Bolesław Czuruk

Bolesław Czuruk
Dominik Bolesław Czuruk
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 sierpnia 1881
Kierdany

Data śmierci

5 maja 1950

Zawód, zajęcie

tłumacz, nauczyciel

Edukacja

polska

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Rodzice

Jerzy Ignacy, Franciszka

Małżeństwo

Alicja z d. Brokl

Dzieci

Stanisław, Zofia

Krewni i powinowaci

Otton, Bronisław, Karol, Edward (bracia)

Odznaczenia
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Bolesław Czuruk (ur. 4 sierpnia 1881 w Kierdanach, zm. 5 maja 1950) – polski tłumacz przysięgły, nauczyciel.

Życiorys

Urodził się jako Dominik Bolesław Czuruk 4 sierpnia 1881 w Kierdanach w ówczesnym powiecie taraszczańskim na obszarze Imperium Rosyjskiego[1][2][3]. Był synem Jerzego Ignacego Czuruka i Franciszki z domu Bętkowskiej[4]. Miał braci Ottona (1887–1945, oficer Wojska Polskiego), Bronisława (1888–1943, urzędnik), Karola (1893-1914, legionista poległy w bitwie pod Laskami)[5][6][7], Edwarda (1895–1981, oficer Wojska Polskiego).

Został wychowankiem wychowawczego Zakładu Ks. Bosko w Miejscu Piastowym, założonego przez ks. Bronisława Markiewicza[1][8]. Studiował na uniwersytecie w Imperium Rosyjskim[9][10].

Od 1903 do 1906 pracował macierzystym Zakładzie Wychowawczym w Miejscu Piastowym jako nauczyciel języka polskiego i historii powszechnej[11] i pełnił funkcję prefekta[8]. W dniach 26–28 sierpnia 1911 był uczestnikiem Drugiego Kongresu Mariańskiego Polskiego w Przemyślu, podczas którego został wybrany sekretarzem katolickich związkow młodzieży akademickiej i wygłosił referat pt. O pracy społecznej akademików[12]. Był współpracownikiem „Kroniki Powszechnej”[13][14]. Był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza we Lwowie[15]. 1 lutego 1912 w Miejscu Piastowym żegnał przemową zmarłego ks. B. Markiewicza podczas jego pogrzebu[13][8][16].

W 1912 ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego[17]. Jako kandydat stanu nauczycielskiego w roku szkolnym 1911/1912 przysłuchiwał się lekcjom szkolnym w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[18]. 29 sierpnia 1912 został mianowany zastępcą nauczyciela w tej szkole i złożył przysięgę służbową 14 września tego roku[19]. Uczył tam języka polskiego, języka łacińskiego, historii, geografii, kaligrafii był opiekunem kółka naukowo-literackiego[20][21][22][23]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został członkiem Miejskiej Straży Obywatelskiej we Lwowie (sekcja I w dzielnicy I)[24]. W roku szkolnym 1916/1917 został zmobilizowany do C. K. Armii, po czym reklamowany[25]. Po powrocie do pracy w gimnazjum w ostatnim roku wojny był sekretarzem powstałego przy III Gimnazjum Komitetu Matek, zajmującego się rozdawaniem śniadań[26].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pozostawał nauczycielem w dotychczasowej szkole, przemianowanej na III Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie pracował w roku szkolnym 1918/1919, od 1923/1924 do 1927/1927 oraz od końca lat 20., ucząc języka polskiego, historii, był zawiadowcą biblioteki uczniowskiej, sekretarzem koła rodzicielskiego (komitetu rodzicielskiego)[2][3][27][28]. Równolegle od 1922 był lektorem języka rosyjskiego na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, wpierw jeszcze na Wydziale Filozoficznym[29][30], a po 1924 do końca lat 30. na Wydziale Humanistycznym[31][32][33][34][35][17]. Ponadto od 1922 pracował jako nauczyciel języka rosyjskiego i korespondencji rosyjskiej w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego we Lwowie[30][36][17].

