Borowodorek sodu

Borowodorek sodu
	; Próbka związku
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
podst.	boranuid sodu
addyt.	tetrahydrydoboran(1−) sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
	tetrahydroboran sodu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaBH4
Masa molowa	37,83 g/mol
Wygląd	bezbarwne, higroskopijne kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	16940-66-2
Właściwości
	Gęstość
	1,074 g/cm³ (gęstość nasypowa w 20 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	55 g/l
	w innych rozpuszczalnikach
	etanol: rozpuszczalny
Temperatura rozkładu	300 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H260, H301, H311, H314
Zwroty P	P223, P231+P232, P301+P310, P370+P378, P422
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Łatwopalny; (F)	Toksyczny; (T)
Zwroty R	R15, R24/25, R34
Zwroty S	S22, S26, S36/37/39, S43, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	1 2 2 W
Numer RTECS	ED3325000
Dawka śmiertelna	LD50 162 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Inne aniony	wodorek sodu
Inne kationy	borowodorek litu
Podobne związki	glinowodorek litu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Borowodorek sodu, NaBH₄ – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wodorków. Jest to często używany reduktor. W alkoholach i wodzie rozpuszcza się, ulegając powoli rozkładowi^[3].

Reakcja borowodorku sodu z wodą:

NaBH₄ + 2H₂O → NaBO₂ + 4H₂↑

Otrzymywanie

Borowodorek sodu został otrzymany po raz pierwszy w latach 40. XX w. przez H. I. Schlessingera w celach wojskowych^[4].

Można go uzyskać w reakcji wodorku sodu z boranem trimetylu w 250–270 °C:

B(OCH₃)₃ + 4 NaH → NaBH₄ + 3 NaOCH₃

lub podczas działania wodorkiem sodu na sproszkowane szkło borokrzemianowe^[5].

Borowodorek sodu redukuje aldehydy i ketony oraz niektóre reaktywne pochodne kwasów karboksylowych (np. chlorki kwasowe i estry tioli) do alkoholi. W przeciwieństwie do glinowodorku litu, niewspomagany borowodorek sodu nie redukuje zwykłych estrów, amidów ani kwasów karboksylowych^[3]. Przykładem zastosowania borowodorku sodu jest etap redukcji podczas procesu produkcyjnego otrzymywania feksofenadyny (leku przeciwhistaminowego)^[6]:

↑ ^a ^b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d Borowodorek sodu (nr 480886) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.
↑ ^a ^b Banfi, L.; Narisano, E.; Riva, R.: Sodium Borohydride. W: Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. L. Paquette (red.). New York: J. Wiley & Sons, 2004. DOI: 10.1002/047084289X.rs052.
↑ Schlesinger, H. I., Brown, Herbert C., Abraham, B., Bond, A. C. i inni. New Developments in the Chemistry of Diborane and the Borohydrides. I. General Summary. „Journal of the American Chemical Society”. 75 (1), s. 186-190, 1953. DOI: 10.1021/ja01097a049.
↑ Schubert, F.; Lang, K.; Burger, A.: Verfahren zur Herstellung von Alkaliboranaten. Patent DE1088930, 1960-09-15.
↑ Goralski, Christian T., Singaram, Bakthan. Special Feature Section: Hydride Reductions. „Organic Process Research & Development”. 10 (5), s. 947-948, 2006. DOI: 10.1021/op0601363.