Border collie

Border collie

(c) Sannse, CC-BY-SA-3.0 Border collie
Kraj patronacki	Wielka Brytania
Kraj pochodzenia	Wielka Brytania[1] (Szkocja[2])
Wymiary
Wysokość	50 – 55 cm (psy), 47 – 52 cm (suki)
Masa	15-20 kg (psy) 12-18 kg (suki)[1]
Klasyfikacja
FCI	Grupa I, Sekcja 1, nr wzorca 297
AKC	Herding
ANKC	Grupa 5 – Working Dogs
CKC	Grupa 7 – Herding
KC(UK)	Pastoral
NZKC	Working
UKC	Grupa 6 – Herding Dog
Wzorce rasy
FCI AKC ANKC CKC KC(UK) NZKC UKC

Border collie – jedna z ras psów, należąca do grupy psów pasterskich i zaganiających, zaklasyfikowana do sekcji psów pasterskich (owczarskich). Typ wilkowaty^[2]. Podlega próbom pracy^[1].

Rys historyczny

Współczesny border collie jest potomkiem roboczych collie trzymanych w hrabstwach na pograniczu Anglii i Szkocji. W XIX wieku wyodrębniono tę rasę pod nazwą working sheepdog (pracujący owczarek). W roku 1873 w Walii odbyły się pierwsze brytyjskie zawody w zaganianiu owiec z udziałem tej rasy. Właścicielką kilku jej przedstawicieli była królowa Wielkiej Brytanii Wiktoria.

W 1915 roku nazwę rasy zmieniono na border collie.

Wygląd

Sylwetka

Border collie ma mieć proporcjonalną budowę ciała, przy czym wygląd jego wskazuje na grację i doskonałą harmonię w połączeniu z odpowiednią masą ciała. Obecnie kształtują się coraz większe podziały w kwestii wzorca między psami przeznaczonymi do wystaw a użytkowymi. Te drugie charakteryzuje lżejsza budowa ciała, mniej obfita okrywa włosowa oraz wydłużony kształt głowy.

Jest to również kwestią przodków – cięższa budowa charakteryzuje psy hodowane w Nowej Zelandii, lżejsze to typ angielski.

Szata i umaszczenie

Dopuszczalne są wszystkie odmiany kolorystyczne z zastrzeżeniem braku przewagi bieli (przewaga bieli wyklucza psy z hodowli). Często występują tzw. znaczenia irlandzkie. Oczy brązowe, ciemne lub jasne. Niebieskie oczy dopuszczalne są jedynie u psów z umaszczeniem merle, podobnie jak heterochromia. U border collie występuje ponad sto odmian kolorystycznych, najczęściej spotykane to:

• black and white – czarno-biały (najpopularniejszy)
• black tricolour – czarno-biały z podpaleniami / trójkolorowy
• blue merle – niebieski marmurkowy
• blue merle tricolour – niebieski marmurkowy z podpaleniami
• chocolate and white/red – czekoladowy / brązowo-biały
• chocolate tricolour – czekoladowo-biały z podpaleniami
• chocolate merle – czekoladowy marmurkowy
• chocolate tricolour merle – czekoladowy marmurkowy z podpaleniami
• Red tri - Czerwony trikolor
• blue and white – niebiesko-biały (rozjaśniony black and white – szary)
• blue tricolour – niebiesko-biały z podpaleniami
• ee-red (australian, golden, yellow) and white – rudo-biały
• slate merle – jasnoszary marmurkowy
• slate tricolour merle – jasnoszary marmurkowy z podpaleniami
• lilac and white – liliowo-biały / rozjaśniony czekoladowy z białym
• lilac tricolour – liliowo-biały z podpaleniami
• lilac merle – liliowy marmurkowy
• lilac tricolour merle – liliowy marmurkowy z podpaleniami
• sable and white – sobolowo-biały
• brindle – występowanie pasków/pręg na sierści
• merle – umaszczenie marmurkowe
• mottled – występowanie kropek/cętek na sierści
• maltese merle -
• maltese merle tricolor -

