Boletus
Borowik szlachetny (Boletus edulis) | |
Systematyka | |
Domena | eukarionty |
---|---|
Królestwo | grzyby |
Typ | podstawczaki |
Klasa | pieczarniaki |
Rząd | borowikowce |
Rodzina | borowikowate |
Rodzaj | borowik |
Nazwa systematyczna | |
Boletus L. Sp. pl.: 117 (1753) | |
Typ nomenklatoryczny | |
Boletus edulis Bull. |
Boletus L. (borowik) – rodzaj grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy nazwy naukowej: Ceriomyces Murrill, Dictyopus Quél., Oedipus Bataille, Suillus P. Micheli ex Adans., Suillus Haller ex Kuntze, Suillus P. Micheli Tubiporus P. Karst., Xerocomopsis Reichert[2].
Naukową nazwę rodzajowi nadał Karol Linneusz w 1753 r., polską nazwę do literatury mykologicznej wprowadziła Alina Skirgiełło i in. w 1939 r, wcześniej rodzaj ten opisywany był pod nazwami huba lub grzyb[3].
W wyniku najnowszych badań filogenetycznych nastąpiły duże zmiany w taksonomii zaliczanych do niego gatunków[4].
Charakterystyka
Grzyby kapeluszowe naziemne o zazwyczaj dość dużym owocniku. Kapelusz półkulisty, u starszych okazów poduchowaty, mięsisty, o suchej powierzchni (tylko u niektórych gatunków mazistej). Hymenofor rurkowaty, rurki i pory u młodych okazów białe, żółte lub pomarańczowe, u niektórych gatunków na starość stają się żółtozielone. Trzon zazwyczaj masywny i często zgrubiały u podstawy, zawsze bez pierścienia. Wysyp zarodników oliwkowobrązowy, zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do wrzecionowatego[5][6].
Gatunki występujące w Polsce
- Boletus aereus Bull. 1789 – borowik ciemnobrązowy
- Boletus edulis Bull. 1782 – borowik szlachetny
- Boletus pinophilus Pilát & Dermek 1973 – borowik sosnowy
- Boletus reticulatus Schaeff. 1774 – borowik usiatkowany
W ostatnich latach przeprowadzono badania genetyczne w zakresie licznych gatunków rodzaju Boletus. Skutkuje to dużymi zmianami w systematyce tego rodzaju: wiele gatunków dawniej zaliczanych do rodzaju Boletus zostało przeniesione do innych rodzajów, ich nazwa polska stała się więc niespójna z nową nazwą naukową. Wśród gatunków występujących w Polsce są to[2]:
- gorzkoborowik żółtopory Caloboletus calopus (Pers.) Vizzini 2014 (dawniej borowik żółtopory)
- gorzkoborowik korzeniasty Caloboletus radicans (Pers.) Vizzini 2014 (dawniej borowik korzeniasty)
- krasnoborowik ceglastopory Sutorius luridiformis (Rostk.) G. Wu & Zhu L. Yang 2016 (dawniej borowik ceglastopory)
- krwistoborowik purpurowy Suillellus rhodoxanthus (Krombh.) Blanco-Dios 2015 – (dawniej borowik purpurowy)
- krwistoborowik szatański Rubroboletus satanas (Lenz) Kuan Zhao & Zhu L. Yang 2014 (dawniej borowik szatański)
- masłoborowik blednący Butyriboletus fechtneri (Velen.) Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik blednący)
- masłoborowik królewski Butyriboletus regius (Krombh.) Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik królewski)
- masłoborowik żółtobrązowy Butyriboletus appendiculatus (Schaeff.) D. Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik zółtobrązowy)
- modroborowik gładkotrzonowy Suillellus queletii (Schulzer) Vizzini, Simonini & Gelardi 2014 (dawniej borowik gładkotrzonowy)
- modroborowik ponury Suillellus luridus (Schaeff.) Murrill 1909 (dawniej borowik ponury)
- sinoborowik klinowotrzonowy Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini 2014 (dawniej borowik klinowotrzonowy)
- wonnoborowik kruchy Hemileccinum impolitum (Fr.) Šutara 2008 (dawniej borowik kruchy)
Borowik żonkilowy uznany został za synonim borowika ceglastoporego.
Borowik usiatkowany (Boletus reticulatus)
Borowik sosnowy (Boletus pinophilus)
Borowik ciemnobrązowy (Boletus aereus)
Borowik szlachetny (Boletus edulis)
Znaczenie
Grzyby mikoryzowe[3]. Żyją w symbiozie z różnymi gatunkami drzew, głównie liściastych. Większość gatunków to smaczne grzyby jadalne. Tylko nieliczne (np. borowik szatański) są trujące. Wiele gatunków wskutek zmian środowiska stało się rzadkich i są prawnie chronione[7].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [dostęp 2021-09-03] .
- ↑ a b Species Fungorum (synonimy) [dostęp 2021-09-03] .
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ Species Fungorum (gatunki) [dostęp 2021-09-03] .
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .
- ↑ Andreas Gminder , Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .