	713[1]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	33-334[2]
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0434307
Położenie na mapie gminy Kamionka Wielka Bogusza
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bogusza
Położenie na mapie województwa małopolskiego Bogusza
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Bogusza
49°34′01″N 20°53′23″E/49,566944 20,889722
Strona internetowa

Bogusza (łem. Боґуша) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Kamionka Wielka.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Bogusza to niewielka wieś położona 515 m n.p.m. w Beskidzie Niskim, w dolinie potoku Królówka na północno-zachodniej rubieży dawnego zasiedlenia łemkowskiego. Z obu stron dolinę ujmują zalesione pasma górskie stanowiące część składową tzw. Gór Grybowskich. Od północy pasmo Postawne – Jaworze (882 m n.p.m.), a od południa pasmo Tokarni – Czerszli (871 m n.p.m.). Bogusza skupiona jest wzdłuż drogi wiodącej z Nowego Sącza i Kamionki Wielkiej do Florynki, a dalej do Grybowa.

We wsi dwie dawne cerkwie, obecnie kościoły: greckokatolicka drewniana z 1856 z bardzo cennym wyposażeniem i prawosławna z lat 1932–1937.

Historia

Pierwsza wzmianka o Boguszy pojawiła się w piśmie z roku 1460 wystawionym przez podkomorzego krakowskiego Mikołaja Pieniążka. Bogusza wymieniona jest tu wraz z sąsiednią Binczarową w związku z nadaniem mieszkańcom obu wsi prawa wyrębu drzewa i wypasu trzody w lasach na południe od wsi. Z pisma wynika także, że obie wsie należą do starostwa niegrodowego w Grybowie, będącego dzierżawą królewską. Po raz kolejny informacje o Boguszy spotkać można w królewskim dokumencie z roku 1526, gdy wraz z innymi wsiami starostwa grybowskiego (Gródek, Biała Niżna, Biała Wyżna, Siołkowa, Kąclowa i Binczarowa) przeszła w ręce Jana Buczyńskiego z Olszyn.

W roku 1529 dzierżawę grybowską wykupił od Buczyńskiego dworzanin królewski Stanisław Pieniążek z Iwanowic, w 1544 nadał Boguszy prawo wołoskie, a sołectwo w Boguszy sprzedał Iwanowi Radzowi. Potomkowie Iwana Radza byli sołtysami wsi aż do XVIII w. Po Pieniążkach całe starostwo przeszło w ręce wojewody i starosty krakowskiego Stanisława Lubomirskiego, który przyczynił się do powstania w 1627 parafii i budowy cerkwi św. Dymitra w Boguszy. Pod koniec XVII wieku we wsi znajdowało się 9 gospodarstw, funkcjonował tu młyn wodny. Później starostwo obejmowali kolejno Grodzieńscy, Denhoffowie, Tarkowscy i Wodziccy. W roku 1785 dzierżawa grybowska została włączona przez rząd austriacki do tzw. dóbr kameralnych. W 1828 część byłego starostwa wraz z Boguszą sprzedano na licytacji Józefowi Boschowi. Boschowie uciekli na Węgry podczas rzezi galicyjskiej w 1846 r. W 1880 wieś liczyła 87 domów.

• 

  Dawna cerkiew prawosławna
• 

  Wieża widokowa na Jaworzu

Ludność

Pierwotnymi mieszkańcami nowych wsi, powstających na terenie Kotliny Sądeckiej (prawdopodobnie także Boguszy) i na północnych stokach Karpat w XIV i XV w. byli osadnicy polscy. Polska jest również nazwa miejscowości, pochodząca od imienia Bogusz (w XVII w. spotyka się też formę Bogusze i Boguszowa). Nazwa ta nie została zmieniona także w następnych wiekach, gdy wieś zamieszkiwali Łemkowie. Etnograf Roman Reinfuss zalicza mieszkańców tej części Łemkowszczyzny do tzw. Torokarów. Odrębność tej grupy wyrażała się w głównie w stroju; noszono tu czuchy, które na kołnierzu i na rękawach miały dwa lub trzy białe, tkane pasy oraz rząd białych lub czarnych frędzli, zwanych toroky.

Ochotnicza Straż Pożarna

W Boguszy działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, która została założona w 1948 roku, zaś od dnia 11 marca 2001 roku znajduje się w krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym. OSP posiada w swoim wyposażeniu dwa samochody bojowe – GBARt Iveco Eurocargo i GLM Fiat Ducato^[3][4].

Turystyka

Z Boguszy z Przełęczy nad Bacówką prowadzi niebieski szlak turystyczny do otwartej w 2005 wieży widokowej na szczycie Jaworze 882 m.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Boguszówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 282 .