Borek Wielkopolski

Borek Wielkopolski
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek, ratusz i pomnik 600-lecia miasta
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	gostyński
Gmina	Borek Wielkopolski
Prawa miejskie	1392
Burmistrz	Marek Rożek
Powierzchnia	6,16 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 2522; 401,0 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 65
Kod pocztowy	63-810
Tablice rejestracyjne	PGS
	Położenie na mapie gminy Borek Wielkopolski Borek Wielkopolski
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Borek Wielkopolski
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Borek Wielkopolski
	Położenie na mapie powiatu gostyńskiego Borek Wielkopolski
	51°54′59″N 17°14′35″E/51,916389 17,243056
TERC (TERYT)	3004014
SIMC	0954343
	Urząd miejskiRynek 1; 63-810 Borek Wielkopolski
	Strona internetowa

Ratusz

Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia

Kościół pw. św. Krzyża

Borek Wielkopolski (niem. Borken; do 21 listopada 1958 Borek^[2]) – miasto w Polsce w województwie wielkopolskim, w powiecie gostyńskim, nad Pogoną^[3], siedziba gminy miejsko-wiejskiej Borek Wielkopolski.

Miasto jest siedzibą parafii Pocieszenia NMP. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii poznańskiej, archidiecezji poznańskiej, dekanatu boreckiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto liczyło 2527 mieszkańców^[4].

Położone jest na Wysoczyźnie Kaliskiej, nad rzeką Pogoną.

Historia

Początkowo znany jako Zdzież, od 1392 roku prawa miejskie, od 1435 roku pod nazwą Borek. W czasie wojny trzynastoletniej Borek wystawił w 1458 roku 8 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi zamku w Malborku^[5].

Od czasu lokacji miasta pozwolono żydowskim uciekinierom z Niemiec, Czech i Śląska zezwolono na osiedlanie się w Borku.

Ośrodek sukiennictwa, później płóciennictwa. W latach 1793 miasto zostało zagarnięte podczas II zaboru pruskiego i pozostawało w granicach Królestwa Prus, a następnie Cesarstwa Niemieckiego do 1918. W czasie zaboru Borek należał do powiatu Krotoszyn (istniał w latach 1793–1919)^[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku miasto liczyło 1 750 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 202 dymy (domostwa)^[6]. W połowie XIX wieku działał tu jeden z nielicznych na zachodzie cadyków Elijahu Guttmacher. W 1855 roku gmina żydowska wybudowała murowaną synagogę. W pobliżu była łaźnia rytualna, dom modlitw oraz żydowska szkoła ludowa (działała od 1831 do 1910 roku). Murowana synagoga zastąpiła poprzedniczkę, zapewne starą, drewnianą, synagogę. Gmina posiadała również cmentarz zlokalizowany na tzw. „Lisiej Górze” (obecnie ul. Lisia) w odległości ok. 2–2,5 km od miasta.

W 1932 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego skasowało gminę żydowską w Borku i włączono do gminy żydowskiej w Lesznie.

Na początku okupacji niemieckiej, w dniach 4 – 8 grudnia 1939 roku Żydzi z Borka zostali deportowani w głąb Generalnego Gubernatorstwa, w okolice Baranowa i Tarnobrzegu^[7].

Od wiosny 1941 roku Niemcy w mieście utworzyli obóz pracy dla Żydów (Judenlager). Więźniowie naprawiali i budowali drogi w mieście (m.in. w okolicach obecnego ośrodka zdrowia) i okolicach (m.in. budowali drogę Borek – Strumiany). Zostali ulokowani w magazynie (spichrzu) na tyłach posesji Rynek 25b w sąsiedztwie starej szkoły. Przetrzymywano od około 20 do ponad 40 osób (np. w listopadzie 1941 – 41, w maju 1943 – 20). 28 sierpnia 1943 roku obóz został zlikwidowany.

W roku 1943 nazistowskie władze okupacyjne Niemiec zmieniły nazwę miasta na Börke.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego. Obecnie miasto jest lokalnym ośrodkiem handlowo-usługowym; drobny przemysł.

Demografia

W 1794 roku mieszkało w mieście 448 Żydów (34,4% ogółu mieszkańców), w 1800 roku – 243 (20,9%), w 1837 roku – 532, w 1840 roku– 591 (32,6%), w 1842 roku – 581, w 1849 roku – 437, w 1871 roku – 379 (18,8%), w 1895 roku – 150 (7,2%) albo 157 (7,6%), w 1899 roku – 150, w 1903 roku – 117 (5,9%, 30 rodzin), w 1905 roku – 109, w 1912 roku – 63, w 1916 roku – 48^[7].
Piramida wieku mieszkańców Borku Wielkopolskiego w 2014 roku^[1].

Zabytki

Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia z XVII wieku, słynące z cudownego obrazu Matki Bożej Boreckiej z lat 1550-1575
Kościół farny pw. św. Stanisława Biskupa z XV wieku
Plebania z XVIII wieku
Ratusz z 1853 roku
Domy z XIX wieku

Transport

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Droga krajowa nr 12 – kierunek: Łęknica – Leszno – Borek Wielkopolski – Lublin – Dorohusk. 17 grudnia 2007 r. otwarto^[8] obwodnicę w ciągu DK 12 o długości 5,1 km. Jest to trasa klasy GP – szerokość jezdni 8 metrów wraz z poboczami o szerokości 2m.
Droga wojewódzka nr 437 – kierunek Dolsk
Droga wojewódzka nr 438 – kierunek Koźmin Wielkopolski

Przez Borek Wielkopolski przebiega linia kolejowa Leszno – Gostyń – Jarocin.

