Borowik ciemnobrązowy

Borowik ciemnobrązowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

borowikowce

Rodzina

borowikowate

Rodzaj

borowik

Gatunek

borowik ciemnobrązowy

Nazwa systematyczna
Boletus aereus Bull.
Herb. Fr. 9: tab. 385 (1789)
Charakterystyczne ciemne usiatkowanie trzonu
Bronze Roehrling.jpg

Borowik ciemnobrązowy (Boletus aereus Bull.) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:

  • Boletus edulis f. aereus (Bull.) Vassilkov
  • Dictyopus aereus (Bull.) Quél. 1886
  • Tubiporus edulis subsp. aereus (Bull.) Maire 1937

Nazwę polską podał M. Wilga w 1996 r. W niektórych ujęciach systematycznych dawniej uważany był za podgatunek lub odmianę borowika szlachetnego (jako borowik szlachetny podgatunek spiżowy lub borowik szlachetny odmiana ciemnobrązowa)[3]. Według Index Fungorum jest to odrębny gatunek.

Morfologia

Kapelusz

Jest gruby i czasami pomarszczony, a jego średnica dochodzi do 30 cm. U młodych egzemplarzy jest półkolisty, później płaskołukowaty, na koniec płaski. Powierzchnia sucha, początkowo zamszowa, później gładka i naga, czasami popękana. Barwa od ciemnobrązowej przez kasztanowobrązową do ciemnobrązowej[4][5].

Rurki

Mają długość do 3 cm, dają się łatwo oddzielić od miąższu kapelusza. U młodych owocników są białe, kremowe, u starszych żółtawooliwkowe, żółtozielone, oliwkowozielone[6].

Trzon

Wysokość 5–12 cm, grubość 2–4 cm. U młodych egzemplarzy trzon zazwyczaj jest pękaty, gruby, następnie maczugowaty, walcowaty. Powierzchnia bladobrązowo-czerwona z charakterystycznym usiatkowaniem w ciemnobrązowym kolorze[4].

Miąższ

Biały, jedynie pod skórka kapelusza brązowawy. Początkowo jest bardzo twardy, później staje się bardziej miękki. Nie zmienia zabarwienia na powietrzu. Posiada grzybowy zapach i smak[4].

Wysyp zarodników

Oliwkowy do oliwkowobrązowego. Zarodniki gładkie, wrzecionowatego kształtu, o rozmiarach 13–16 × 4–5 µm[6].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Korei i Japonii[7]. W Europie występuje głównie w basenie Morza Śródziemnego i południowo-wschodnich rejonach Europy. Poza tymi rejonami jest rzadki[5]. W Polsce gatunek bardzo rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierający, krytycznie zagrożony[8]. Jest na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Czechach, Niemczech, Danii, na Litwie, w Norwegii i Holandii[3].

Rośnie w lasach liściastych, pod dębami, bukami oraz kasztanami jadalnymi. Gatunek ciepłolubny. Owocniki wyrastają od maja do września[6].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb jadalny. Nadaje się do bezpośredniego spożycia, do suszenia i do wszystkich innych rodzajów przerobu. We Włoszech jest jednym z najbardziej cenionych gatunków grzybów i często sprzedawany jest tam na jarmarkach. Na wyspie Gomera należącej do archipelagu Wysp Kanaryjskich borowika ciemnobrązowego można znaleźć nawet w lutym, a za bardzo wysoką cenę można go kupić w niektórych supermarketach np. w Monachium (gdzie sprowadzany jest z Afryki Południowej)[5].

Gatunki podobne

Najbardziej podobny jest borowik usiatkowany (Boletus reticulatus), który rośnie na podobnych siedliskach i również ma trzon usiatkowany, ale to usiatkowanie jest wyraźniejsze i jaśniejsze. Ponadto ma jaśniejszy kapelusz (bez odcieni kasztanowobrązowych i czarniawych)[4]. Podobne jak borowik ciemnobrązowy, ubarwienie kapelusza ma borowik szlachetny (Boletus edulis), jednak jest ono jaśniejsze, ponadto jego trzon nie jest usiatkowany i rośnie głównie pod świerkami[5].

Przypisy

  1. ↑ Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-09-08]. (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. ↑ a b c d Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
  6. ↑ a b c Loredana Battisti: Boletus aereus. [dostęp 2011-04-28]. (ang.).
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
  8. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

Media użyte na tej stronie

Bronze Roehrling.jpg
Autor: Achim Bollmann, Licencja: Copyrighted free use
Bronze Röhrling,Boletus aereus Bull.: Fr.- Pilz des Jahres 2008