Niektóre rodzaje umaszczenia występujące u border collie

Black and white

Chocolate and white

Chocolate and white

Australian red

Blue merle

Blue tricolour merle

Black tricolour

Blue mottled

Zachowanie i charakter

Uznany przez psychologa Stanleya Corena za najbardziej inteligentną rasę psów^[3]. Jego predyspozycje wymagają, aby praca, którą wykonuje, dawała mu radość i pozwalała wykazać się inicjatywą. Uważny i podatny na szkolenie, uwielbia biegać i wykonywać zadania powierzane mu przez przewodnika. Właściciel psa powinien dysponować czasem i być osobą aktywną. Border collie potrzebuje właściciela o spokojnym usposobieniu, który będzie w stanie żyć z nim w harmonii i potrafić się z nim porozumieć, gdyż w przeciwnym razie border łatwo wymknie się spod kontroli. Border collie to pies szczerze oddany swojemu właścicielowi, uległy i zrównoważony. Charakter często determinuje przeznaczenie psa – psy sportowe cechuje większa uległość, niż typowo pasterskie. Jak w każdej rasie, osobniki border collie potrafią różnić się zachowaniem i charakterem, bywają psy bardzo dominujące, uległe, o słabszym i mocniejszym charakterze. Charakter szczeniaków z jednego miotu może się diametralnie różnić.

Border Collie wśród skał

Użytkowość

Pies pasterski, pomocnik w zaganianiu owiec. Wykazuje olbrzymią potrzebę i chęć do pracy oraz ciągłego ruchu. By zagonić rozproszone w górskim terenie owce, pies przebiega niejednokrotnie 65-80 km^[4]. Doskonale nadaje się do uprawiania wszystkich sportów kynologicznych, z wyjątkiem szkolenia w kierunku IPO (szkolenie na psa obronnego). Sprawdza się jako pies lawinowy w górach i jako pies tropiący. Z racji ogromnej chęci pracy z człowiekiem może być wykorzystywany przy wykrywaniu narkotyków oraz w służbach celnych. Nadaje się również do terapii chorych.

Podobnie jak przy budowie border collie, tak i przy użytkowości kształtują się różnice między psami z linii typowo wystawowych a tymi sportowymi/użytkowymi. Pierwszy typ zatraca powoli niespożyty temperament na rzecz spokojnego poddawania się zabiegom pielęgnacyjnym, drugi zaś utrzymuje pierwotne cechy – szybkość, bystrość, zwinność.

Zdrowie i pielęgnacja

Pielęgnacja i utrzymanie tego psa nie są kłopotliwe. Konieczne jest dostarczenie mu odpowiedniej dawki ruchu, a szczególnie zajęć umysłowych poprzez pracę z owcami czy sporty kynologiczne. Psy te są bardzo pojętne i szybko uczą się zarówno zachowań pożądanych, jak i niepożądanych, dlatego należy zadbać o ich odpowiednie szkolenie już od szczeniaka. Warto wybrać się do przedszkola dla szczeniąt, gdzie szczeniak nauczy się zachowania w grupie i zostanie socjalizowany pod okiem specjalisty od psich zachowań. Następnie można rozpocząć szkolenie agility czy frisbee, które zapewnią psu wysiłek psychiczny i fizyczny. Również nauka sztuczek zapewni wysiłek psychiczny i pomoże zbudować więź z psem.

(c) Luniaczka z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Border Collie – szczenięta

U border collie mogą wystąpić choroby takie jak CEA, czyli anomalia oczu collie, CL, czyli Ceroidolipofuscynozy neuronalne, oraz TSN Trapped Neutrophil Syndrome – w profesjonalnych hodowlach przeprowadzane są badania genetyczne w kierunku tych chorób.

Może także wystąpić dysplazja stawów biodrowych – w tym celu hodowle wykonują zdjęcia RTG pod kątem tej choroby i rozmnażają tylko osobniki wolne od dysplazji, jednak nie daje to 100% pewności, że szczeniaki urodzą się zdrowe.

Choć border collie jest niezwykle sprawny i energiczny, jak każdy pies potrzebuje czasem odpoczynku. Przetrenowanie border collie może doprowadzić do zapaści powysiłkowej lub osteochondrozy (schorzenia stawów).

Na przestrzeni ostatnich lat dość istotnymi problemami w rasie stały się padaczka, border collie collapse ("bcc" – zapaść powysiłkowa) oraz ocd (osteochondroza). Są to przypadłości, których nie można wykryć przy pomocy badań genetycznych, a mechanizm ich dziedziczenia pozostaje nieznany. Można jedynie upewnić się, że linia hodowlana, z której pochodzi konkretny osobnik, jest od tych schorzeń wolna.

Długość życia border collie wynosi przeciętnie 12 do 16 lat^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN, 2012. ISBN 978-83-7705-179-5.
• Eva Maria Krämer: Rasy psów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1998, s. 138. ISBN 83-7073-122-8.
• Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy "Bellona", 2001. ISBN 83-11-09354-7.
• Izabela Przeczek, Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania. Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2016. ISBN 978-83-8059-273-5.

Linki zewnętrzne

• Kolory szaty Border Collie
• Border collie – najmądrzejszy pies świata