Boletus

Borowik
Ilustracja
Borowik szlachetny (Boletus edulis)
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwogrzyby
Typpodstawczaki
Klasapieczarniaki
Rządborowikowce
Rodzinaborowikowate
Rodzajborowik
Nazwa systematyczna
Boletus L.
Sp. pl.: 117 (1753)
Typ nomenklatoryczny

Boletus edulis Bull.

Boletus L. (borowik) – rodzaj grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy nazwy naukowej: Ceriomyces Murrill, Dictyopus Quél., Oedipus Bataille, Suillus P. Micheli ex Adans., Suillus Haller ex Kuntze, Suillus P. Micheli Tubiporus P. Karst., Xerocomopsis Reichert[2].

Naukową nazwę rodzajowi nadał Karol Linneusz w 1753 r., polską nazwę do literatury mykologicznej wprowadziła Alina Skirgiełło i in. w 1939 r, wcześniej rodzaj ten opisywany był pod nazwami huba lub grzyb[3].

W wyniku najnowszych badań filogenetycznych nastąpiły duże zmiany w taksonomii zaliczanych do niego gatunków[4].

Charakterystyka

Grzyby kapeluszowe naziemne o zazwyczaj dość dużym owocniku. Kapelusz półkulisty, u starszych okazów poduchowaty, mięsisty, o suchej powierzchni (tylko u niektórych gatunków mazistej). Hymenofor rurkowaty, rurki i pory u młodych okazów białe, żółte lub pomarańczowe, u niektórych gatunków na starość stają się żółtozielone. Trzon zazwyczaj masywny i często zgrubiały u podstawy, zawsze bez pierścienia. Wysyp zarodników oliwkowobrązowy, zarodniki o kształcie od elipsoidalnego do wrzecionowatego[5][6].

Gatunki występujące w Polsce

W ostatnich latach przeprowadzono badania genetyczne w zakresie licznych gatunków rodzaju Boletus. Skutkuje to dużymi zmianami w systematyce tego rodzaju: wiele gatunków dawniej zaliczanych do rodzaju Boletus zostało przeniesione do innych rodzajów, ich nazwa polska stała się więc niespójna z nową nazwą naukową. Wśród gatunków występujących w Polsce są to[2]:

  • gorzkoborowik żółtopory Caloboletus calopus (Pers.) Vizzini 2014 (dawniej borowik żółtopory)
  • gorzkoborowik korzeniasty Caloboletus radicans (Pers.) Vizzini 2014 (dawniej borowik korzeniasty)
  • krasnoborowik ceglastopory Sutorius luridiformis (Rostk.) G. Wu & Zhu L. Yang 2016 (dawniej borowik ceglastopory)
  • krwistoborowik purpurowy Suillellus rhodoxanthus (Krombh.) Blanco-Dios 2015 – (dawniej borowik purpurowy)
  • krwistoborowik szatański Rubroboletus satanas (Lenz) Kuan Zhao & Zhu L. Yang 2014 (dawniej borowik szatański)
  • masłoborowik blednący Butyriboletus fechtneri (Velen.) Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik blednący)
  • masłoborowik królewski Butyriboletus regius (Krombh.) Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik królewski)
  • masłoborowik żółtobrązowy Butyriboletus appendiculatus (Schaeff.) D. Arora & J.L. Frank 2014 (dawniej borowik zółtobrązowy)
  • modroborowik gładkotrzonowy Suillellus queletii (Schulzer) Vizzini, Simonini & Gelardi 2014 (dawniej borowik gładkotrzonowy)
  • modroborowik ponury Suillellus luridus (Schaeff.) Murrill 1909 (dawniej borowik ponury)
  • sinoborowik klinowotrzonowy Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini 2014 (dawniej borowik klinowotrzonowy)
  • wonnoborowik kruchy Hemileccinum impolitum (Fr.) Šutara 2008 (dawniej borowik kruchy)

Borowik żonkilowy uznany został za synonim borowika ceglastoporego.

Znaczenie

Grzyby mikoryzowe[3]. Żyją w symbiozie z różnymi gatunkami drzew, głównie liściastych. Większość gatunków to smaczne grzyby jadalne. Tylko nieliczne (np. borowik szatański) są trujące. Wiele gatunków wskutek zmian środowiska stało się rzadkich i są prawnie chronione[7].

Przypisy

  1. a b Index Fungorum [dostęp 2021-09-03].
  2. a b Species Fungorum (synonimy) [dostęp 2021-09-03].
  3. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. Species Fungorum (gatunki) [dostęp 2021-09-03].
  5. Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
  6. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  7. Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.

Media użyte na tej stronie

Boletus edulis G3.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Boletus edulis
Boletus pinophilus3.JPG
Autor: Paffka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Boletus pinophilus from Bulgaria.
Boletus edulis R.H. (1).jpg
Autor: Rob Hille, Licencja: CC BY-SA 3.0
Borowik szlachetny
Cepe De Bordeaux Citeaux.jpg
Autor: Tifred25, Licencja: CC BY-SA 3.0
Boletus edulis