Bróg

Suszarnia tytoniu oraz bróg we wsi Ciotusza Nowa (1977)
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Bróg w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

Bróg – ruchomy dach przesuwany na (najczęściej[1]) czterech wkopanych w ziemię słupkach (zwanych brożynami), osłaniający składowane pod nim siano, słomę lub zboże przed opadami atmosferycznymi[2].

Konstrukcja

Bróg składa się z czterech słupów lub mocnych żerdzi, wbitych w ziemię tworzących plan kwadratu lub prostokąta. W słupach znajdują się otwory, w których umieszczone są kołki. Na kołkach opiera się rama dachu, dodatkowo przywiązywano ją drutem lub sznurkiem[3]. Dach opuszczano lub podnoszono zmieniając położenie kołków, w zależności od wysokości składowanego pod nim siana lub słomy. W brogach najczęściej stosowano dach namiotowy czterospadowy, (stąd nazwa dach brogowy), rzadziej dwuspadowy[2].

Brogi dwuczęściowe

Czasem bróg spełniał dwie funkcje – część dolna, obudowana deskami, służyła jako miejsce dla zwierząt (najczęściej chlew), wozownia lub magazyn, w części górnej, mającej formę zadaszenia na słupach, magazynowano słomę lub siano[3].

Zastosowanie

Bróg służył do przechowywania plonów, głównie zboża. Ręczne młócenie zboża odbywało się w przeszłości przez cały rok, ponieważ było niezmiernie pracochłonne. Zżęte zboże (powiązane w snopki) było przechowywane w stertach i, w miarę potrzeb, młócone.

Brogi charakterystyczne były dla biedniejszych gospodarstw (zastępowały stodołę). Spotykane też były w gospodarstwach bogatszych, gdzie trzeba było gromadzić paszę dla dużej liczby zwierząt[3].

Heraldyka

Wizerunek brogu został umieszczony w jednym z najstarszych polskich herbów szlacheckich - Leszczycu. Bróg znajduje się również w herbach kilku miast.

  • Herb Leszczyc z wizerunkiem brogu

    Herb Leszczyc z wizerunkiem brogu

  • Herb Niedobczyc

    Herb Niedobczyc

  • Gmina Kołbiel

    Gmina Kołbiel

  • Gmina Cekcyn

    Gmina Cekcyn

Zobacz też

  • stóg – słomy, siana
  • sterta – słomy do młócenia.

Przypisy

  1. ↑ Kazimierz Moszyński, O sposobach badania kultury materialnej Prasłowian, Witold Dynowski (red.), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1962.
  2. ↑ a b Czerwiński, Tomasz, 1950-, Budownictwo ludowe w Polsce, Warszawa: Sport i Turystyka-Muza SA, 2006, s. 98-100, ISBN 83-7495-043-9, OCLC 123486934 [dostęp 2020-09-29].
  3. ↑ a b c Wydawnictwo Naukowe PWN., Etnografia : materialna kultura ludowa Polski na tle porównawczym, wyd. Wydanie I, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2019, s. 121, ISBN 978-83-01-20711-3, OCLC 1121438665 [dostęp 2020-09-29].

Bibliografia

  • Zygmunt Gloger - Encyklopedia staropolska, PW "Wiedza Powszechna", Warszawa 1985, ISBN 83-214-0411-1
  • Krzysztof Kwaśniewski - Brogi jako element zagrody chłopskiej w Polsce, „Etnografia Polska”, r. 9, 1965, s. 103-121.

Media użyte na tej stronie

POL COA Leszczyc.svg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Museum of the Mazovian Countryside in Sierpc 2009 (13).jpg
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Polska, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu