Bracia Pakulscy

Wejście do jednego ze sklepów Braci Pakulskich, widoczne sprzedawane ptactwo
Zaułek Braci Pakulskich na Placu Konstytucji w Warszawie

Bracia Pakulscy, właśc. Skład Win i Towarów Kolonialnych „Bracia Pakulscy” – przedsiębiorstwo handlowe działające w Warszawie i Otwocku w latach 1857–1950. Jego specjalnością był handel importowanymi artykułami spożywczymi i alkoholem.

Historia

Założycielem był Antoni Pawłowski, który ok. 1850 powrócił do Warszawy z zesłania w Irkucku i podjął pracę subiekta w jednym ze składów handlowych mieszczących się przy ulicy Senatorskiej. Jego sytuacja finansowa była na tyle stabilna, że już w 1856 w kamienicy u zbiegu Brackiej i Chmielnej (ul. Bracka 22) otworzył własny sklep sprzedający wina i artykuły kolonialne.

W 1899 majątek po Antonim Pawłowskim przejął jego bratanek Feliks Pawłowski, zasłynął on wdrażaniem w swoim sklepie nowości, doprowadził do niego gaz i telefon. Był on jednym z racjonalizatorów pracy kupieckiej, był zwolennikiem unormowania godzin pracy sprzedawców i podniesieniu poziomu ich życia. Feliks Pawłowski był zainteresowany organizowaniem przetwórstwa spożywczego toteż w 1909 rozkwitające przedsiębiorstwo przejęli trzej bracia, którzy pracowali u Pawłowskiego od ok. 1900 jako subiekci. Byli to Wacław (ur. 1883), Jan (ur. 1887) i Adam (ur. 1884) Pakulscy zamieszkujący wówczas w kamienicy przy Chmielnej 26. Ostateczny akt sprzedaży podpisano 4 października 1917. W krótkim czasie uruchomiono dwa sklepy filialne przy Marszałkowskiej (przy Śniadeckich i przy Złotej).

Firma szybko się rozwijała, Pakulscy zainwestowali w udziały w przedsiębiorstwie hurtowym „Edward Langner”, w wytwórni miodów Mieszkowskiego i w cieszyńskich Zamkowych Zakładach Przemysłowych, które warzyły piwo. Na początku lat 30. XX wieku bracia podzielili się majątkiem, Wacław i Jan przejęli część hurtową i produkcyjną, natomiast Adam i Maria Pakulscy zatrzymali sklepy. Wkrótce sieć sklepów powiększyła się o placówki przy ul. Kruczej, Francuskiej i w Otwocku oraz centralny skład win do sprzedaży w hurcie, który mieścił się przy ulicy Krochmalnej. Pod marką „Piotr Kuryluk i Spółka” działał należący do Pakulskich sklep w Hali Mirowskiej, który specjalizował się w hurtowej i półhurtowej sprzedaży artykułów importowanych. W 1934 firma Bracia Pakulscy uzyskała monopol na importowanie z Rosji Radzieckiej kawioru i wina, równocześnie sprowadzając z Japonii kawior czerwony. Był to jednak dla rodziny rok tragiczny; w krótkim czasie zmarli po sobie Wacław i Jan Pakulscy. Interes rodzinny przeszedł w ręce Adama, który w 1937 zainwestował w fabrykę konserw mięsnych i warzywnych „Wanda”.

Sklepy Pakulskich oferowały artykuły o podwyższonej jakości, specjalnością firmy były oryginalne opakowania i dbałość o estetykę zapakowania zakupów.

Po wybuchu wojny firma Pakulskiego pomagała obrońcom stolicy poprzez wydawanie prowiantu walczącym (podobnie było podczas powstania warszawskiego)[1]. Sklep przy ul. Brackiej był czynny podczas okupacji niemieckiej[2]. Fabrykę konserw Niemcy przebranżowili na zakład produkujący marmoladę. W 1942 zmarł Adam Pakulski, a interesy rodzinne przejął jego syn Jerzy. Podczas powstania cały majątek rodziny Pakulskich uległ zniszczeniu, a to co ocalało zostało zarekwirowane przez okupanta. Po 1945 reaktywowała działalność, otworzono sklepy przy Brackiej i Francuskiej w Warszawie oraz stworzono od podstaw filię w Katowicach[3]. Uruchomiono również fabrykę konserw na Kamionku przy Owsianej 14. Jednak w 1950 [4], na podstawie Zarządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego z dnia 12 sierpnia 1949[5] firmę znacjonalizowano (ustanowiono przymusowy zarząd państwowy)[6].

Sieć sklepów w 1939 roku

  • Sklep wzorcowy i siedziba zarządu – Bracka 22
  • Sklepy filialne: Marszałkowska 110, Marszałkowska 57 róg Śniadeckich, Krucza 22, Francuska 14, Raszyńska 15, Otwock.
  • Centralne piwnice win przy Krochmalnej 22.
  • Fabryka konserw „Wanda” przy Kazimierzowskiej 64[7].

Upamiętnienie

W 2004 r. południowo-zachodnią część placu Konstytucji w Warszawie nazwano Zaułkiem Braci Pakulskich, uczczono w ten sposób pamięć po zasłużonej dla miasta rodzinie kupców. Miejsce wybrano nieprzypadkowo, do 1950 r. na dawnym narożniku Marszałkowskiej i Śniadeckich stała kamienica nr 57, gdzie mieścił się jeden ze sklepów Braci Pakulskich (obecnie jest to środek placu)[8].

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Jankowski Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie PIW 1997, s. 97-98. metysowka.w8w.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-29)]. ISBN 83-06-02550-4
  2. ↑ Jerzy S. Majewski. Zaczęło się od hecy. I historia trwa. „Stolica”, s. 14, wrzesień−październik 2022. 
  3. ↑ Muzeum Powstania Warszawskiego, archiwum, wspomnienia Barbary Pakulskiej
  4. ↑ Nasz Dziennik Drugie "upaństwowienie" Pakulskich, 2-4 maja 2008, Nr 103 (3120)
  5. ↑ Serwis kadrowy Gazety Prawnej, Zarządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego z dnia 12 sierpnia 1949 r. w sprawie ustanowienia przymusowego zarządu państwowego nad wytwórnią konserw i przetworów spożywczych w Warszawie przy ul. Owsianej 14 i zakładami sprzedaży wina, wódek i towarów kolonialnych w Warszawie przy ul. Brackiej 22 i Francuskiej 14, które stanowią własność spółki jawnej pod firmą B-cia Pakulscy
  6. ↑ PWN Biznes, Bracia Pakulscy
  7. ↑ Piranel, blogowisko. [dostęp 2010-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-31)].
  8. ↑ Uchwała Nr 88/17/2004 Rady Dzielnicy Śródmieście Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 23 kwietnia 2004 r

Bibliografia

  • Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta tom II, Śródmieście północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004. ISBN 83-85584-84-6.
  • Encyklopedia Warszawy, Bartłomiej Kaczorowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, [1994], s. 887, ISBN 83-01-08836-2, OCLC 69562778.
  • Sirencityboy, blog "SirenCityBoy – Moja Warszawa"


Media użyte na tej stronie

Zaułek Braci Pakulskich na Placu Konstytucji w Warszawie (2).JPG
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zaułek Braci Pakulskich na Placu Konstytucji w Warszawie
Wejście do sklepu Braci Pakulskich w Warszawie przed 1939.jpg
Wejście do jednego ze sklepów Braci Pakulskich w Warszawie