Od początku lat 20 był zaprzysiężonym tłumaczem sądowym w okręgu sądu apelacyjnego lwowskiego jeżyków: angielskiego, francuskiego, niemieckiego, rosyjskiego[37][38], czeskiego, serbskiego (serbsko-chorwackiego i serbsko-łużyckiego), słowackiego, słoweńskiego[39], ruskiego (rusińskiego)[40][41]. U kresu istnienia II Rzeczypospolitej prowadził założone w 1908 rządowo upoważnione biuro tłumaczeń, działające przy Placu Akademickim 1 we Lwowie[41][42]. Był jednym z inicjatorów stworzenia i współzałożycielem Towarzystwa Ligi Polsko-Jugosłowiańskiej we Lwowie pod koniec 1922, został członkiem wybranego 23 czerwca 1923 komitetu Ligi Polsko-Jugosłowiańskiej, na walnym zgromadzeniu LPJ wybrany skarbnikiem, wybrany ponownie do zarządu 23 lutego 1930, wybrany zastępcą przewodniczącego w lutym 1931[43], i pozostawał w tej funkcji pod koniec lat 30.[44] Był uczestnikiem zwyczajnym Trzeciego Zjazdu Bibliofilów Polskich we Lwowie w dniach 26–29 maja 1928[45]. Publikował w „Przeglądzie Humanistycznym”[46]. Był szefem Polsko-Amerykańskiego Komitetu Pomocy Dzieciom[47]. W połowie lat 30. był opiekunem miejskiej ochronki im. Wojciecha Biechońskiego we Lwowie[48].

Po wybuchu II wojny światowej do 1940 pracował w III Gimnazjum[17]. W trakcie okupacji nadal prowadził biuro tłumaczeń we Lwowie[47][49]. Współpracował z polskim podziemiem[50]. We lwowskiej uczelni pracował jako starszy wykładowca języka rosyjskiego i literatury od 1939 do 1941, tj. w czasie okupacji niemieckiej (Lwowski Państwowy Uniwersytet im. Iwana Franki) oraz od 1944 do 1946, tj. w czasie okupacji sowieckiej (Uniwersytet Iwana Franki)[17]. W okresie okupacji niemieckiej we Lwowie pomagał prześladowanym Żydom, dzięki kontaktom z Armią Krajową pośredniczył w przekazywaniu im fałszywych dokumentów, zbierał pieniądze na ich rzecz, organizował miejsca ukrywania, przez swoje biuro pośredniczył w korespondencji[49][47][51].

Po wojnie w 1947 został aresztowany przez służby komunistycznej Polski Ludowej[49]. Był przetrzymywany w więzienie na Rakowieckiej w Warszawie[49]. Został zatrudniony jako kontraktowany nauczyciel języka rosyjskiego na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie na czas od 1 października 1949 do 31 sierpnia 1950[52]. Zmarł 5 maja 1950[47][53].

Był żonaty z Alicją z domu Brokl (1890-1983[54]), z którą miał syna Stanisława (1923-2007, żołnierz AK, zesłaniec do ZSRR, inżynier, autor książki pt. Lwów w cieniu Kołymy), córkę Zofię (ur. ok. 1927, także działał w AK, po mężu Mielniczek, kosmetyczka, zm. 1 stycznia 2019 w wieku 92 lat)[51][47][55][56]. Pośmiertnie, w 2010 został odznaczony Medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, o co wnioskował Josef Eyntov wzgl. Intov (pierw. Entenberg), któremu prof. Czuruk udzielił pomocy podczas okupacji[47][49][57]. Uroczystość odbyła się 4 października 2010 w Toruniu, a wyróżnienie odebrała córka profesora, Zofia Czuruk-Mielniczek[47][58].

Przypisy

  1. ↑ a b Świadectwo szkolne. dlibra.karta.org.pl. [dostęp 2021-02-16].
  2. ↑ a b Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 112.
  3. ↑ a b Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 137.
  4. ↑ Bolesław Czuruk. myheritage.pl. [dostęp 2021-02-16].
  5. ↑ Karol Czuruk. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 2021-02-16].
  6. ↑ Pismo Biura Wywiadowczego Małopolskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża we Lwowie do Bolesława Czuruka z informacją o Karolu Czuruku, objętego listą strat 1-go pp. Leg.. dlibra.karta.org.pl. [dostęp 2021-02-16].
  7. ↑ Karol Czuruk. zolnierze-niepodleglosci.pl. [dostęp 2021-02-16].
  8. ↑ a b c Walenty Michułka: Ksiądz Bronislaw Markiewicz. 1959, s. 261.
  9. ↑ Larisa Pisarek, Telesfor Poźniak: Czterdziestolecie rusycystyki polskiej, 1947-1987. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1990, s. 7.
  10. ↑ „Slavica Wratislaviensia” Tom 54-58 z 1991, s. 7.
  11. ↑ Świadectwo. dlibra.karta.org.pl. [dostęp 2021-02-16].
  12. ↑ Księga pamiątkowa Drugiego Kongresu Maryańskiego Polskiego i zarazem wiecu katolickich stowarzyszeń polskich, odbytego w Przemyślu w dniach 26, 27, 28 sierpnia 1911 r.. Przemyśl: 1912, s. 7, 283, 297.
  13. ↑ a b Franciszek Sypowski. Zgon wielkiego kapłana. „Gazeta Lwowska”. Nr 30, s. 4, 8 lutego 1912. 
  14. ↑ Bartłomiej Groch: Ks. Bronisław Markiewicz a wojna wszechświatowa. Przemyśl: 1916, s. 24.
  15. ↑ Sprawozdanie z czynności Wydziału Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza we Lwowie za lata 1911–1913. Lwów: 1914, s. 13.
  16. ↑ Stanisław Paweł Maciątek: Żywot ks. Bronisława Markiewicza założyciela zakładów wychowawczych dla sierót i opuszczonej młodzieży. Kraków: 1934, s. 126.
  17. ↑ a b c d e Zaświadczenie. dlibra.karta.org.pl. [dostęp 2021-02-16].
  18. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1912. Lwów: 1912, s. 61.
  19. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1913. Lwów: 1913, s. 36.
  20. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1913. Lwów: 1913, s. 34.
  21. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1914. Lwów: 1914, s. 34.
  22. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1914/15 i 1915/16. Lwów: 1916, s. 49.
  23. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1916/17. Lwów: 1917, s. 15, 27.
  24. ↑ Miejska Straż Obywatelska. „Słowo Polskie”. Nr 420, s. 3, 20 września 1914. 
  25. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1916/17. Lwów: 1917, s. 10.
  26. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1917/18. Lwów: 1918, s. 3, 6.
  27. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państw. Gimnazjum III. im. Króla Stefana Batorego we Lwowie za rok szk. 1927/28. Z uwzględnieniem Dziesięciolecia 1918-1928. Lwów: 1928, s. 17, 26, 29, 30, 32.
  28. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego III. Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego we Lwowie za rok szkolny 1929/1930. Lwów: 1930, s. 3, 15, 21, 22, 28, 37.
  29. ↑ Program wykładów Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie na rok akademicki 1924-1925. Lwów: 1924, s. 51.
  30. ↑ a b Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 96.
  31. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 46.
  32. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego III. Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego we Lwowie za rok szkolny 1929/1930. Lwów: 1930, s. 3.
  33. ↑ Skład Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1927/1928. Lwów: 1927, s. 27.
  34. ↑ Skład Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1935/1936. Lwów: 1935, s. 34.
