Bolechowo (województwo zachodniopomorskie)

Artykuł

53°30′18″N 14°52′25″E

- błąd

38 m

WD

53°30'20"N, 14°52'20"E

- błąd

38 m

Odległość

117 m

Bolechowo
wieś
Ilustracja
Sklep w Bolechowie (dawna szkoła)
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

goleniowski

Gmina

Goleniów

Sołectwo

Bolechowo

Wysokość

ok. 17[1] m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

266[2]

Strefa numeracyjna

91

Kod pocztowy

72-131[3]

Tablice rejestracyjne

ZGL

SIMC

0775155[4]

Położenie na mapie gminy Goleniów
Mapa konturowa gminy Goleniów, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Bolechowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Bolechowo”
Położenie na mapie powiatu goleniowskiego
Mapa konturowa powiatu goleniowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Bolechowo”
Ziemia53°30′18″N 14°52′25″E/53,505000 14,873611

Bolechowo (niem. Diedrichsdorf[5]) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie goleniowskim, w gminie Goleniów[6]. W latach 1945–1998 miejscowość położona była w województwie szczecińskim, do roku 1954 w gminie Mosty[7]. W skład sołectwa wchodzą Bącznik, Łęsko, Zabród i Krzewno. Funkcję sołtysa pełni (rok 2022) Barbara Paczkowska[8].

Geografia

Wieś leży ok. 7 km na południe od Goleniowa, na Równinie Goleniowskiej, w Puszczy Goleniowskiej, przy drodze łączącej Goleniów ze Stawnem, ok. 800 m na północ od strugi Wisełki, ok. 1,5 km na wschód od rzeki Iny[1]. Na terenie wsi znajdują się także łowiska rybackie[9].

Historia

Pomnik upamiętniający poległych podczas pierwszej wojny światowej

Prehistoria

We wsi i jej okolicach znajduje się pięć prehistorycznych stanowisk archeologicznych, które wskazują na istnienie tu osad w neolicie i epoce brązu[10]. Na podstawie znalezionych fragmentów ceramiki, broni i narzędzi udało się zidentyfikować kulturę pucharów lejkowatych oraz kulturę ceramiki sznurowej[11].

Nowożytność

Wieś Bolechowo założona została w roku 1751[12] (niektóre źródła podają 1752[13] lub 1754[14]) z rozkazu króla pruskiego Fryderyka II na planie ulicówki. Znajdowało się w niej wówczas 16 domów o budowie szachulcowej[15]. Kolonię nazwaną pierwotnie Dorf bei Pützerlin przeznaczono dla 32 rodzin, które miały zajmować się przędzeniem wełny. W początkowej fazie osadnictwa do wsi dotarło jednak tylko 29 rodzin: 25 z Eichsfeld (Saksonia), a kolejne 4 z Wirtembergii. Większość z nich była wyznania katolickiego. Po ich sprowadzeniu nazwę wsi zmieniono na Diedrichsdorf[12]. Prócz przędzenia wełny mieszkańcy trudnili się wydobywaniem torfu, pracami leśnymi i rolnictwem. W 1757 r. kilometr od wsi powstał tartak oraz młyn (por. Bącznik). Na początku XIX w wiosce zaczęło rozwijać się rzemiosło, kwitł handel drewnem[15], założono również karczmę[16]. Ponadto funkcjonowała darmowa szkoła dla miejscowych dzieci (Gnadenschule)[17][18] oraz przytułek dla ubogich[14]. Miejscowi ewangelicy należeli do parafii w Priemhausen[19].

XX wiek

W 1917 roku miejscowość została zelektryfikowana, a w 1927 wybudowano nową szkołę. Na 93 gospodarstwa domowe (dane z roku 1939) przypadało 19 stolarni (dane z roku 1938)[15]. W marcu 1945 roku, w okresie walk o Szczecin i Goleniów, we wsi została rozlokowana część żołnierzy 10 Dywizji Pancernej SS „Frundsberg”[20].

W czasach polskich na terenie wsi przez krótki czas funkcjonowała szkoła – utworzono ją 10 maja 1947 roku. Uczyło się w niej wówczas 18 dzieci, a jedynym nauczycielem był Czesław Pietroń[21].

Demografia

    Liczba ludności od powstania wsi do czasów współczesnych
    Źródło: 1754[22], 1817[23], 1840[24], 1867[25], 1868[14], 1871[25], 1874[26], 1885[27], 1895[28], 1905[29], 1933[30], 1939[31], 1998[2], 2000[26], 2002[2], 2004[32], 2009-2021[2].

Zgodnie ze spisem ludności z 1 grudnia 1871 roku w Diedrichsdorf zamieszkiwało 365 osób, z tego 185 mężczyzn i 180 kobiet, 254 urodzonych w samej wsi. Wszyscy byli wyznania ewangelickiego. We wsi mieszkało 107 dzieci do 10 roku życia, a spośród starszych mieszkańców 235 było ludźmi piśmiennymi, natomiast 23 – analfabetami. Dwie osoby określono jako „niedorozwinięte lub obłąkane” („Blöd- und Irrsinnige”), nie odnotowano natomiast przypadków ślepoty ani głuchoty[26].

Współczesność

Wieś rolniczo-mieszkalna, znajduje się w niej sklep oraz kilka zakładów rzemieślniczych. Zabudowa pochodzi w większości z XIX i XX wieku, zachowały się m.in. domy o konstrukcji szkieletowej. Niektóre z nich (numery 7[33], 10[34], 12[35], 13[36], 16[37], 37[38], 44[39]) są wpisane do ewidencji zabytków. Pozostałości cmentarza ewangelickiego zostały w latach 2008-2009 uprzątnięte przez sołtysa Wiesława Ludwickiego oraz mieszkańców. Odsłonięto wówczas stare kwatery nagrobne, a obok kamienia upamiętniającego mieszkańców wsi poległych na frontach I wojny światowej ustawiono nową tablicę pamiątkową oraz ławki[40].

W latach 2004-2008 mieszkańcy przebudowali dawne pomieszczenia gospodarcze Spółdzielni Kółek Rolniczych na świetlicę nazwaną „Jordanówka”. Obok powstał plac zabaw i miejsce do grillowania[41]. 28 lutego 2020 roku w ramach kampanii prezydenckiej wieś odwiedził Szymon Hołownia, zaproszony przez popierających go mieszkańców[42].

Wierni Kościoła katolickiego należą do parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Goleniowie. Przed jej powstaniem w roku 1987 należeli do goleniowskiej parafii św. Jerzego[43].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Bolechowo, [w:] Geoportal 2 [online], geoportal.gov.pl [dostęp 2022-12-20] (pol.).
  2. ↑ a b c d Wieś Bolechowo (zachodniopomorskie), Polska w liczbach [dostęp 2022-06-30] (pol.).
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 79 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Rejestr TERYT, eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2022-12-21] (pol.).
  5. ↑ Skorowidz nazw miejscowości Pomorza Zachodniego i Ziemi Lubuskiej: według uchwał Komisji Ustalania Nazw Miejscowości przy Min. Admin. Publicznej, Poznań: Instytut Zachodni, 1947, s. 23 (niem. • pol.).
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa 1952, s. 212 (pol.).
  8. ↑ Andrzej Krause, Paweł Przesmycki, Wykaz sołectw Gminy Goleniów i osiedli, [w:] BIP Urząd Gminy i Miasta w Goleniowie [online], bip.goleniow.pl, 29 listopada 2022 [dostęp 2022-12-21] (pol.).
  9. ↑ Mirosław Kowalczuk, Nowe łowisko karpiowe w Bolechowie, wedkuje.pl, 5 lipca 2012 [dostęp 2022-12-21] (pol.).
  10. ↑ Tadeusz Galiński, Archeologiczne Zdjęcie Polski, arkusz nr 29-08, woj. szczecińskie, 8 grudnia 1992 [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  11. ↑ Osada, st. 5, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  12. ↑ a b Otto Gebhard, Friderizanische Kolonien und Kolonisten in Pommern nach dem Stande des Jahres 1754, „Familiengeschichtliche Mitteilungen”, 1938 (niem.).
  13. ↑ Friedrich von Restorff, Topographische Beschreibung der Provinz Pommern: mit einer statistischen Uebersicht, Berlin 1827, s. 187 (niem.).
  14. ↑ a b c Heinrich Karl Wilhelm Berghaus, Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen : Enthaltend Schilderung der Zustände dieser Lande in der 2. Hälfte des 19. Jahrhunderts. Th. 2, Bd. 5, Abth. 1, Berlin 1872, s. 100-104 (niem.).
  15. ↑ a b c Mariusz Parkitny, Przyjechali byli mieszkańcy, Głos Szczeciński, 18 maja 2002 [dostęp 2022-06-30] (pol.).
  16. ↑ Gesuch des Krügers Schütz in Dietrichsdorf bei Stargard um Erlaubnis zum Brauen und Branntweinbrennen zwecks seines Krugverlages, Tajne Archiwum Państwowe Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego, jednostka II. HA GD, Abt. 12, Städteverwaltung, Stadt Stargard, Kämmereibewirtschaftung Nr. 87, 1805 (niem.).
  17. ↑ Rejencja Szczecińska, Gnadenschule – Diedrichsdorf. Syn. Stargard, Archiwum Państwowe w Szczecinie, jednostka 65/92/0/2.32/II/4823 (niem.).
  18. ↑ Konsystorz Prowincji Pomorskiej w Szczecinie, Die Gnaden-Schule zu Diedrichsdorf, Archiwum Państwowe w Szczecinie, jednostka 65/36/0/3.250/3423 (niem.).
  19. ↑ Ortsübersicht, [w:] Pommerscher Greif [online], www.pommerscher-greif.de [dostęp 2022-06-30] (niem.).
  20. ↑ Jarosław Gdański, 10. Panzer Division "Frundsberg", [w:] Inne Oblicza Historii [online], ioh.pl [dostęp 2022-06-30] (pol.).
  21. ↑ Maria Palica, 65 lat polskiej oświaty w Gminie Goleniów, Goleniów, październik 2010, s. 13-14 (pol.).
