Brama Floriańska w Krakowie

Brama Floriańska

nr rej. A-8 z 17.05.1932[1]
Widziana z ul. Floriańskiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków, ul. Pijarska
Ukończenie budowy	XIII / XIV
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Brama Floriańska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Brama Floriańska
Położenie na mapie województwa małopolskiego Brama Floriańska
Położenie na mapie Krakowa Brama Floriańska
50°03′53,5″N 19°56′29,0″E/50,064861 19,941389

Brama Floriańska (Brama św. Floriana) – średniowieczna brama miejska z basztą, położona na Starym Mieście w Krakowie u końca ulicy Floriańskiej, przy skrzyżowaniu z ulicą Pijarską. Stanowi pozostałość po dawnych murach miejskich. Jest jedną z ośmiu krakowskich bram obronnych obok Sławkowskiej, Grodzkiej, Wiślnej, Mikołajskiej, Rzeźniczej (na Gródku), Szewskiej, Nowej i Pobocznej.

Brama Floriańska (1907)

Opis bramy

Liczy 34,5 m wysokości (do gałki hełmu). Znajdującą się nad wejściem (od strony Plant) płaskorzeźbę z orłem piastowskim wykonał Zygmunt Langman według projektu Jana Matejki. Zastąpiła ona w 1882 roku wcześniejszego orła. Od strony miasta widnieje płaskorzeźba z XVIII wieku wyobrażająca św. Floriana. Barokowe zwieńczenie Bramy Floriańskiej zostało wykonane w 1660 roku. Przy portalu bramnym do dziś zachowały się prowadnice na kratę. Wewnątrz bramy znajduje się klasycystyczny ołtarz z początku XIX w. z późnobarokową kopią cudownego obrazu Matki Boskiej Piaskowej.

Obecnie brama wchodzi w skład trasy turystycznej Mury Obronne.

Historia

W XIII i XIV wieku Kraków otoczono murem. Źródła pisane wspominają o Bramie Floriańskiej od 1307 roku. Przez bramę biegł trakt do Kleparza koło Kościoła św. Floriana; od niej też zaczynała się Droga Królewska na Wawel.

Obecna budowla w swojej najstarszej części pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku. W latach 1565–1566 w pobliżu Bramy Floriańskiej zbudowany został Arsenał Miejski. W XVI w. mieściły się w Bramie stajnie miejskie. W 1694 r. przeprowadzony został jej gruntowny remont.

Pierwotny wygląd Bramy i jej barbakanu (1857)

Na początku XIX wieku planowano zburzyć mury. W ich obronie stanął prof. Feliks Radwański, który pisał: „Chronią one przed wiatrami wiejącymi pod Kościół Mariacki od Kleparza. Niedobre to wiatry, bo smrody i śmieci znosić będą, a także bezbożnie podwiewać spódnice Paniom Matkom i Żonom”^[2]. 13 stycznia 1817 r. Radwański wywalczył w senacie Rzeczypospolitej Krakowskiej decyzję o pozostawieniu dla potomnych fragmentów średniowiecznej fortyfikacji. Zachowano więc części murów, w tym Barbakan i Bramę Floriańską.

W roku 1882 ocalono Bramę przed wyburzeniem po raz drugi. Uczynił to książę Władysław Czartoryski. Postanowił utworzyć w baszcie nad bramą, rodową kaplicę Czartoryskich. Rada miasta wyraziła zgodę pod warunkiem, że brama i baszta będą miały wygląd taki jak w połowie XVIII wieku. W 1889 ukończono kaplicę i konsekrował ją kardynał Albin Dunajewski.

Ponownie rozebranie bramy planowano na początku XX wieku, gdy w mieście uruchamiano tramwaj elektryczny. Linia miała biec przez bramę, ale tramwaj nie mieścił się w niej. Ostatecznie postanowiono pogłębić przejazd i bramę ocalono.

Galeria

• 

  Brama od północy, z Barbakanu

• 

  Brama Floriańska i mur obronny z Baszty Pasamoników

• 

  Brama Floriańska nocą

• 

  Kaplica Czartoryskich

• 

  Kaplica w Bramie

• 

  Płaskorzeźba Orła Piastowskiego pro­jektu Jana Matejki, nad wejściem od Barbakanu, 1820

• 

  Płaskorzeźba św. Floriana nad wej­ściem od strony połu­dniowej, XVIII wiek

Zobacz też

• Mury miejskie w Krakowie
• Baszty Krakowskie
• Widok Krakowa (obraz Juliana Fałata)

Przypisy

Bibliografia

• J.J. Adamczewski J.J., Kraków osobliwy, Kraków 1996 .
• M.M. Rożek M.M., Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2006 .
• AndrzejA. Nazar AndrzejA., Tajemnice krakowskich budowli, Kraków: vis-à-vis / Etiuda, 2009, ISBN 978-83-61516-18-7 .

Linki zewnętrzne

• Brama Floriańskana stronie polska-org.pl
• Archiwalne widoki bramy w bibliotece Polona