Do Borku Wielkopolskiego kursują:

linia C komunikacji miejskiej z Koźmina Wlkp^[9],
linia 14 komunikacji miejskiej z Jarocina^[10].

Edukacja

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Borku Wielkopolskim^[11]
Zespół Szkół im. Powstańców Wielkopolskich

Sport

Ludowy Klub Sportowy Wisła Borek Wielkopolski – klub piłkarski grający w sezonie 2015/2016 w klasie okręgowej, grupie leszczyńskiej.
Uczniowski Klub Sportowy Borek Wielkopolski – sekcja piłki ręcznej dziewcząt, w roku 2008 zdobyły wicemistrzostwo województwa wielkopolskiego, trenerka: Elżbieta Wojciechowska (od początku powstania sekcji szczypiornistek zarejestrowanej jako klub w Wielkopolskim Związku Piłki Ręcznej).

Zobacz też

Borek Wielkopolski (stacja kolejowa)
Cmentarz żydowski w Borku Wielkopolskim
Synagoga w Borku Wielkopolskim

Przypisy

↑ ^a ^b Borek Wielkopolski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ M.P. 1958 nr 89 poz. 496
↑ Borek, miasto, pow. krotoszyński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 309 .
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 102. ISSN 1734-6118. [dostęp 2010-07-16].
↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
↑ ^a ^b Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.
↑ ^a ^b Historia społeczności | Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2022-06-18] .
↑ Otwarcie obwodnicy Borka Wielkopolskiego [dostęp 2007-12-21] (pol.).
↑ Komunikacja Koźmin Wlkp.
↑ Jarocińskie Linie Autobusowe. [dostęp 2012-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-09)].
↑ Dane kontaktowe. ZSP BOREK WLKP. [dostęp 2019-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-24)].

Linki zewnętrzne

Serwis Internetowy Borku Wielkopolskiego
Historia Żydów w Borku Wielkopolskim na portalu Wirtualny Sztetl
Borek IV (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 309 .

[populacja2016-1] Borek Wielkopolski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[2] M.P. 1958 nr 89 poz. 496

[3] Borek, miasto, pow. krotoszyński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 309 .

[4] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 102. ISSN 1734-6118. [dostęp 2010-07-16].

[5] Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.

[Bobrowicz-6] Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.

[:0-7] Historia społeczności | Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2022-06-18] .

[8] Otwarcie obwodnicy Borka Wielkopolskiego [dostęp 2007-12-21] (pol.).

[9] Komunikacja Koźmin Wlkp.

[10] Jarocińskie Linie Autobusowe. [dostęp 2012-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-09)].

[11] Dane kontaktowe. ZSP BOREK WLKP. [dostęp 2019-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-24)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miejska Górka Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rydzyna Rychwał Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Sołectwa	Bolesławów Bruczków Celestynów Dąbrówka Głoginin Grodnica Jawory Jeżewo Karolew Koszkowo Leonów Maksymilianów Siedmiorogów Drugi Siedmiorogów Pierwszy Skoków Skokówko Strumiany Studzianna Trzecianów Wycisłowo Zalesie Zimnowoda
Miejscowości niesołeckie	Domanice-Majątek Ustronie Osówiec Frasunek Liż Stawiszyn Dorotów Trzecianów-Osiedle Cielmice Wroniny Wygoda Zacisze

Miasta	Borek Wielkopolski Gostyń Krobia Pogorzela Poniec
Gminy miejsko-wiejskie	Borek Wielkopolski Gostyń Krobia Pogorzela Poniec
Gminy wiejskie	Pępowo Piaski

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Borek (← 1932–34 →) Dobrzyca (do 1934) Kobylin Koźmin (← od 1932) Krotoszyn Pogorzela (← od 1932) Sulmierzyce (← 1934–72 i od 1973) Zduny
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Dobrzyca (do 1954) Kobylin Koźmin Krotoszyn Ligota (do 1954) Pogorzela Rozdrażew Zduny
Gromady (1954–72)	Baszków (1954–59) Benice (1954–59) Biadki (1954–71) Borzęciczki (1954–59) Bułaków (1954–59) Dobrzyca (1954–55 →) Gorzupia (1954–59) Kobierno (1954–59) Kobylin (1954–72) Koźmin (1958–72) Koźmin-Zachód (1960–71) Koźminiec (1954–55 →) Kromolice (1954–59) Krotoszyn (1971–72) Krotoszyn-Południe (1960–71) Krotoszyn-Północ (1960–72) Krotoszyn Stary (1954–59) Kuklinów (1954–59) Ligota (1954–55 →) Lipowiec (1954–57) Lutogniew (1954–59) Mokronos (1954–59) Nowawieś (1954–61) Orpiszew (1954–71) Pogorzela (1954–72) Rozdrażew (1954–72) Smolice (← 1958) Sośnica (1954–55 →) Staniew (1954–57) Trzebin (1954–55 →) Trzemeszno (1954–58) Wałków (1954–59) Zalesie Wielkie (1954–59) Zduny (1954–72)

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Borek (Wielkopolski) (← od 1934) Gostyń Krobia Piaski (do 1934) Poniec
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Borek (Wielkopolski) Gostyń Krobia Pępowo Piaski Poniec
Gromady (1954–72)	Bodzewo (1954–68) Borek (1954–72) Brzezie (1954–68) Chwałkowo (1954–68) Gostyń (1962–72) Gostyń Stary (1954–61) Koszkowo (1954–61) Krobia (1954–72) Krobia Stara (1954–61) Kunowo (1954–61) Łęka Mała (1954–68) Pępowo (1954–72) Piaski (1954–72) Poniec (1954–72) Sarbinowo (1954–59) Skoraszewice (1954–59) Smolice (1954–57 →) Szelejewo (1954–68) Zimnowoda (1954–61)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne