Bombardowanie Drezna

Bombardowanie Drezna

II wojna światowa, front zachodni
(c) Bundesarchiv, Bild 183-Z0309-310 / G. Beyer / CC-BY-SA 3.0 Drezno po nalotach alianckich
Czas	13–14 lutego 1945
Miejsce	Drezno
Terytorium	Saksonia, III Rzesza
Przyczyna	element kampanii bombowej nad Niemcami, cele: zniszczenie przemysłu, węzła transportowego oraz sparaliżowanie ruchu w rejonie
Wynik	zniszczenie miasta, ciężkie straty w ludziach
Strony konfliktu
III Rzesza  Stany Zjednoczone  Wielka Brytania
Siły
brak obrony przeciwlotniczej w mieście, 30–35 Bf-109 i Fw-190 w rejonie 796 bombowców Lancaster, 9 bombowców Mosquito – pierwszy i drugi atak (noc 13/14 lutego) 311 bombowców B-17 – trzeci atak (14 lutego)
Straty
od 22,7 tys. do 25 tys. zabitych 9 Lancasterów (z czego 2 nad Francją, 1 nad Anglią)
Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de miejsce bitwy
51°03′00″N 13°44′24″E/51,050000 13,740000

Bombardowanie Drezna – naloty dywanowe przeprowadzone w dniach 13–14 lutego 1945 roku przez lotnictwo brytyjskie (Royal Air Force) i amerykańskie (United States Army Air Forces) na niemieckie Drezno. W nalotach skoncentrowanych na starym mieście użyto przede wszystkim bomb zapalających. Pożary wywołały burzę ogniową, która zniszczyła miasto. Całkowitemu zniszczeniu uległ obszar ok. 39 km². Specjalna komisja powołana przez władze Saksonii do ustalenia dokładnej liczby ofiar bombardowania zakończyła pracę w roku 2011, ogłaszając, że prawdopodobna liczba ofiar wyniosła ok. 18 tys., przy czym nie więcej niż 25 tys.^[1][2]

Liczba ofiar bombardowania Drezna była i jest przedmiotem licznych kontrowersji; propaganda nazistowska podawała straty rzędu 200 tys. W 1965 roku władze Drezna podały liczbę 35 tys.^[1] Przez kolejne lata po wojnie różne źródła szacowały liczbę zabitych w szerokim zakresie od 35 tys. do 50 tys.

Komisja ustaliła też, że na dokładność szacunków nie ma większego wpływu fakt, że w Dreźnie, według różnych danych, przebywać mogło wówczas nawet do 400 tysięcy uchodźców oraz robotników przymusowych z terenów okupowanych. Okazało się bowiem, że miejscowe władze dość dokładnie odnotowały także zgony wśród tej ludności. Obecność tak dużej liczby uchodźców i robotników przymusowych w mieście wynikała stąd, że Drezno uchodziło za miasto bezpieczne z racji położenia w głębi kraju oraz braku obiektów o dużym znaczeniu strategicznym. Działa przeciwlotnicze Niemcy przenieśli na front, zostawiając miasto bez obrony.

Bombardowanie Drezna stało się również symbolem i argumentem w poważniejszej debacie nad stosownością alianckich nalotów na miasta niemieckie. Zwolennicy, począwszy od Arthura „Bombera” Harrisa, dowódcy lotnictwa bombowego (RAF Bomber Command) wskazywali na potrzebę złamania niemieckiego potencjału przemysłowego i ludzkiego, zniszczenia sieci transportowej i osłabienia morale ludności w Niemczech. Przeciwnicy wskazują na niską skuteczność w wykonaniu tych założeń: przemysł ewakuowano na prowincję, transport działał mimo wszystko, a wola walki i determinacja wzrastały raczej na skutek nalotów – analogicznie do postawy ludności bombardowanego Londynu. Krytycy i zwolennicy wskazują też motyw zemsty i odwetu za zniszczenia dokonane przez Luftwaffe w Anglii, różnie interpretując jego zasadność. Ważnym głosem w dyskusji na temat zniszczenia Drezna jest wypowiedź Joe Heydeckera, który podczas wojny, jako żołnierz Wehrmachtu, służył m.in. w Warszawie:

Część polskich załóg odmówiła udziału w bombardowaniu, gdyż akcję, przeprowadzoną nazajutrz po zakończeniu konferencji jałtańskiej, przedstawiono im jako pomoc dla Armii Czerwonej (informację taką podał w programie dokumentalnym gen. Stanisław Skalski)^[4].

Wydarzenie w kulturze masowej

• Tragedię Drezna, widzianą oczami polskich robotników przymusowych przedstawił polski reżyser Jan Rybkowski w filmie Dziś w nocy umrze miasto z 1961 roku.
• Opis bombardowania Drezna znajduje się w powieści Józefa Mackiewicza Sprawa pułkownika Miasojedowa (1962)
• W 1958 roku, Vaclav Trojan skomponował utwór na akordeon solo pt. „Zburzona Katedra” nawiązujący do bombardowania katedry w Dreźnie
• Dokumentalny zapis nalotu znajduje się w Dziennikach Victora Klemperera, świadka wydarzeń, któremu jako drezdeńskiemu Żydowi bombardowanie uratowało życie.
• Amerykański pisarz Kurt Vonnegut obserwował bombardowanie Drezna jako jeniec wojenny. To doświadczenie było inspiracją do jego powieści pt. Rzeźnia numer pięć z 1969 roku (zekranizowana jako film Rzeźnia nr 5 z 1972).
• Wydarzenie posłużyło za tło w niemieckim filmie Drezno z 2006 roku; reżyseria: Roland Suso Richter, scenariusz: Stefan Kolditz.
• Horst Bienek w czwartej części swojej Tetralogii Gliwickiej, powieści Ziemia i ogień (1982), umieścił bombardowanie Drezna w lutym 1945 roku jako jeden z wątków splatających losy głównych bohaterów.
• Wydarzenie poprzedza kulminacyjny moment powieści Bohumila Hrabala pt. Pociągi pod specjalnym nadzorem.
• O bombardowaniu Drezna wspomina również utwór „The Hero’s Return” z płyty The Final Cut brytyjskiej grupy Pink Floyd, w którym bohater po powrocie do domu wciąż zmaga się z torturującymi go wspomnieniami z przeprowadzanych nalotów.
• Powieść Bikini (2009) autorstwa Janusza Leona Wiśniewskiego, autora Samotności w sieci (2001), rozgrywa się w Europie i Ameryce końca II wojny. Anna, młoda Niemka z antyfaszystowskiej rodziny, błąka się po zbombardowanym Dreźnie, dokumentując swoją Leicą wojenną tragedię. Na taki sam temat ma zrobić fotoreportaż wysłany do Niemiec Stanley, dziennikarz z Nowego Jorku. Przypadkowe spotkanie tych dwojga na zawsze odmieni ich losy. Wiśniewski opowiada tę „małą” historię na tle „wielkiej”, tworząc bogaty fresk społeczno-obyczajowy, pełen szczegółów z epoki i refleksji na temat odpowiedzialności, kultury i natury człowieka.

Przypisy

Bibliografia

• FrederickF. Taylor FrederickF., Dresden: Tuesday, February 13, 1945, London: Bloomsbury, 2005, ISBN 0-7475-7804-4, OCLC 224326018 .
• Udział polskich lotników