Borownica (województwo podkarpackie)

Borownica

wieś
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z roku 1892 w Borownicy
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Bircza
Liczba ludności (2011)	102[1][2]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-751[3]
Tablice rejestracyjne	RPR
SIMC	0599050[4]
Położenie na mapie gminy Bircza Borownica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Borownica
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Borownica
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Borownica
49°42′02″N 22°18′20″E/49,700556 22,305556

Borownica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza, na zachodnim skraju Pogórza Przemyskiego^[4][5].

Do 1914 miejscowość leżała w powiecie sanockim, w powiecie podatkowym Bircza, w austriackiej prowincji Galicja. Do II wojny światowej wieś byłą przysiółkiem Jawornika Ruskiego.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie przemyskim.

Demografia

• 1926 – 14 grekokatolików
• 1938 – 30 grekokatolików

Historia

Wieś powstała w XVII wieku jako osada przy istniejącej tu hucie szkła, która działała jeszcze w drugiej połowie XIX wieku. Początkowo była własnością Romualda Tergonde. W XVIII i XIX wieku przybyło tu wielu osadników niemieckich, którzy ulegli stopniowej asymilacji i polonizacji. W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Ulucz z Borownicą, Hłomczą i Chruszczówką był Teodor Ternonde^[6]. Na początku XX wieku mieszkańcy zbudowali w dolnej części wsi murowany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Parafia w Borownicy należy do dekanatu Bircza^[7].

II wojna światowa

Upamiętnienie ofiar UPA w Borownicy

Pomnik ofiar UPA

Tablica ku czci pomordowanych

Tablica z nazwiskami pomordowanych

12 września 1939 17 Pułk Piechoty Ziemi Rzeszowskiej pod dowództwem płk. dypl. Beniamina Kotarby (bez I batalionu) zajął Borownicę wypierając z niej żołnierzy niemieckiej 2 Dywizji Górskiej. Niemcy po otrzymaniu posiłków otoczyli 17 pp. Próba przebicia do lasów na północ Borownicy nie powiodła się. Pułk został rozbity. Część żołnierzy rozproszyła się, a część dostała do niewoli. Pod przysiółkiem Czarny Potok poległ między innymi dowódca pułku. Tak zakończyła się historia pułku powstałego w 1918 roku. W walkach 17 pp wzięła udział także 2 Kompania „Sławsko” Pułku KOP „Karpaty I” pod dowództwem kpt. Tadeusza Gawdzika, tracąc w niej 60% swego stanu osobowego.

12 lipca 1944 roku został zamordowany przez bojówkę UPA administrator parafii w Borownicy, ks. Józef Kopeć.^[8]

20 kwietnia 1945 oddziały Samoobronnych Kuszczowych Widdiłów dowodzone przez Mychajłę Dudę „Hromenkę” i Stepana Stebelskiego „Chrina” zabiły w Borownicy ponad 60 Polaków i spaliły większość zabudowy. Zbrodnia miała być odwetem za grabieże i morderstwa ukraińskiej ludności cywilnej dokonywane przez milicjantów z miejscowego posterunku Milicji Obywatelskiej, w którym zastępcą dowódcy był były partyzant AL Jan Kotwicki ps. „Ślepy”. Kilkudziesięciu Polakom, których sprawcy złapali w lesie, oświadczono, że był to odwet za ataki na Ukraińców, w tym za zbrodnię w Pawłokomie. Z rozkazu „Hromenki” mężczyzn oddzielono od kobiet i dzieci i rozstrzelano^{[9][10][11][12]}.

Ci, którzy przeżyli, przenieśli się m.in. do wsi Dobra, Witryłów, Końskie. Polacy powrócili do Borownicy w 1947 roku i odbudowali wieś^[9].

W Borownicy znajduje się pomnik upamiętniający tę zbrodnię.

Znane osoby związane z wsią

• Julian Stańczak - malarz
• Adolf Milczanowski - rzeźbiarz ludowy

Przypisy