Borynia (Jastrzębie-Zdrój)

Borynia

sołectwo Jastrzębia-Zdroju
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 pl Zabytkowy pałac z XVIII w.
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Jastrzębie-Zdrój
W granicach Jastrzębia-Zdroju	1975
SIMC	0940170
Powierzchnia	8,23 km²
Populacja (2019) • liczba ludności	2039
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju Położenie na terenie Jastrzębia-Zdroju
50°00′18,493″N 18°38′48,329″E/50,005137 18,646758
Portal Polska

Borynia (niem. Borin) – część miasta Jastrzębie-Zdrój, położonego w województwie śląskim^[1], dawniej wieś. Na terenie dawnej wsi, miasto utworzyło jednostkę pomocniczą gminy typu sołectwo o nazwie Borynia^[2]

Sołectwo obejmuje obszar o powierzchni 822,92 ha^[3].

Wieś Borynia została włączona do miasta Jastrzębie-Zdrój w 1975 roku.

Od nazwy wsi wzięła swoją nazwę Kopalnia Węgla Kamiennego Borynia, znajdująca się w sąsiednim sołectwie Szeroka.

W Boryni znajduje się zabytkowy zespół pałacowy z klasycystycznym pałacem oraz parkiem z XVIII w.

W sołectwie znajdują się także: Zespół Szkół nr 8 im. Ziemi Śląskiej (Szkoła Podstawowa nr 14) oraz rzymskokatolicka parafia pw. Matki Bożej Piekarskiej, obejmująca zasięgiem zarówno Borynię, jak i Skrzeczkowice.

Sołectwo graniczy na północy ze Skrzeczkowicami i miastem Żory, na południu z Szeroką, na zachodzie z gminą Świerklany powiatu rybnickiego (Świerklany Górne i Dolne), a na wschodzie z gminą Pawłowice powiatu pszczyńskiego (Krzyżowice).

Nazwa

Nazwa sołectwa tłumaczona jest na trzy sposoby: od słowa bór, oznaczającego las, od staropolskiego słowa bor, oznaczającego walkę, lub od imienia Borysław^[4].

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest wśród wsi położonych w pobliżu Żor i Wodzisławia (ville circa Zary et Wladislaviam) w zlatynizownej formie Borina Item in Borina debent esse triginta novem mansi^[5]. Co oznacza, że "również Borynia powinna płacić dziesięcinę z 39 łanów")^[6]. Drugim dokumentem zaświadczającym o istnieniu wsi jest ten z 20 maja 1354 r. w którym Borynia nazywana jest także Wojciechowem: „Um 20 Mai 1354 gab er seine Zustimmung, als Herzog Nicolaus dem Stefan von Raschütz das herzogliche Recht in Raschütz und Borin, das auch Woitcesdorf heiβ, für 60 Mark verkaufte [...]" (książę Mikołaj zbył 20 maja 1354 roku za 60 marek Stefanowi z Raszczyc prawa książęce do Raszczyc i Boryni nazywanej również Wojciechowem)^[6]. Ta niemieckojęzyczna nazwa oznaczające Wieś Wójta, w przyszłości nie powtórzyła się już. Z kolei w dokumencie z 27 czerwca 1427 r. mamy podział na Borynię Górną i Dolną: "Helena und ihre Söhne verliehen zu Pleβ am 27 Juni 1427 dem Johann Raschütz Ober und Nieder Borin ersteres in Land [...]" (Helena i jej synowie nadali Janowi z Raszczyc Górną i Dolną Borynię)^[6].

Przynależność administracyjna

Wieś należała do 1954 roku do powiatu pszczyńskiego, później do powiatu rybnickiego. W latach 1945-1954 wchodziła w skład gminy Pawłowice. W latach 1954-1973 była siedzibą gromady Borynia, a w latach 1973-1975 stanowiła część gminy Szeroka. W 1975 roku włączona w granice miasta Jastrzębie-Zdrój.

Do 1954 roku do wsi Borynia należał przysiółek Lasoki, obecnie w granicach Żor.

Demografia

31 grudnia 2019 r. sołectwo miało 2039 mieszkańców^[3].

Podział administracyjny

W obrębie sołectwa znajdują się następujące jednostki osadnicze:

Przysiółki^[7]

• Abisynia, założona w latach 30. XX wieku;
• Gliniok;
• Kolonia Borynia, założona w kolonizacji fryderycjańskiej pod koniec XVIII wieku jako Rudolfsort, niezależna gmina do 1894^[8];
• Krzyżowice.

Przypisy

Bibliografia

• Helena Białecka: Zarys dziejów Boryni i Skrzeczkowic od czasów najdawniejszych do 2001. Jastrzębie-Zdrój: 2001. OCLC 842972634.