Bractwo św. Łukasza (Polska)

Bractwo św. Łukasza – grupa artystyczna, powstała w 1925 i działająca do 1939. Założyli je uczestnicy pierwszego pleneru w Kazimierzu Dolnym: prof. Tadeusz Pruszkowski i jego studenci z warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych – Jan Gotard, Aleksander Jędrzejewski, Edward Kokoszko, Antoni Michalak, Janusz Podoski, Mieczysław Schulz, Jan Wydra i Jan Zamoyski; później dołączyli: Bolesław Cybis, Eliasz Kanarek i Czesław Wdowiszewski, a następnie: Bernard Tadeusz Frydrysiak, Jeremi Kubicki, Antoni Grabarz i Stefan Płużański.

Artyści grupy, tzw. łukaszowcy, nawiązywali do wzorów malarstwa z XVI i XVII w. Malowali kompozycje historyczne, pejzaże, portrety, sceny rodzajowe i biblijne. W lutym 1928 w Zachęcie otwarta została pierwsza wystawa Bractwa, która wzbudziła skrajne reakcje.

Łukaszowcy podejmowali się jako zespół wykonywania zamówień państwowych na dekorację wnętrz, np. statków MS Piłsudski (1934) i MS Batory (1939) oraz Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie (1935). Największe zlecenie otrzymali w 1937 od Komitetu Organizacji Polskiego Pawilonu na Światową Wystawę w Nowym Jorku w 1939. Jedenastu malarzy Bractwa stworzyło wspólnie siedem obrazów (o wym. 120×200 cm) przedstawiających najważniejsze wydarzenia z historii Polski; inicjatorem przedsięwzięcia był minister Józef Beck. W pracy nad cyklem obrazów udział wzięli: Bolesław Cybis, Bernard Frydrysiak, Jan Gotard, Aleksander Jędrzejewski, Eliasz Kanarek, Jeremi Kubicki, Antoni Michalak, Stefan Płużański, Janusz Podoski, Tadeusz Pruszkowski i Jan Zamoyski. Artyści pracowali zespołowo w atelier Tadeusza Pruszkowskiego w Kazimierzu Dolnym[1]. Dopełnieniem wystroju Sali Honorowej Pawilonu Polskiego były 4 makaty pn. Jan III Sobieski wg projektu Mieczysława Szymańskiego, wykonane pod kierunkiem Marii Łomnickiej-Bujakowej przez zespół hafciarek ze spółdzielni „Inicjatywa” w Warszawie[1]. Po zakończeniu wystawy, ze względu na trwającą w Europie wojnę 7 obrazów i 4 makaty zostały zdeponowane w jezuickiej uczelni Le Moyne College w Syracuse w USA, gdzie od 1958 r. były prezentowane w tamtejszej bibliotece[2]. Dzięki wieloletnim staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego po 83 latach obrazy oraz makaty powróciły do Polski. Prace trafiły do zbiorów Muzeum Historii Polski w Warszawie[3].

29 września 2022 r. w Muzeum Narodowym w Warszawie otwarto wystawę przygotowaną przez Muzeum Historii Polski pt. „Łukaszowcy. Wielki powrót”[4].

W skład cyklu wchodzą następujące obrazy:

  • Spotkanie Bolesława Chrobrego z Ottonem III u grobu św. Wojciecha (1000)
  • Przyjęcie chrześcijaństwa przez Litwę (1386)
  • Nadanie przywileju jedlneńskiego (1430)
  • Unia Lubelska (1569)
  • Uchwalenie konfederacji warszawskiej o wolności religijnej (1573)
  • Odsiecz Wiednia (1683)
  • Konstytucja 3 Maja (1791)

Przypisy

  1. ↑ a b Łukaszowcy. Wielki powrót (Katalog wystawy), Muzeum Historii Polski, 2022, ISBN 978-83-65248-67-1.
  2. ↑ Łukaszowcy już w Polsce - Muzeum Historii Polski, muzhp.pl [dostęp 2022-10-05] (pol.).
  3. ↑ Po 83 latach prace Łukaszowców wróciły do Polski! - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2022-10-05] (pol.).
  4. ↑ Skarby polskiej kultury po 83 latach ponownie w kraju. „Łukaszowcy. Wielki powrót” – wystawa Muzeum Historii Polski - Muzeum Historii Polski, muzhp.pl [dostęp 2022-10-05] (pol.).

Bibliografia

  • Baranowicz Z., Bractwo św. Łukasza, [w:] Polskie życie artystyczne w latach 1915-1939, red. A. Wojciechowski, Ossolineum 1974, s. 587-588
  • Marcinkowska M., Czekamy na powrót polskich dzieł, "Spotkania z zabytkami" 2007, nr 11
  • Zamoyski J., Łukaszowcy: Malarze i malarstwo Bractwa św. Łukasza, Warszawa 1989
  • Bractwo św. Łukasza w Culture.pl.
  • Łukaszowcy. Wielki powrót, Katalog wystawy, Warszawa 2022

Linki zewnętrzne