  22. ↑ Max Beheim-Schwarzbach, Hohenzollernsche Colonisationen: ein Beitrag u der Geschichte des preussischen Staates und der Colonisation des östlichen Deutchlands, Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot, 1874, s. 564 (niem.).
  23. ↑ Ortschafts-Verzeichnisß des Regierungs-Bezirks Stettin nach der neuen Kreis-Eintheilung vom Jahr 1817: nebst alphabetischem Register, Stettin 1817, skan 87 (niem.).
  24. ↑ Topographisch-statistische Uebersicht des Stettiner Regierungs-Bezirks: aus amtlichen Quellen zusammengestellt, Stettin 1842 (niem.).
  25. ↑ a b Königlich Preußisches Statistisches Bureau, Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. 3, Die Gemeinden und Gutsbezirke der Provinz Pommern und ihre Bevölkerung: nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. December 1871, Berlin 1874, s. 54 (niem.).
  26. ↑ a b c Stefan Straßburg, Diedrichsdorf, www.vorfahreninfo.de [dostęp 2022-06-30] (niem.).
  27. ↑ Königlich Preußisches Statistisches Landesamt, Gemeindelexikon für die Provinz Pommern (1885), 1888, s. 61 (niem.).
  28. ↑ Königlich Preußisches Statistisches Bureau, Gemeindelexikon für die Provinz Pommern: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 2. Dezember 1895 und anderer amtlicher Quellen, Berlin 1898, s. 62 (niem.).
  29. ↑ Königlich Preußisches Statistisches Landesamt, Gemeindelexikon für das Königreich Preussen. H. 4, Provinz Pommern / auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1905 und anderer amtlicher Quellen bearb. vom Königlich Preussischen Statistischen Landesamte, Berlin 1908, s. 92 (niem.).
  30. ↑ Michael Rademacher, Deutsche Verwaltungsgeschichte Provinz Pommern, Kreis Naugard, 2006 [dostęp 2022-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-03] (niem.).
  31. ↑ Statistisches Reichsamt, Amtliches Gemeindeverzeichnis für das Deutsche Reich auf Grund der Volkszählung von 1939; Direkteinstieg, Berlin 1941, s. 70 (niem.).
  32. ↑ Uchwała Nr XVII/188/16 Rady Miejskiej w Goleniowie z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Goleniów, 24 lutego 2016, s. 65 [dostęp 2022-12-20].
  33. ↑ Dom (chałupa) nr 7, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  34. ↑ Dom (chałupa) nr 10, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  35. ↑ Dom (chałupa) nr 12, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  36. ↑ Dom (chałupa) nr 13, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  37. ↑ Dom (chałupa) nr 16, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  38. ↑ Dom (chałupa) nr 37, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  39. ↑ Dom (chałupa) nr 44, zabytek.pl [dostęp 2022-12-27] (pol.).
  40. ↑ Agnieszka Roszatycka-Krause, Spacerem po starych nekropoliach Gminy Goleniów, Goleniów, listopad 2009 (pol.).
  41. ↑ Agnieszka Tarczykowska, Mieszkańcy Bolechowa zbudowali sobie świetlicę, Głos Szczeciński, 19 października 2008 [dostęp 2022-06-30] (pol.).
  42. ↑ Andrzej Bugajski, Szymon Hołownia – kolejny antysystemowiec?, [w:] Goleniów.net [online], 19 lutego 2020 [dostęp 2022-06-30] (pol.).
  43. ↑ Maria Palica, Historia parafii, Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Jerzego w Goleniowie [dostęp 2022-06-30] (pol.).
  44. ↑ Na kogo będziemy głosować?, „Kurier Szczeciński”, R.13, nr 3, wyd. A, 1957, s. 4 [dostęp 2022-12-20] (pol.).
  45. ↑ Marcin Gajda, Wydawnictwo W drodze [dostęp 2022-12-21] (pol.).

Linki zewnętrzne

Gmina Goleniów
Wsie
Osady
Osady leśne
Integralne
części wsi
Zniesione
nazwy miej.
Nieist. miej.

Herb gminy Goleniów

Media użyte na tej stronie

Goleniów (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Goleniów, Polska
West Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.65 N
  • S: 52.58 N
  • W: 13.95 E
  • E: 17.10 E
Powiat goleniowski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu goleniowskiego, Polska
POL Goleniów COA 1.svg
Herb miasta i gminy Goleniów, woj. zachodniopomorskie
Bolechowo sklep.jpg
Autor: Kurapazurem, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sklep w Bolechowie, woj. zachodniopomorskie (dawniej poczta)
Bolechowo Cmentarz 03.jpg
Autor: Kurapazurem, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik upamiętniający poległych podczas pierwszej wojny światowej. Bolechowo, woj. zachodniopomorskie