  35. ↑ Skład Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1936/1937 i 1937/1938. Lwów: 1937, s. 41.
  36. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 79.
  37. ↑ Spis stale zaprzysiężonych tłumaczy sądowych w okręgu sądu apelacyjnego lwowskiego według stanu z 1 lutego 1920 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 3, s. 61, 62, 30 marca 1920. 
  38. ↑ Spis stale zaprzysiężonych tłumaczy sądowych w okręgu sądu apelacyjnego lwowskiego według stanu z 1 sierpnia 1921 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 18, s. 319, 320, 15 września 1921. 
  39. ↑ Spis stale zaprzysiężonych tłumaczy sądowych w okręgu sądu apelacyjnego lwowskiego według stanu z 1 października 1924 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 20, s. 523, 524, 525, 15 października 1924. 
  40. ↑ Ogólna lista tłumaczów przysięgłych, ustanowionych na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 grudnia 1928 r. o tłumaczów przysięgłych (Dz. U. R. P. Nr. 104, poz. 943) według stanu z dnia 15 stycznia 1936 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 1, s. 17, 15 stycznia 1936. 
  41. ↑ a b Haliczanin. Kalendarz powszechny zastosowany do potrzeb wszystkich mieszkańców Małopolski i Kresów Wschodnich na rok Pański 1933. Lwów: 1935, s. 38.
  42. ↑ Ilustrowany informator miasta Lwowa ze spisem miejscowości województwa lwowskiego na rok 1939. Lwów: 1939, s. 52.
  43. ↑ Z działalności Ligi Pol-Jugosł. we Lwowie. „Rocznik Polsko-Jugosłowiański”. R. 1, s. 40, 41–42, 1 marca 1932. 
  44. ↑ W IV-tą rocznicę tragicznego zgonu króla ALeksandra I. „Gazeta Lwowska”. Nr 232, s. 2, 12 października 1938. 
  45. ↑ Uczestniczy Trzecie Zjazdu Bibliofilów Polskich we Lwowie. W: Pamiętnik Trzeciego Zjazdu Bibljofilów Polskich we Lwowie w Zielone Świątki 26/V – 29/V 1928 roku. Lwów: Towarzystwo Miłośników Książki we Lwowie, 1929.
  46. ↑ Bronisław Nadolski. Droga naukowa Waleriana Preisnera. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska”. Z. 9 (48), s. 138, 1972. 
  47. ↑ a b c d e f g Toruń, 4.10.2010 Lwowski profesor odznaczony pośmiertnie w Toruniu. embassies.gov.il. [dostęp 2021-02-16].
  48. ↑ Kronika miejska. Uczczenie pamięci zasłużonego obywatela. „Gazeta Lwowska”. Nr 254, s. 2, 6 listopada 1935. 
  49. ↑ a b c d e Historia pomocy – Czuruk Bolesław. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2021-02-16].
  50. ↑ Maria Wierzbicka: Lwów – Ural – Komi. Więzienie, łagry, zesłanie. 1993, s. 106.
  51. ↑ a b Tomasz Więcławski, Michał Ciechowski: Uratowała kilkudziesięciu Żydów w czasie II wojny światowej. Zmarła Zofia Czuruk-Mielniczek. tylkotorun.pl, 2019-01-04. [dostęp 2021-02-16].
  52. ↑ Pismo Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego do Bolesława Czuruka z informacją o przyjęciu do pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim. dlibra.karta.org.pl. [dostęp 2021-02-16].
  53. ↑ Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego. 1971, s. 108.
  54. ↑ Cmentarz Stare Powązki: JÓZEF BROKL, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-02-16].
  55. ↑ Stanisław Czuruk. armiakrajowa-lagiernicy.pl. [dostęp 2021-02-16].
  56. ↑ Stanisław Czuruk. ksiegarnia.karta.org.pl. [dostęp 2021-02-16].
  57. ↑ Czuruk Bolesław. righteous.yadvashem.org. [dostęp 2021-04-08]. (ang.).
  58. ↑ Maciej Czarnecki: Sprawiedliwy. wyborcza.pl, 2010-10-05. [dostęp 2021-02-16].

Media użyte na tej stronie

Righteous Among the Nations medal simplified.svg
Autor: Ле Лой, Licencja: CC0
A simplified vector version of the medal awarded to Righteous Among the Nations