Borys Szaposznikow

Borys Szaposznikow

Борис Михайлович Шапошников

Marszałek Związku Radzieckiego
Pełne imię i nazwisko	Borys Michajłowicz Szaposznikow
Data i miejsce urodzenia	2 października 1882 Złatoust, gubernia ufijska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	26 marca 1945 Moskwa, RFSRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1901–1917, 1918–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Armia Czerwona
Stanowiska	dowódca 16 Pułku Strzeleckiego, d-ca Kaukaskiej Dywizji Grenadierów, d-ca OW: Leningradzkiego, Moskiewskiego, Nadwołżańskiego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna domowa w Rosji, II wojna światowa: bitwa pod Moskwą
Odznaczenia

Znaczek Poczty ZSRR z marsz. Borysem Szaposznikowem, 1982

Borys Michajłowicz Szaposznikow (ros. Борис Михайлович Шапошников; ur. 20 września^?/ 2 października 1882 w mieście Złatoust, zm. 26 marca 1945 w Moskwie) – pułkownik Sztabu Generalnego Armii Imperium Rosyjskiego, dowódca Armii Czerwonej i teoretyk wojskowy, profesor (1935), komendant Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego, komendant Wyższej Akademii Wojskowej im. Klimenta Woroszyłowa, szef Sztabu Generalnego Armii Czerwonej (RKKA), zastępca ministra obrony ZSRR, marszałek Związku Radzieckiego (1940), członek Centralnego Komitetu Wykonawczego Rad ZSRR, deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1. kadencji (1937–1945).

Życiorys

Urodził się 2 października 1882 w mieście Złotoust, w guberni ufijskiej, w rodzinie urzędnika. Służbę wojskową rozpoczął w 1901. W 1903 ukończył Moskiewską Szkołę Oficerską, a w 1910 Mikołajewską Akademię Sztabu Generalnego. Przed 1914 służył w Warszawskim Okręgu Wojskowym.

Brał udział w I wojnie światowej na stanowiskach sztabowych. Od listopada 1917 dowódca 16 Pułku Strzeleckiego. Od grudnia 1917, w stopniu pułkownika, dowodził Kaukaską Dywizją Grenadierów. W 1918 wstąpił do Armii Czerwonej. Zajmował różne stanowiska sztabowe w Radach Wojennych i Ministerstwie Obrony Ukrainy. Od sierpnia 1919 szef oddziału rozpoznania, a od listopada 1919 szef Zarządu (Oddziału^[1]) Operacyjnego Sztabu Rewolucyjnej Rady Wojennej Republiki (RRWR^[1]).

Jako szef Zarządu Operacyjnego Sztabu RRWR opracował ośmiostronicowy referat, zawierający ogólne założenia generalnej ofensywy przeciwko Polsce, przekazany Leninowi 27 stycznia 1920 roku^{[2][potrzebny numer strony][1]}.

Po wojnie domowej w latach 1921–1925 I pomocnik szefa Sztabu Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej, wziął udział w konferencji w Lozannie. W latach 1925–1928 był kolejno dowódcą Leningradzkiego i Moskiewskiego Okręgu Wojskowego. W latach 1928–1931 szef Sztabu ACz, 1931–1932 dowódca Nadwołżańskiego Okręgu Wojskowego, w latach 1932–1935 komendant Akademii Wojskowej im Michaiła Frunzego, w latach 1935–1937 ponownie dowódca Leningradzkiego Okręgu Wojskowego. Od maja 1937 do lipca 1940 szef Sztabu Generalnego ACz i zastępca ministra obrony.

Opracował i przygotował przeprowadzenie agresji Armii Czerwonej na Polskę w 1939.

Od sierpnia 1940 do lipca 1941 zastępca ministra obrony. Od lipca 1941 do maja 1942 szef Sztabu Generalnego ACz, a od maja 1942 do czerwca 1943 zastępca ministra obrony ZSRR. W latach 1943–1945 komendant Wyższej Akademii Wojskowej im. Klimenta Woroszyłowa.

Pracował nad wzmocnieniem i unowocześnieniem Armii Czerwonej, a szczególnie jej oficerów działających na szczeblach operacyjnych i strategicznych. Swoją wiedzę bojową przekazał w pracach Konnica (1923), Na Wiśle. Do historii kampanii 1920 r. (1924). Działał w komisjach związanych z tworzeniem regulaminów sił zbrojnych, w których została wyrażona radziecka doktryna wojenna.

W pracy Mózg armii przedstawił charakter przyszłej wojny na bazie I wojny światowej oraz pokazał osobliwości dowodzenia wojną współczesną, pokazał role i funkcje sztabu generalnego jako organu naczelnego dowódcy, a także znaczenie mobilizacji dla rozstrzygnięcia wojny. Książka ta zawsze znajdowała się pod ręką Stalina^[3]. W 1933 została wydana praca Warszawska operacja.

Członek Centralnego Komitetu Wykonawczego Rad ZSRR, deputowany do Rady Najwyższej ZSRR.

Zmarł 26 marca 1945; po skremowaniu urnę z prochami wmurowano w mur kremlowski na placu Czerwonym w Moskwie.

Awanse

• podporucznik – 1903
• porucznik – 1906
• kapitan – 1912
• podpułkownik – 1915
• pułkownik – 1917
• komandarm 1 rangi – 1935
• marszałek Związku Radzieckiego – 7 maja 1940

Ordery i odznaczenia

• Order Lenina – trzykrotnie (1939, 1945)
• Order Czerwonego Sztandaru – dwukrotnie (1921, 1944)
• Order Suworowa I klasy (1944)
• Order Czerwonej Gwiazdy – dwukrotnie (1934, 1938)
• Medal „Za obronę Moskwy” (1944)
• Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” (1938)
• Order Świętego Włodzimierza (Imperium Rosyjskie)
• Order Świętej Anny (Imperium Rosyjskie)
• Order Świętego Stanisława (Imperium Rosyjskie)
• I inne

Przypisy

Bibliografia

• BolesławB. Potyrała BolesławB., HieronimH. Szczegóła HieronimH., Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935–1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265 .
• BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940-1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
• Mała Encyklopedia Wojskowa, t. III, s. 249, Wyd. MON, Warszawa 1971
• Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975
• (ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
• (ros.) B. Szaposznikow Mózg armii w 3. t. (tyt. oryginalny Мозг армии), Moskwa 1927-1929
• (ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
• (ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa
• (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 29, s. 288, Moskwa 1969-1978
• (ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
• Борис Михайлович Шапошников – Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898-1991 (ros.)
• Борис Михайлович Шапошников – Проект ХРОНОС (ros.)