Brama Floriańska w Krakowie
nr rej. A-8 z 17.05.1932[1] | |
Widziana z ul. Floriańskiej | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Ukończenie budowy | XIII / XIV |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
50°03′53,5″N 19°56′29,0″E/50,064861 19,941389 |
Brama Floriańska (Brama św. Floriana) – średniowieczna brama miejska z basztą, położona na Starym Mieście w Krakowie u końca ulicy Floriańskiej, przy skrzyżowaniu z ulicą Pijarską. Stanowi pozostałość po dawnych murach miejskich. Jest jedną z ośmiu krakowskich bram obronnych obok Sławkowskiej, Grodzkiej, Wiślnej, Mikołajskiej, Rzeźniczej (na Gródku), Szewskiej, Nowej i Pobocznej.
Opis bramy
Liczy 34,5 m wysokości (do gałki hełmu). Znajdującą się nad wejściem (od strony Plant) płaskorzeźbę z orłem piastowskim wykonał Zygmunt Langman według projektu Jana Matejki. Zastąpiła ona w 1882 roku wcześniejszego orła. Od strony miasta widnieje płaskorzeźba z XVIII wieku wyobrażająca św. Floriana. Barokowe zwieńczenie Bramy Floriańskiej zostało wykonane w 1660 roku. Przy portalu bramnym do dziś zachowały się prowadnice na kratę. Wewnątrz bramy znajduje się klasycystyczny ołtarz z początku XIX w. z późnobarokową kopią cudownego obrazu Matki Boskiej Piaskowej.
Obecnie brama wchodzi w skład trasy turystycznej Mury Obronne.
Historia
W XIII i XIV wieku Kraków otoczono murem. Źródła pisane wspominają o Bramie Floriańskiej od 1307 roku. Przez bramę biegł trakt do Kleparza koło Kościoła św. Floriana; od niej też zaczynała się Droga Królewska na Wawel.
Obecna budowla w swojej najstarszej części pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku. W latach 1565–1566 w pobliżu Bramy Floriańskiej zbudowany został Arsenał Miejski. W XVI w. mieściły się w Bramie stajnie miejskie. W 1694 r. przeprowadzony został jej gruntowny remont.
Na początku XIX wieku planowano zburzyć mury. W ich obronie stanął prof. Feliks Radwański, który pisał: „Chronią one przed wiatrami wiejącymi pod Kościół Mariacki od Kleparza. Niedobre to wiatry, bo smrody i śmieci znosić będą, a także bezbożnie podwiewać spódnice Paniom Matkom i Żonom”[2]. 13 stycznia 1817 r. Radwański wywalczył w senacie Rzeczypospolitej Krakowskiej decyzję o pozostawieniu dla potomnych fragmentów średniowiecznej fortyfikacji. Zachowano więc części murów, w tym Barbakan i Bramę Floriańską.
W roku 1882 ocalono Bramę przed wyburzeniem po raz drugi. Uczynił to książę Władysław Czartoryski. Postanowił utworzyć w baszcie nad bramą, rodową kaplicę Czartoryskich. Rada miasta wyraziła zgodę pod warunkiem, że brama i baszta będą miały wygląd taki jak w połowie XVIII wieku. W 1889 ukończono kaplicę i konsekrował ją kardynał Albin Dunajewski.
Ponownie rozebranie bramy planowano na początku XX wieku, gdy w mieście uruchamiano tramwaj elektryczny. Linia miała biec przez bramę, ale tramwaj nie mieścił się w niej. Ostatecznie postanowiono pogłębić przejazd i bramę ocalono.
Galeria
Brama Floriańska i mur obronny z Baszty Pasamoników
Płaskorzeźba Orła Piastowskiego projektu Jana Matejki, nad wejściem od Barbakanu, 1820
Zobacz też
- Mury miejskie w Krakowie
- Baszty Krakowskie
- Widok Krakowa (obraz Juliana Fałata)
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2014-10-27] .
- ↑ Cytat za: Adamczewski 1996 ↓, s. 68.
Bibliografia
- J. Adamczewski , Kraków osobliwy, Kraków 1996 .
- M. Rożek, Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2006 .
- Andrzej Nazar , Tajemnice krakowskich budowli, Kraków: vis-à-vis / Etiuda, 2009, ISBN 978-83-61516-18-7 .
Linki zewnętrzne
- Brama Floriańskana stronie polska-org.pl
- Archiwalne widoki bramy w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.15 N
- S: 49.95 N
- W: 19.76 E
- E: 20.26 E
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Brama Floriańska w Krakowie
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Brama Floriańska i Mur Obronny. Widok z Baszty Pasamoników. Kraków, 2016.
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY-SA 3.0
Brama Floriańska w Krakowie, noc.
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kaplica rodowa książąt Czartoryskich, Brama Floriańska, ul. Pijarska, Stare Miasto, Kraków
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kaplica, Brama Floriańska, ul. Pijarska, Stare Miasto, Kraków
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Orzeł Piastowski na Bramie Floriańskiej od strony północnej (Barbakanu) proj. Jana Matejki, wyk. Zygmunta Langmana. Kraków, 2016.
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Płaskorzeźba wyobrażająca św. Floriana nad wejściem do Bramy Floriańskiej od strony południowej. Kraków, 2016.
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Brama Floriańska, ul. Pijarska, Stare Miasto, Kraków
Brama Floriańska w Krakowie (1907)
Bilder aus einem Artikel aus den Mittheilungen der kaiserl. königl. Central-Commission zur Erforschung und Erhaltung der Baudenkmale Band 2, 1857.(siehe PDF-Dokument)