Boris Czertok

Boris Czertok (w środku) wznosi toast z pracownikami NASA za premierę anglojęzycznego wydania jego książki Rakiety i ludzie (zdjęcie z roku 2005)

Boris Jewsiejewicz Czertok (ros. Борис Евсеевич Черток; ur. 1 marca 1912 w Łodzi, zm. 14 grudnia 2011 w Moskwie) – rosyjski konstruktor rakiet i jeden z głównych twórców radzieckiego programu kosmicznego. Był konstruktorem systemów sterowania do radzieckich rakiet nośnych, a przez wiele lat zastępcą Naczelnego Konstruktora, Siergieja Korolowa.

Życiorys

Urodził się w Łodzi znajdującej się wówczas na terenach zaboru rosyjskiego, ale wkrótce jego rodzina (pochodzenia żydowskiego^[1]) przeprowadziła się do Moskwy. Początkowo, od 17 roku życia pracował jako elektryk, jednak jego pasją była elektronika. W 1930 roku rozpoczął pracę w fabryce lotniczej, równocześnie studiował. Studia ukończył w 1940 roku i rozpoczął pracę w biurze Wiktora Bołochowitina, gdzie zdobył swoje pierwsze doświadczenia związane z techniką rakietową. Miały one związek z systemami eksperymentalnego samolotu myśliwskiego BI-1, który jednak nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej.

W kwietniu 1945 roku, tuż przed zakończeniem II wojny światowej, trafił do specjalnej komisji, której zadaniem było poznanie tajników niemieckiej techniki użytej do konstruowania rakiet V-2 na terenach dawnej III Rzeszy.

W sierpniu 1946 roku rozpoczęła się kariera Czertoka w biurze konstrukcyjnym Siergieja Korolowa, którego został zastępcą. Pracował nad systemami sterowania radzieckich statków kosmicznych Wostok, Woschod i Sojuz oraz rakiet nośnych, takich jak R-7 (zwana Siemiorką), czy N1, za której pomocą kosmonauci ZSRR mieli dotrzeć na powierzchnię Księżyca. Po fiasku tego projektu pozostał w przedsiębiorstwie RKK Energia jako zastępca szefa projektów. W 1992 roku przeszedł na emeryturę.

Czertok otrzymał wiele odznaczeń, w tym dwukrotnie Order Lenina (20 kwietnia 1956 i 17 czerwca 1961), Order Za Zasługi dla Ojczyzny IV klasy (26 sierpnia 1996), Medal Sierp i Młot Bohatera Pracy Socjalistycznej (17 czerwca 1961)^[2], Order Rewolucji Październikowej (26 kwietnia 1971), Order Czerwonego Sztandaru Pracy (17 września 1975), Order Czerwonej Gwiazdy (16 września 1945) i inne zaszczytne w ZSRR tytuły i nagrody, w tym Nagrodę Państwową ZSRR (1976) i Nagrodę Leninowską (1957). Był również autorem czterech tomów wspomnień pt. Rakiety i ludzie (Ракеты и люди), napisanych w latach 90. XX wieku.

Publikacje

W języku angielskim

• Boris Chertok, Rockets and People, 2005. ​ISBN 0-16-073239-5​
• Boris Chertok, Rockets and People, Volume 2: Creating a Rocket Industry, 2006. ​ISBN 0-16-076672-9​
• Boris Chertok, Rockets and People, Volume 3: Hot Days of the Cold War', 2009. ​ISBN 978-0160817335​

W języku rosyjskim

• Черток Б.Е. Ракеты и люди — М.: Машиностроение, 1999
• Черток Б.Е. Ракеты и люди. Фили — Подлипки — Тюратам — М.: Машиностроение, 1999
• Черток Б.Е. Ракеты и люди. Горячие дни холодной войны — М.: Машиностроение, 1999
• Черток Б.Е. Ракеты и люди. Лунная гонка — М.: Машиностроение, 1999

Przypisy

Bibliografia

• Boris Chertok, Rocket Pioneer, Dies at 99
• Zmarł Czertok. Ten łodzianin wysłał Gagarina w kosmos
• Michał J. Solnica: Boris Czertok nie żyje. kosmonauta.net, 15 grudnia 2011. [dostęp 2013-01-21].