Bractwo Cyryla i Metodego (Jugosławia)

Bractwo Cyryla i Metodego (Cirilmetodijsko društvo katoliških duhovnikov) – istniejące w latach 1949–1990 stowarzyszenie księży popierających politykę rządu komunistycznego, w latach 1970–1990 jako Stowarzyszenie Księży Słoweńskich.

Historia

Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczął się okres prześladowań Kościoła w Jugosławii. Tuż po maju 1945 roku rozpoczęto cykl aresztowań księży, których oskarżono o kolaborację z Niemcami bądź ustaszami i skazywano w trybie uproszczonym na długoletnie więzienie. Krótkotrwały areszt odbył również abp Alojzije Stepinac. Wiadomo, że do września 1945 roku aresztowano 169 kapłanów[1]. Ponadto likwidowano seminaria duchowne i prasę katolicką, odmawiając jej przydziałów papieru, a także realizowano propagandę antyklerykalną, wprowadzono fakultatywność nauczania religii[2]. Poprzez wprowadzenie reformy rolnej swojej działalności były zmuszone zaprzestać organizacje katolickie, a szpitale zakonne zostały upaństwowione[3].

Początkowo najmniejsze represje dotknęły katolicyzm w Słowenii. Było to związane z istnieniem tradycji katolickich socjalistów, aktywnych jeszcze przed wojną, a także opuszczeniem kraju przez nastawionego antykomunistycznie bpa Grigorija Rožmana i przejęciem inicjatywy przez sympatyzujące z NOVJ duchowieństwo[4]. Chociaż represje Kościoła w Słowenii w końcu przybrały ten sam wymiar co w całej Jugosławii, to zdecydowano się na powołanie tam organizacji współpracujących z władzami, analogicznie do księży patriotów w Polsce czy księży pokoju na Węgrzech. Przyczyną tego było zerwanie stosunków z Moskwą, przez co dalsze otwarte prześladowanie Kościoła byłoby kompromitacją komunistów[5].

W 1948 roku powstało Stowarzyszenie Księży Słoweńskich, które zostało rozwiązane rok później po potępieniu przez Stolicę Apostolską jego pisma, „Bilten”. W lipcu 1949 roku grupa księży powołała natomiast Bractwo Cyryla i Metodego[6]. Nazwa została zaczerpnięta od dziewiętnastowiecznej organizacji, która walczyła z germanizacją i italianizacją na terenie Słowenii i Istrii[7].

Członkami organizacji byli umiarkowani zwolennicy porozumienia z rządem. Ponieważ Bractwo miało autentyczne korzenie wśród słoweńskiego duchowieństwa, a jego członkowie starali się być obiektywni, początkowo jugosłowiańska hierarchia kościelna nie sprzeciwiała się istnieniu organizacji[6][7]. W rzeczywistości rząd Jugosławii planował wykorzystać organizację do skłócenia księży i oddzielenia ich od biskupów, a także do zmniejszenia wpływów Stolicy Apostolskiej[8]. W listopadzie 1949 roku władze wyraziły zgodę na wydawanie czasopisma pod nazwą „Nova pot”. W grudniowym numerze ukazała się wypowiedź Broz Tity, zachęcająca członków Bractwa do zerwania stosunków ze Stolicą Apostolską na wzór zerwania stosunków Jugosławii z ZSRR. 26 kwietnia 1950 roku episkopat Jugosławii wydał zakaz uczestnictwa księży w stowarzyszeniu (non expedit)[6]. Nie był on jednak skuteczny. Rząd starał się bowiem wspierać stowarzyszenie i jego członków, również finansowo. Księżom osadzonym w więzieniach obiecywano natychmiastowe uwolnienie, jeżeli przystąpią do Bractwa. Oferowano kapłanom również ubezpieczenia społeczne[9]. W 1952 roku w skład organizacji wchodziło 60% słoweńskich duchownych (526 osób)[7].

W następnych latach stowarzyszenie kontynuowało współpracę z rządem[10]. Jednak po 1952 roku Bractwo Cyryla i Metodego zaczęło tracić na znaczeniu, z czym związany był wrogi stosunek do niego szczególnie młodych księży. W 1970 roku zmieniono nazwę organizacji na Stowarzyszenie Księży Słoweńskich. Stowarzyszenie to zostało rozwiązane w 1990 roku[11].

Przypisy

  1. ↑ Ogniem próbowane. s. 331.
  2. ↑ Ogniem próbowane. s. 333.
  3. ↑ Ogniem próbowane. s. 337.
  4. ↑ Ogniem próbowane. s. 339.
  5. ↑ Ogniem próbowane. s. 347.
  6. ↑ a b c Ogniem próbowane. s. 348.
  7. ↑ a b c Tamara Kotar: Political Liberalization in Post-Communist States: A Comparative Analysis of Church-State Relations in Croatia and Slovenia. Ottawa: Carleton University, 2008, s. 204. ISBN 978-0-494-47479-2.
  8. ↑ Cirilmetodijsko društvo katoliških duhovnikov…. „Bogoslovni vestnik”. s. 423. 
  9. ↑ Mile Vidović: Povijest crkve u Hrvata. Metković-Split: Ogranak Matice hrvatske, 2007, s. 454. ISBN 953-6151-15-4.
  10. ↑ Csaba Békés: The History of The Soviet Bloc 1945-1991. T. II: 1953-1968. Budapeszt: Cold War History Research Center, 2013, s. 272. ISBN 978-963-12-7939-9.
  11. ↑ Cirilmetodijsko društvo katoliških duhovnikov…. „Bogoslovni vestnik”. s. 424. 

Bibliografia

  • Bohdan Cywiński: Ogniem próbowane. T. II: „… i was prześladować będą”. Lublin: KUL, 1990. ISBN 83-228-0196-3.
  • Tamara Griesser-Pečar. Cirilmetodijsko društvo katoliških duhovnikov LRS in »ljudska oblast« med najhujšo represijo. „Bogoslovni vestnik”. 77, 2017. Ljubljana: Teološka fakulteta Ljubljana. ISSN 00065722.